Sử dụng phân bón hữu cơ vì một nền nông nghiệp sạch

Sử dụng chưa tới 10% phân bón hữu cơ

Cánh đồng xã Khánh Nhạc, huyện Yên Khánh, lúa đã bước vào giai đoạn ôm đòng nhưng chị Tuyến, một xã viên của HTX Hợp Tiến vẫn mang đạm ra bón. Chị Tuyến lý giải, HTX đã khuyến cáo giai đoạn này cần dừng việc chăm sóc, bón đạm cho nhưng do ruộng nhà chị bị chuột cắn nên phải thúc phân để cây lúa tốt lên bù lại phần sinh khối đã bị mất. 

Chị Tuyến không hiểu rằng, bón đạm ở giai đoạn này, sẽ làm thân, lá lúa non, mềm tạo điều kiện thuận lợi cho sâu bệnh hại phát triển và tấn công.

Không chỉ riêng mình chị Tuyến, hiện nay, việc nông dân thiếu kiến thức, sử dụng bừa bãi, thiếu cân đối các loại phân bón, đặc biệt là bón thừa đạm đang diễn ra khá phổ biến. 

Ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Chi cục Phó Chi cục Trồng trọt&BVTV, Sở NN&PTNT thừa nhận: Thực tế, do áp lực thâm canh tăng năng suất và những tiện dụng như gọn nhẹ, tác động nhanh đến sinh trưởng cây trồng mà trong vòng 30 năm trở lại đây, nông dân Ninh Bình chủ yếu sử dụng phân bón vô cơ. Tập quán, thói quen sử dụng phân bón hữu cơ truyền thống mai một dần do loại phân bón này cồng kềnh và tác dụng chậm. 

Chỉ có một số ít các vùng trồng cây ăn quả, trồng rau, bà con vẫn còn duy trì việc sử dụng phân chuồng, phân có nguồn gốc thực vật để chăm bón. Còn lại trên các cây trồng khác, đặc biệt là lúa hầu như bà con chỉ sử dụng phân hóa học. 

Mỗi năm, với 100 nghìn ha cây trồng hàng năm, ước tính nông dân trong tỉnh sử dụng tới 80-90 nghìn tấn phân bón, trong đó phân vô cơ chiếm tới trên 90%. Số liệu thống kê cũng cho thấy, hiện nay, Ninh Bình mới chỉ có 2 cơ sở được cấp phép sản xuất phân bón hữu cơ là Công ty phân bón hữu cơ Tam Điệp và Công ty TNHH vôi lân Thành Lợi. Còn trên thị trường phân bón, phân bón vô cơ có tới hàng trăm tên thương phẩm của hàng chục công ty khác nhau, trong khi đó phân bón hữu cơ chỉ có hơn 10 sản phẩm của một số công ty quen thuộc như: Sông Gianh, Quế Lâm, Tiến Nông, Vedan, Minh Đức.

Đã đến lúc phải thay đổi thói quen canh tác

Theo các nhà khoa học, hiệu suất sử dụng phân bón của cây trồng chỉ đạt khoảng 40-50%, như vậy có khoảng 50-60% lượng phân bón được bón vào đất nhưng chưa được cây trồng sử dụng. Lượng phân này một phần còn được giữ lại trong các keo đất là nguồn dinh dưỡng dự trữ cho vụ sau; một phần bị rửa trôi theo nước mặt và chảy vào các ao, hồ, sông suối gây ô nhiễm nguồn nước mặt; một phần ngấm xuống tầng nước ngầm và một phần bị bay hơi do tác động của nhiệt độ hay quá trình phản nitrat hóa gây ô nhiễm không khí… 

Ngoài ra, việc sử dụng phân bón mất cân đối, lạm dụng phân bón vô cơ đã dẫn tới hàng ngàn đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì nhiêu, bị thoái hóa nghiêm trọng do xói mòn, rửa trôi, đá ong hóa, chua mặn hóa. Bên cạnh đó, việc lạm dụng phân bón vô cơ cũng gây mất an toàn thực phẩm (dư lượng kim loại nặng và nitrat trong sản phẩm nông nghiệp). 

Ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Chi cục Phó Chi cục Trồng trọt & BVTV, Sở NN & PTNT cho biết: Ninh Bình đang đặt mục tiêu xây dựng một nền nông nghiệp sạch, đảm bảo chất lượng nông sản và thân thiện với môi trường. Để làm được điều này cần rất nhiều các nhóm giải pháp. 

Trong đó, vấn đề sử dụng phân bón hữu cơ sẽ là một trong những giải pháp rất quan trọng đối với sản phẩm cây trồng. Khi sử dụng phân bón hữu cơ cho quy trình canh tác sẽ đảm bảo hiệu quả trên rất nhiều mặt, nhiều phương diện. 

Thứ nhất là đảm bảo phát huy cao nhất hiệu quả phân bón. Thứ hai nữa là đảm bảo chất lượng nông sản ở mức cao nhất nếu sử dụng phân bón hữu cơ một cách hợp lý và thỏa đáng. Thứ ba là phục hồi lại độ phì nhiều của đất và giúp bảo vệ môi trường, bảo vệ hệ sinh thái. 

Hàng năm, sản xuất nông nghiệp của Ninh Bình thải ra hàng vạn tấn rơm rạ, trấu, bã dứa, cây ngô, mía; hàng nghìn tấn phân trâu, bò, lợn, gia, cầm. Với số lượng phụ phẩm nông nghiệp này, chúng ta đủ sức sản xuất, cung ứng đủ lượng phân bón hữu cơ phục vụ nội tiêu. 

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, để xây dựng thói quen sử dụng phân bón hữu cơ cho người nông dân là cả một "cuộc cách mạng". Bởi vì thực tế những năm gần đây, Sở NN & PTNT tỉnh đã xây dựng một số mô hình sản xuất trồng trọt theo hướng hữu cơ, mặc dù hiệu quả rất tốt nhưng việc nhân rộng còn khá chậm. 

Do vậy, thời gian tới, cần sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp, các nhà khoa học và nông dân. Phải tăng cường tuyên truyền hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón hiệu quả, thay đổi thói quen sử dụng phân bón vô cơ sang phân bón hữu cơ. 

Bên cạnh đó, Nhà nước cần xây dựng các cơ chế, chính sách để khuyến khích sử dụng phân bón hữu cơ, thúc đẩy người dân sử dụng phân bón hữu cơ, thúc đẩy doanh nghiệp sản xuất phân bón hữu cơ, nhằm nâng cao chất lượng nông sản, phục hồi dần hệ sinh thái và môi trường, tiến tới xây dựng một nền sản xuất nông nghiệp sạch, chất lượng cao, hiệu quả và bền vững.

Bài, ảnh: Hà Phương