Nâng cao chất lượng nước tại các trạm cấp nước sạch nông thôn

Xã Mai Sơn, huyện Yên Mô hiện có khoảng 1.200 hộ gia đình thì đến nay 80% hộ gia đình đã sử dụng nước sạch từ Trạm cấp nước của xã. Qua tìm hiểu được biết, trạm cấp nước này được xây dựng và đưa vào sử dụng từ năm 2012 do nguồn vốn WB và nhân dân địa phương đóng góp. Do mới xây dựng nên cơ sở vật chất, cũng như các trang thiết bị đều khá hiện đại, tạo điều kiện cho việc cung cấp nước sạch tương đối ổn định. Tuy nhiên, nhiều người dân trong xã đặt dấu hỏi về chất lượng thực sự của nguồn nước sạch nơi đây bởi Trạm cấp nước Mai Sơn nằm ở vị trí "nhạy cảm", nguồn nước đầu vào của nhà máy được lấy ngay tại khúc sông người dân sử dụng để ngâm luồng và cách đó không xa là khu nghĩa trang của xã Yên Thắng.

Bà Vũ Thị Hưng, đội 3, xã Mai Sơn cho hay: "Về cảm quan, nước máy khá trong và không có mùi lạ gì nhưng nước có thực sự đảm bảo chất lượng hay không và nó có ảnh hưởng như thế nào với sức khỏe người sử dụng thì mắt thường chúng tôi sao biết được nhưng trạm cấp nước gần những khu đó là không thể yên tâm được". Trao đổi với ông Nguyễn Văn Hoạt, Chủ tịch UBND xã Mai Sơn được biết, ngay từ khi triển khai dự án, địa phương đã đặt vấn đề về vị trí đặt Trạm cấp nước ngay gần khu bè luồng sẽ có khả năng ô nhiễm cao nhưng chủ đầu tư khẳng định là nước chảy xuôi nên không ảnh hưởng gì đến chất lượng nước".

Còn tại xã Yên Đồng (huyện Yên Mô), hiện có rất nhiều người dân đang khá bức xúc về chất lượng nước sạch ở đây. Gia đình anh Phạm Đình Quang ở xóm Thái Bình, thôn Yên Tế, than phiền: "Nói là nước sạch nhưng nhìn cảm quan đã không sạch rồi. Nhiều hôm xả nước ra chậu, nước đục đến nỗi không nhìn thấy đáy đâu, chưa bàn đến việc khử khuẩn như thế nào. Chúng tôi đã phản ánh về hiện tượng này tại các cuộc họp của chi bộ cũng như của HĐND xã nhưng chưa được giải quyết".

Ở gần khu nhà anh Quang, gia đình anh Phạm Công Lệnh cũng trong tình trạng tương tự. Anh Quang rất vui mừng khi nhà máy nước sạch của xã được xây dựng và đưa vào sử dụng nhưng chỉ sau một thời gian ngắn sử dụng nước, gia đình anh Lệnh đã phải ngưng sử dụng. Anh Lệnh chia sẻ: Quan điểm chung của người dân nông thôn chúng tôi là rất muốn dùng nước sạch nhưng chất lượng nước quá kém bắt buộc chúng tôi phải quay lại dùng nước giếng.

Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Hoa, một trong những hộ vẫn "kiên trì" dùng nước máy của Trạm cho biết: Chúng tôi không biết chất lượng nước thế nào nhưng khi thấy nước thường xuyên có những hiện tượng như vậy thì không dám ăn, chỉ sử dụng để giặt giũ, vệ sinh. Rất mong huyện và các ngành chức năng sớm kiểm tra, khắc phục tình trạng nước chất lượng kém để chúng tôi yên tâm sử dụng".

Kết quả kiểm tra, giám sát chất lượng nước dùng cho ăn uống và sinh hoạt theo Thông tư 15/2006/TT-BYT của Bộ Y tế, 6 tháng đầu năm 2014 của Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh cho thấy: Qua Kiểm tra 103 lượt nhà máy nước trên địa bàn tỉnh có tới 49,5% lượt nhà máy không đạt vệ sinh chung (chiếm 49,5%), 7 cơ sở có ít nhất 2 lần kiểm tra liên tiếp không đạt. Lấy 246 mẫu nước tại các nhà máy nước để xét nghiệm, kết quả là tỷ lệ mẫu nước đạt tiêu chuẩn vệ sinh chỉ chiếm 45,52%, số mẫu nước không đạt tiêu chuẩn vệ sinh là 134 mẫu (chiếm 54,5%), trong đó không đạt về các chỉ tiêu lý, hóa học là 134 mẫu.

Riêng trên địa bàn huyện Yên Mô, đánh giá hiệu quả xử lý nước và chất lượng nước sau khi xử lý tại các trạm cấp nước nông thôn, tháng 4 vừa qua Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh cũng đã phối hợp với Trung tâm Y tế huyện Yên Mô thành lập 2 đoàn kiểm tra, giám sát. Kết quả, tại thời điểm kiểm tra có 12/15 trạm cấp nước đang hoạt động thì cả 12 trạm đều có nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước (thiếu biển báo giới hạn khu vực bảo vệ vệ sinh nguồn nước), 9/15 trạm cấp nước không có hệ thống lưu trữ thông tin chất lượng nước, không có kết quả xét nghiệm mẫu nước theo định kỳ. Kết quả xét nghiệm nước, 8/12 trạm cấp nước có mẫu nước không đạt theo QCVN 02:2009/BYT. Cụ thể, hầu hết các mẫu nước đều có chỉ số Clo dư thấp, chỉ số Pemanganat cao.

Quản lý, giám sát chặt chẽ

Ngành Y tế là đơn vị chịu trách nhiệm quản lý, giám sát chất lượng về nước. Tuy nhiên thời gian qua, công tác này còn gặp nhiều khó khăn, đó là số nhà máy, trạm cấp nước trên địa bàn chưa có sự phối hợp chặt chẽ với ngành Y tế, đồng thời chưa có chế tài để xử lý đối với các cơ sở vi phạm cũng như việc thiếu kinh phí cho công tác đào tạo, tập huấn, thông tin, tuyên truyền cũng như kiểm tra, giám sát... Điều đáng mừng là gần đây đã có sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Bộ Y tế, HĐND, UBND tỉnh về việc tăng cường kiểm tra chất lượng nước dùng trong ăn uống, sinh hoạt phục vụ dân sinh. Năm 2014, ngành Y tế được cấp kinh phí từ Chương trình mục tiêu quốc gia nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, trong đó có kinh phí dành cho hoạt động kiểm tra chất lượng nước, do vậy việc kiểm tra, giám sát sẽ được tiến hành thường xuyên và chặt chẽ hơn.

Lãnh đạo Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh cho biết: Năm 2014, Trung tâm tiến hành 2 đợt kiểm tra toàn diện các trạm cấp nước sạch nông thôn. Đợt 1 từ tháng 4 đến tháng 6 và đợt 2 từ tháng 7 đến tháng 10. Kết quả, trong đợt 1 các Trạm cấp nước còn tồn tại rất nhiều vấn đề như việc sử dụng hóa chất hết hạn, người quản lý, vận hành nhà máy nước chưa thường xuyên thau rửa hồ, bể nước; lúng túng trong việc xác định đúng tỷ lệ và thực hiện quy trình khử trùng nước máy... Tuy nhiên, qua tuyên truyền, nhắc nhở, những vi phạm trên đã được cải thiện rất nhiều trong đợt kiểm tra thứ 2.

Riêng tại xã Mai Sơn, sau kết quả đợt kiểm tra chất lượng nước vừa qua, UBND huyện Yên Mô đã có văn bản gửi tới địa phương yêu cầu các tổ chức, cá nhân đang kinh doanh, buôn bán bè luồng gần Trạm cấp nước di dời sang vị trí khác.

Bà Vũ Thị Kim Hoa, Trưởng khoa Sức khỏe cộng đồng, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh cho biết: Để bảo đảm chất lượng nước đạt tiêu chuẩn về mặt vi sinh, các trạm cấp nước cần thực hiện khử trùng nước đúng quy trình kỹ thuật. Đồng thời các cơ sở cần nêu cao tinh thần trách nhiệm sản xuất nước sạch cho nhân dân.

Thiết nghĩ, về lâu dài, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện những bất cập, xử lý nghiêm các nhà máy nước cố tình làm sai các yêu cầu về an toàn cấp nước; đình chỉ hoạt động các nhà máy không đảm bảo yêu cầu cấp nước. Đồng thời quan tâm, mở lớp tập huấn kỹ thuật quản lý và vận hành nhà máy nước cho các chủ nhà máy nước.

Hà Phương