Vụ mùa năm nay, gia đình ông Phạm Văn Mão, xóm 5, xã Định Hóa cấy 5 sào lúa Bắc thơm số 7. Ông cho biết, năm nay thời tiết khá thuận lợi, lúa sinh trưởng và phát triển tốt. Tuy nhiên lúa nhiễm bệnh lùn sọc đen, khiến một phần diện tích bị thiệt hại, ước chừng 40%. Chắc chắn, khi thu hoạch thì sản lượng lúa sẽ không bằng vụ mùa năm ngoái. Ông Phạm Đăng Sơn, Giám đốc HTX nông nghiệp Định Hóa cho biết, vụ mùa năm nay, toàn xã gieo cấy hơn 400ha lúa, tập trung ở trà mùa trung. Giống lúa chủ đạo là Bắc thơm số 7, một số ít diện tích gieo cấy giống lúa nếp và Khang dân. Theo ông Sơn, hiện tượng lúa bị nhiễm bệnh lùn sọc đen không phải lần đầu tiên xuất hiện tại Định Hóa.
Từ năm 2009, bệnh đã gây thiệt hại hàng trăm ha lúa của địa phương. Đến vụ mùa năm nay, bệnh lại xuất hiện và gây hại rộng. Qua số liệu thống kê từ giữa vụ năm nay, Định Hóa bị ảnh hưởng hơn 100ha lúa bởi bệnh lùn sọc đen, tỷ lệ bệnh gây hại từ 30-70%. Cá biệt có hộ bị nhiễm nặng, thiệt hại gần 90% diện tích.
Theo phản ánh từ người dân, những cánh đồng lúa của xã Định Hóa nằm gần địa phận tỉnh Thanh Hóa có tỷ lệ nhiễm bệnh cao và mức độ nặng hơn so với phía đối diện. Bên cạnh đó, người nông dân thường chủ quan trong việc phun thuốc bảo vệ thực vật để ngăn chặn dịch bệnh hại lúa. Ngoài ra, tỷ lệ nhỏ số mạ trước khi cấy đã nhiễm mầm bệnh nhưng người dân khó nhận biết, vẫn tiến hành cấy dẫn đến bệnh lùn sọc đen phát triển và lây lan ra diện rộng.
Theo thống kê của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, từ cuối tháng 6/2017, bệnh lùn sọc đen đã xuất hiện rải rác tại các huyện. Đến cuối tháng 8/2017, toàn tỉnh có hơn 520ha nhiễm bệnh, trong đó huyện Kim Sơn chiếm gần 95% diện tích.
Theo cán bộ Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Kim Sơn, rầy nâu và rầy lưng trắng là tác nhân chính truyền bệnh lùn sọc đen hại lúa. Từ thời điểm tháng 8/2017, trên các xứ đồng của huyện Kim Sơn đã xuất hiện nhiều tụ điểm rầy nâu, rầy lưng trắng, trong đó một số xã nhiễm nặng như: Định Hóa, Lai Thành, Kim Tân, Cồn Thoi và Kim Mỹ.
Khi phát hiện dịch rầy phát triển trên diện rộng, mật độ lớn, Trạm đã có văn bản gửi Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện nhằm chỉ đạo các HTX nông nghiệp về việc thông báo lịch phun thuốc phòng trừ rầy nâu, rầy lưng trắng. Thời gian phun từ 24/8 đến 26/8 bằng một trong các loại thuốc đặc hiệu như: Penalty 40WP, Sutin 5EC; 50SC, Chess 50WG, Chessone 600Wp, Midan 10WP, Cytoc 250 WP, Dyman 500WP... Những ruộng có mật độ cao phải tiến hành phun trừ 2 lần, lần 2 cách lần 1 từ 6-7 ngày.
Bên cạnh đó, đối với những diện tích lúa đã bị nhiễm bệnh, các xã viên phải tiến hành nhổ vùi, tỉa dặm bằng những cây lúa khỏe, phun trừ rầy môi giới bằng các loại thuốc nội hấp, chăm sóc kịp thời để cây lúa mau chóng phục hồi cần bón phân cân đối NPK; khi lúa chưa phục hồi ra lá mới chỉ nên bón phân lân và kali.
Tuy đã có thông báo kịp thời tới các HTX nông nghiệp trên địa bàn toàn huyện như vậy, song việc thực hiện của các xã viên HTX nông nghiệp chưa đúng với khuyến nghị của Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, phòng Nông nghiệp và PTNT huyện đã dẫn đến thực tế là nhiều địa phương trên địa bàn bị nhiễm bệnh lùn sọc đen hại lúa.
Với tổng diện tích gieo cấy vụ mùa toàn huyện Kim Sơn đạt trên 8.200ha, trong đó diện tích nhiễm bệnh lùn sọc đen là gần 500ha, có thể năng suất và sản lượng lúa của huyện Kim Sơn sẽ không bị ảnh hưởng lớn. Tuy nhiên, đây sẽ là bài học kinh nghiệm sâu sắc cho nhân dân địa phương để sản xuất các vụ lúa tiếp theo về công tác phòng trừ sâu bệnh, đặc biệt là việc nâng cao nhận thức của người dân về dịch bệnh hại lúa, tránh tư tưởng chủ quan trong việc phun thuốc phòng trừ ngay từ đầu vụ.
Bài, ảnh: Thái Học - Anh Tuấn