Kinh tế tập thể từng bước khẳng định vai trò, vị trí

Trong từng giai đoạn lịch sử của cách mạng, các HTX, liên hiệp HTX đã có những đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Những năm gần đây, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, các HTX, liên hiệp HTX trong các ngành, lĩnh vực đã, đang vượt qua khó khăn để đổi mới, phát triển, từng bước khẳng định vai trò, vị trí của mình trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Từ năm 1945 đến năm 1954, các hình thức hợp tác chủ yếu là tổ đổi công, HTX phát triển chưa nhiều, năng lực sản xuất còn hạn chế nhưng đã thu hút hàng chục vạn nông dân, thợ thủ công vào con đường làm ăn tập thể.

Ngay sau khi miền Bắc được giải phóng, Đảng và Nhà nước ta đã chú trọng chỉ đạo xây dựng, phát triển HTX trong các ngành kinh tế. Từ năm 1961 đến năm 1965, phát huy thành quả đạt được, phong trào kinh tế hợp tác, HTX giai đoạn này tiếp tục được đẩy mạnh. Cùng với việc thực hiện cuộc vận động cải tiến quản lý, xây dựng các HTX bậc cao với quy mô được mở rộng trong lĩnh vực nông nghiệp, hàng nghìn HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp được thành lập, thu hút hàng triệu nhân dân tham gia. Cùng với những đóng góp về kinh tế, phong trào HTX còn có vai trò quan trọng về mặt xã hội, như giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động, hỗ trợ các hộ xã viên phát triển sản xuất, ổn định và cải thiện đời sống.

Từ năm 1965 đến năm 1975, mặc dù phải hoạt động trong điều kiện chiến tranh vô cùng ác liệt, phong trào HTX giai đoạn này vẫn được củng cố và phát triển. Khu vực HTX trở thành một lực lượng kinh tế quan trọng trong nền kinh tế của hậu phương lớn miền Bắc. Giai đoạn từ năm 1975 đến năm 1986, sau chiến thắng lịch sử mùa xuân năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, cả nước thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội, các HTX được phát triển mạnh mẽ ở các tỉnh, thành phố phía Nam. ở miền Bắc, phong trào cải tiến quản lý, tổ chức lại sản xuất trong các HTX nông nghiệp được đẩy mạnh. Quy mô các HTX nông nghiệp được mở rộng và tiến hành tổ chức lại sản xuất theo hướng tập trung, chuyên môn hóa và cơ giới hóa. Các HTX trong các lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp, tín dụng, xây dựng cũng được củng cố và tiếp tục phát triển, hoạt động có hiệu quả.

Năm 1986 được coi là thời kỳ phát triển nhất của phong trào HTX. Liên hiệp HTX tiểu thủ công nghiệp Trung ương và Ban quản lý HTX mua bán Việt Nam đã được tổ chức ở các tỉnh, thành phố phía Nam, hình thành tổ chức quản lý đại diện, hỗ trợ trong lĩnh vực tiểu thủ công nghiệp và mua bán thống nhất trong toàn quốc. Các cơ quan, tổ chức quản lý và hỗ trợ phát triển HTX trong ngành nông nghiệp, ngư nghiệp, tín dụng và các lĩnh vực khác được củng cố. Từ 1987 trở lại đây, phong trào kinh tế hợp tác, HTX đã có những chuyển đổi quan trọng. Khi cơ chế quản lý tập trung bao cấp từng bước được xóa bỏ, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước được hình thành và điều tiết các quan hệ kinh tế, phần lớn các HTX trong các ngành, lĩnh vực của ngành kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn, lúng túng, nhiều HTX kinh doanh thua lỗ, bị tan rã, giải thể. Tuy nhiên, trong khó khăn, một bộ phận HTX đã kịp thời chuyển đổi thích ứng với cơ chế mới, hoạt động có hiệu quả. Từ kinh nghiệm thành công của các HTX trong cơ chế thị trường, quá trình đổi mới kinh tế HTX được đẩy mạnh trong những năm 1990-1996 và từ năm 1997 được gắn kết với việc triển khai thực hiện Luật HTX.

Phát huy những thành tích đạt được trong 69 năm xây dựng và phát triển, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sắc của Đảng và chính quyền các cấp; sự hỗ trợ của các ngành, các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, theo tinh thần "Hợp tác, đổi mới, phát triển bền vững" phong trào HTX của Ninh Bình từng bước phát triển. Từ khi thực  hiện công cuộc đổi mới của Đảng, khu vực kinh tế hợp tác, HTX đã có những chuyển đổi quan trọng: cơ chế quản lý tập trung bao cấp được xóa bỏ, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước từng bước được hình thành và điều tiết các quan hệ kinh tế; phần lớn các HTX trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn, lúng túng, nhiều HTX sản xuất, kinh doanh thua lỗ, tan rã, giải thể. Tuy nhiên, một bộ phận HTX đã kịp thời chuyển đổi thích ứng với cơ chế mới, hoạt động có hiệu quả. Với sự phát triển không ngừng, năm 2012 Luật HTX đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 20-11-2012, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2013, thực sự tạo những bước đột phá mới cho phong trào HTX phát triển.

Đến nay, toàn tỉnh hiện có 341 HTX, trong đó 268 HTX nông nghiệp, thủy sản; 39 Quỹ tín dụng nhân dân; 31 HTX phi nông nghiệp. Riêng năm 2014 và quý I năm 2015, thành lập mới trên 20 Tổ hợp tác, một số tổ hợp tác phát triển thành lập HTX; tiến hành sáp nhập 4 HTX nông nghiệp; thành lập mới 16 HTX. Các Tổ hợp tác, HTX đã từng bước củng cố và phát triển, trong đó đã xuất hiện một bộ phận HTX mạnh dạn đổi mới, kịp thời chuyển đổi để thích ứng với cơ chế mới, hoạt động có hiệu quả. Ngoài ra, với hơn 2 nghìn tổ hợp tác trên các lĩnh vực nông nghiệp, thương mại, dịch vụ, tiểu thủ công nghiệp, tín dụng... đang được tổ chức hoạt động đa dạng và phong phú ở khắp các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh, là tiền đề để tiếp tục phát triển các HTX và mô hình kinh tế tập thể một cách hiệu quả.

Phong trào HTX nói riêng, kinh tế tập thể nói chung trong những năm qua mặc dù còn những khó khăn, song khu vực HTX ở tỉnh ta đã không ngừng phấn đấu vươn lên, vượt qua những khó khăn thử thách, từng bước thoát ra khỏi cơ chế quản lý cũ, hình thành mô hình HTX kiểu mới; các tổ hợp tác, HTX đã khẳng định được vai trò, vị trí của mình, đóng góp quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

Phát huy truyền thống và những kết quả đã đạt được, cùng với tiến trình đổi mới không ngừng của nền kinh tế nói chung, kinh tế hợp tác và các HTX của tỉnh tiếp tục phát triển với các hình thức đa dạng, không giới hạn về quy mô, lĩnh vực, địa bàn, các HTX đa ngành và chuyên ngành. Đẩy mạnh quá trình liên kết giữa các HTX và giữa các HTX với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế, liên kết hợp tác cả về vốn, tổ chức sản xuất và kinh doanh; phấn đấu xây dựng các liên hiệp HTX để thay thế dần các HTX nhỏ, yếu, hình thức.

Quan tâm, tạo điều kiện cho các tổ hợp tác phát triển, hướng dẫn, giúp đỡ tổ hợp tác phát triển thành HTX. Phát triển kinh tế tập thể gắn liền với phát triển kinh tế nhiều thành phần và chương trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, lấy lợi ích kinh tế là chính, bao gồm lợi ích các thành viên và lợi ích tập thể, đồng thời coi trọng lợi ích xã hội, góp phần giảm nghèo, làm giàu cho các thành viên và phát triển cộng đồng bền vững, góp phần cùng các cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Đinh Chúc