Lễ hội truyền thống đình làng Vĩnh Trụ và đón Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh Văn từ Vĩnh Trụ
Ngày 24/2 (tức 15 tháng Giêng năm Giáp Thìn), Ban quản lý di tích cùng cán bộ và nhân dân thị trấn Vĩnh Trụ (Lý Nhân) long trọng tổ chức Lễ hội truyền thống đình làng và đón Bằng xếp hạng Di tích cấp tỉnh Văn từ đình Vĩnh Trụ.
Theo dấu tích lịch sử cùng các tư liệu Hán - Nôm từ thời xa xưa, đình Vĩnh Trụ thuộc xã Vĩnh Trụ, tổng Công Xá, huyện Nam Xương, phủ Lỵ Nhân, trấn Sơn Nam Thượng, ngày nay đình Vĩnh Trụ thuộc Tổ dân phố Nguyễn Khuyến, thị trấn Vĩnh Trụ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.
Theo truyền thuyết, di tích đình làng Vĩnh Trụ phụng thờ hai vị đại thần Đức Đông Bảng Đại vương và Đức Minh Cát Đại vương. Hai ông có công dạy vua học hành, phò vua giúp nước nên được vua Lý Thần Tông (1128-1132) phong tước Đông Bảng Đại vương và Minh Cát Đại vương và cho xây sinh từ để hai ông sau về nghỉ dưỡng già.
Với các giá trị về kiến trúc và lịch sử, năm 1993, đình làng Vĩnh Trụ được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia.
Đình Vĩnh Trụ được xây dựng đầu tiên trên đất sinh từ cũ vào thời vua Gia Long năm thứ 17 (1818). Ban đầu ngôi đình thấp, hậu cung được xây đơn giản. Đến đời vua Tự Đức thứ 17 (1863), ngôi đình được dựng lại cùng với ngôi Văn chỉ (phía sau đình) do Tiến sỹ Vũ Văn Lý xây dựng để dạy học. Ngôi đình với tổng thể 5 tòa, 17 gian, kiến trúc theo kiểu nội chữ Tam, ngoại chữ Quốc, cùng hệ thống trụ cổng, bình phong, tạo không gian khép kín, ấm cúng, nhìn bên ngoài như một đóa hoa sen khổng lồ với 4 đầu đao cong vút, uốn lượn giữa ngàn xanh, nơi xóm làng bình yên.
Với các giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc và công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo, đình Vĩnh Trụ được công nhận là Di tích lịch sử, văn hóa - kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1993.
Lễ hội truyền thống đình làng Vĩnh Trụ thực sự là ngày hội văn hóa của nhân dân, gắn kết khối đại đoàn kết nhân dân các thôn, tổ dân phố. Cán bộ và nhân dân Vĩnh Trụ đoàn kết, quyết tâm xây dựng quê hương văn minh, giàu đẹp.
Nằm trong quần thể di tích đình Vĩnh Trụ, còn có ngôi Văn Từ (Văn Chỉ) ở phía Đông sau ngôi đình, thờ "Vạn thế sư biểu" là Đức Khổng Tử, Chu Công (Chu Văn An) và Á Thánh (Tứ Phối) cùng Thất thập nhị hiền. Đây cũng là nơi Tiến sỹ Vũ Văn Lý thành tâm xây dựng vào năm 1851 để dạy học, nhiều học trò thành danh như: Ông Nghè Giao Cù Vũ Hữu Lợi, Ông Nghè Châu Cầu, Bùi Quế, Phạm Văn Nghị, Dương Khuê, đặc biệt là Tam Nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến. Sau này vẫn là nơi dạy học, nhiều người dân Vĩnh Trụ đã học ở đây và có nhiều cống hiến cho quê hương, đất nước.
Với những giá trị lịch sử và ý nghĩa đó, Văn Từ Vĩnh Trụ đã được UBND tỉnh Hà Nam quyết định xếp hạng Di tích Lịch sử và Kiến trúc Nghệ thuật cấp tỉnh.
