Nhiều khó khăn xử lý chất thải nguy hại trong sản xuất nông nghiệp

40% số bể chứa đã lắp đặt chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật

Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, khối lượng bao gói thuốc bảo vệ thực vật trên địa bàn tỉnh phát sinh khoảng 10 tấn/năm. Thực tế khi người nông dân phun thuốc có khoảng 98% lượng thuốc phun xuống đồng ruộng tiếp xúc trực tiếp với sâu bệnh, hơn 2% còn lại vẫn còn tồn dư trong bao bì sau sử dụng. Việc vứt bao gói thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi trên đồng ruộng đã gây ảnh hưởng lớn đến môi trường, phần tồn dư thuốc bảo vệ thực vật trong bao bì bay vào không khí hoặc thẩm thấu gây ô nhiễm đất, nước, nguy hại đến môi trường, sức khỏe con người. Để hạn chế tình trạng vứt bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng ra ngoài môi trường, trong những năm gần đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND các huyện, thành phố đã tổ chức lắp đặt 4.316 bể chứa ngoài đồng ruộng. Tuy nhiên, có đến 40% số bể đã lắp đặt chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật theo quy định, không đảm bảo cho việc thu gom như: để nước mưa chảy vào, rò rỉ nước lẫn thuốc ra môi trường...Số lượng bể được đầu tư chỉ đáp ứng 20% nhu cầu thu gom lưu chứa bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật phát sinh trên địa bàn tỉnh hiện nay.

Mặt khác, theo quy định tại Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường về hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng, cứ 3 ha đất canh tác cây trồng hàng năm hoặc 10 ha đất canh tác cây trồng lâu năm có sử dụng thuốc bảo vệ thực vật phải có 1 bể chứa bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật. Chưa kể diện tích trồng cây lâu năm, với diện tích đất canh tác trên 40 nghìn ha lúa, toàn tỉnh hiện cần hơn 13.300 bể chứa để thu gom vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật. Như vậy các địa phương vẫn còn thiếu rất nhiều bể chứa bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng ngoài đồng ruộng đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định

Một khó khăn nữa trong thu gom, xử lý là nhận thức của đại đa số người dân còn hạn chế, nhiều bà con nông dân vẫn còn xem bao, vỏ chai đựng thuốc bảo vệ thực vật là một loại rác thải thông thường nên vẫn còn tình trạng vứt bỏ bừa bãi xuống kênh mương, bờ ruộng...

Vấn đề tiêu hủy rác theo quy định gặp khó

Vấn đề thu gom, xử lý vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật của hầu hết các địa phương trên địa bàn tỉnh đang gặp khó khăn. Không chỉ ở số lượng vỏ bao bì thải thẳng ra ngoài môi trường do không có hệ thống bể thu gom mà ngay tại các khu đồng đã xây được bể thu gom, việc tiêu hủy cũng còn những hạn chế nhất định. Theo thông tư liên tịch số 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại và Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên, Môi trường, vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật sau khi được thu gom tại các bể chứa được các đơn vị chức năng vận chuyển đi xử lý theo đúng quy trình. Trên địa bàn tỉnh hiện chỉ có huyện Yên Khánh đã ký hợp đồng với đơn vị có chức năng để vận chuyển và xử lý theo quy định, tuy nhiên đơn vị này cũng đang gặp nhiều khó khăn khi nhân rộng mô hình. Ông Tô Văn Lưu, Phó trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Yên Khánh cho biết: Hiện nay có xã Khánh Thành và xã Khánh Thiện đã ký hợp đồng xử lý chất thải nguy hại trong sản xuất nông nghiệp với Công ty cổ phần Đầu tư và kỹ thuật Tài nguyên môi trường ETC đóng chân trên địa bàn thành phố Nam Định. Một năm các xã sẽ thu gom và tập kết bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật tại 1 điểm và Công ty cho xe chuyên dụng về chở đi xử lý. Qua một thời gian thực hiện cho thấy, rác thải nguy hại trong sản xuất nông nghiệp của 2 đơn vị trên đã được xử lý triệt để, góp phần tích cực bảo vệ môi trường khu vực nông thôn. Không thể phủ nhận tác dụng tích cực của việc ký hợp đồng với đơn vị chức năng xử lý rác thải nguy hại nhưng hiện nay các địa phương còn lại của huyện đang gặp khó khăn do thiếu kinh phí dành cho hoạt động môi trường.

Ngoài hai xã của huyện Yên Khánh đã thu gom, xử lý vỏ bao thuốc bảo vệ thực hiện theo đúng quy định, hiện nay hầu hết các địa phương trên địa bàn tỉnh đều tự xử lý bằng cách thu gom và vận chuyển chung vào xe chở rác sinh hoạt hoặc đốt chung với rác thải sinh hoạt. Cách làm này chưa giải quyết triệt để và gây ảnh hưởng đến môi trường vì bao bì thuốc bảo vệ thực vật được liệt vào nhóm các chất thải nguy hại, nếu đốt chung hoặc xử lý chung với rác thải thông thường sẽ gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến hệ sinh thái.

Tích cực triển khai nhiều giải pháp

Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường, việc thu gom và xử lý rác thải nông thôn nói chung và bao vỏ thuốc bảo vệ thực vật nói riêng còn nhiều khó khăn do các cấp, các ngành chưa quan tâm, đầu tư đúng mức, việc bố trí nguồn lực, kinh phí đáp ứng yêu cầu cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý còn hạn chế. Cơ chế khuyến khích, thu hút xã hội hóa chưa tạo động lực để các doanh nghiệp đầu tư vào xử lý rác thải. Công tác tuyên truyền chưa thực sự phát huy hiệu quả, chưa gắn trách nhiệm của cộng đồng và người dân về bảo vệ môi trường.

Theo Đề án thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải nông thôn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2020 - 2025, mục tiêu đặt ra đến năm 2025 tỉnh đã phê duyệt, toàn tỉnh phấn đấu lắp đặt các bể thu gom bao gói thuốc bảo vệ thực vật đảm bảo kỹ thuật, đáp ứng nhu cầu thu gom, tỷ lệ thu gom và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật đạt trên 70%. Để đạt mục tiêu đó, UBND tỉnh đã chỉ đạo các cấp, các ngành, nhất là các địa phương tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm thu gom, xử lý hiệu quả rác thải nông thôn nói chung, rác thải nguy hại nói riêng. Trong đó chú trọng đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao trách nhiệm của cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị, xã hội các cấp theo thẩm quyền, tổ chức, chỉ đạo thực hiện và xử lý các tồn tại, vi phạm trong hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trong sản xuất nông nghiệp. Các địa phương quan tâm hơn nữa và dành thêm kinh phí cho sự nghiệp môi trường. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn người dân về công tác thu gom, phân loại và xử lý rác thải nguy hại theo đúng quy định. Huy động mọi nguồn lực thực hiện cải tạo các bể chứa bao gói thuốc bảo vệ thực vật không đúng kỹ thuật và đầu tư xây dựng mới các bể chứa đáp ứng theo quy định với mật độ khoảng 2,5 - 3 ha đồng ruộng/1 bể. Kết thúc mỗi mùa vụ (2 vụ/năm), yêu cầu UBND cấp xã hợp đồng với đơn vị có chức năng để vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng theo đúng hướng dẫn của Thông tư liên tịch số 05/2016 giữa Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Hồng Giang