Nông dân đón vụ lúa Đông xuân bội thu

Năng suất vượt trội

Vụ lúa Đông xuân năm nay được bà con nông dân trên địa bàn tỉnh đánh giá là bội thu. Bà Đinh Thị Mừng (thôn Phúc Sơn, xã Ninh Tiến, thành phố Hoa Lư) phấn khởi chia sẻ: “Năm ngoái mưa bão dập lên vùi xuống, làm ruộng vất vả mà năng suất thấp. Năm nay bù lại được mưa thuận gió hòa, ít sâu bệnh, chuột cũng đỡ, lúa phát triển khỏe mạnh, đẻ nhánh khỏe, bông to, hạt chắc mẩy. Năng suất cao hơn hẳn năm ngoái, nhà tôi cấy giống lúa thơm mà ước tính đạt trên 2 tạ/sào”.

Tương tự, ông Nguyễn Đình Thống (thôn Xuân Dương 2, xã Khánh Cư, huyện Yên Khánh) cho biết: “Mấy chục năm làm ruộng chưa năm nào tôi thấy lúa tốt và đều như năm nay, ruộng nhà ai cũng trĩu hạt. Sâu bệnh ít, từ đầu vụ đến cuối vụ chỉ phun duy nhất một lần thuốc trừ bệnh đạo ôn nên chi phí cũng giảm bớt phần nào. Vụ này ăn chắc hơn năm ngoái nhiều”.

Còn ông Trần Văn Nghĩa, Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Khánh Cư (huyện Yên Khánh) thông tin: Vụ Đông xuân năm ngoái năng suất lúa bình quân của HTX chỉ đạt 1,7 tạ/ sào, năm nay lên đến 2,3 tạ/sào, tăng 0,6 tạ/sào.

Theo thông tin từ Sở Nông nghiệp và Môi trường, vụ Đông xuân 2024-2025 toàn tỉnh gieo cấy 39.393 ha lúa. Trong đó, diện tích lúa lai là trên 7.410 ha, chiếm 18,81%, còn lại trên 81% là các giống lúa thuần, chất lượng cao như: Đài thơm 8, Bắc thơm số 7 kháng bạc lá, VNR20, Hương Bình, Nếp Hương, TBR225 QR1,TH998, Nếp...

Thời điểm này, bà con nông dân trong tỉnh đang tập trung thu hoạch rộ. Nhìn chung tất cả các trà lúa, các giống lúa ở vụ Đông xuân năm nay đều sinh trưởng, phát triển tốt, đạt năng suất cao với tỷ lệ hạt mẩy vượt trội. Năng suất toàn tỉnh ước tính đạt 66,97 tạ/ha (cao hơn vụ Đông xuân năm ngoái 0,07 tạ/ha). Đây là một con số ấn tượng, đặc biệt khi tỷ lệ lúa chất lượng cao chiếm gần 80% cơ cấu.

Phân tích về nguyên nhân lúa năm nay có năng suất cao, đồng chí Lã Quốc Tuấn, Chi cục phó Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho biết: Vụ lúa Đông xuân 2024-2025 đạt năng suất cao là nhờ tổng hòa nhiều yếu tố. Thứ nhất, đất lúa được ải, thời tiết đầu vụ tương đối thuận lợi cho việc gieo cấy tập trung, nhanh gọn. Mặc dù sau đó, trời âm u kéo dài, số giờ nắng thấp, lượng mưa ít và nền nhiệt độ thấp kèm theo các đợt không khí lạnh làm cây lúa chậm phát triển nhưng đây lại là yếu tố thúc đẩy người dân chú trọng hơn đến việc chăm bón. Chính vì thời gian sinh trưởng kéo dài cùng với việc được chăm bón kỹ lưỡng là tiền đề giúp cây lúa có thêm thời gian tích lũy sinh khối, tạo bông to, hạt mẩy và sáng cuối vụ. Ngoài ra, thời tiết cuối vụ có nắng mưa xen kẽ, nắng nóng ít hơn các vụ trước nên lúa làm đòng, trỗ bông, thụ phấn thuận lợi hơn.

Bên cạnh đó, yếu tố quan trọng làm nên thành công của vụ sản xuất này là công tác phòng trừ sâu bệnh được triển khai chủ động, kịp thời. Các cơ quan chuyên môn đã bám sát đồng ruộng, thường xuyên cập nhật tình hình sâu bệnh, khuyến cáo nông dân các biện pháp chăm sóc phù hợp, phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, kiểm soát tốt các đối tượng sâu bệnh chính.

Ngoài ra, việc ứng dụng các giống lúa mới có năng suất cao, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt cũng góp phần quan trọng vào thành công của vụ sản xuất này.

Niềm vui chưa trọn

Dù được mùa nhưng niềm vui của bà con nông dân không được trọn vẹn bởi giá lúa giảm sâu. Anh Bùi Thanh Quang, một nông dân chuyên canh tác lúa thơm tại thành phố Hoa Lư than thở: “Năm ngoái, giá lúa thơm bán tươi tại ruộng là 9 nghìn đồng/kg. Nhưng năm nay, thương lái chỉ trả 6 nghìn đồng/kg, giảm hơn 30%. Lúa được mùa mà giá lại thấp thế này thì lời lãi chẳng còn đáng là bao”. Tác động của việc giá lúa sụt giảm càng trở nên rõ rệt với những nông dân sản xuất quy mô lớn.

Ông Trịnh Viết Chiến, một nông dân tiên phong trong việc tích tụ ruộng đất, sản xuất lúa hàng hóa với quy mô khoảng 300 mẫu ruộng ở xã Ninh Khang, thành phố Hoa Lư, chia sẻ: “Với bà con nông dân thông thường làm 5-7 sào lúa để đủ ăn và dư ra một ít bán thì giá lúa tăng giảm không ảnh hưởng quá nhiều đến đời sống. Nhưng với chúng tôi, những người sản xuất lúa quy mô lớn, sản lượng mỗi vụ hàng trăm tấn lúa, mức giảm 3.000 đồng/kg (từ 9.000 đồng xuống 6.000 đồng) đồng nghĩa với việc vụ này hàng trăm triệu đồng đã bị “thổi bay” so với dự kiến. Lợi nhuận giảm sút nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến kế hoạch tái đầu tư và phát triển sản xuất.”

Trên thực tế, giá lúa sụt giảm khi đang trong kỳ thu hoạch không phải là câu chuyện mới, nhất là ở những vụ lúa được mùa. Nhưng việc giá lúa giảm mạnh như vụ này là đột biến, điều này đã khiến không ít nông dân tiếc nuối vì mất đi khoản lợi nhuận đáng kể. Nguyên nhân chính khiến giá lúa gạo sụt giảm được lý giải là do Ấn Độ nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu gạo sau 2 năm siết chặt. Điều này khiến nguồn cung trên thị trường quốc tế gia tăng, tạo áp lực cạnh tranh cho các nước xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhu cầu nhập gạo của các thị trường lớn như Philippines, Indonesia cũng đang giảm sút, khi các nước này đã tích lũy đủ dự trữ trong năm 2024 và chờ giá giảm thêm trước khi tái nhập khẩu. Câu chuyện giá lúa đặt ra vấn đề lớn đối với sản xuất nông nghiệp khi vụ Mùa năm 2025 đang cận kề.

Để ứng phó với giá gạo bấp bênh, vấn đề then chốt hiện nay là đẩy mạnh cơ giới hóa và ứng dụng đồng bộ các tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm giảm chi phí sản xuất, đồng thời nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Trong đó, cần đặc biệt chú trọng áp dụng đồng bộ các giải pháp canh tác kỹ thuật tiên tiến như: Mô hình “3 giảm, 3 tăng” (giảm lượng giống gieo sạ, giảm lượng phân đạm, giảm thuốc bảo vệ thực vật; tăng năng suất, tăng chất lượng gạo, tăng hiệu quả kinh tế), “1 phải, 5 giảm” (phải sử dụng giống xác nhận; giảm lượng giống gieo sạ, giảm phân đạm, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm lượng nước tưới, giảm thất thoát sau thu hoạch), quản lý dịch hại tổng hợp (IPM)...

Những giải pháp này không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao tính bền vững của sản xuất. Đồng thời, cần gia tăng hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp để xây dựng các hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Điều này sẽ giúp giảm thiểu rủi ro về giá cả cho nông dân, đảm bảo đầu ra ổn định và tạo tiền đề để bà con yên tâm đầu tư, sản xuất lâu dài.