Gỡ khó cho phương pháp sản xuất mạ khay, cấy máy

Tính ưu việt của phương pháp sản xuất mạ khay cấy máy

Những năm gần đây, nhiều huyện, thành phố ở Ninh Bình đã áp dụng, hiệu quả phương thức mạ khay, cấy máy vào sản xuất. Phương pháp này không những giúp bà con nông dân tiết kiệm thóc giống, giảm chi phí, nhân công và thời gian gieo cấy mà còn giúp tăng năng suất, hạn chế được việc sử dụng thuốc trừ cỏ, tạo ra sản phẩm an toàn.

Là một trong những địa phương đầu tiên của tỉnh đưa mô hình sản xuất mạ khay, cấy máy vào thí điểm, giờ đây, mỗi khi mùa vụ đến, nông dân xã Khánh Trung, huyện Yên Khánh đã không còn phải lo chạy đua với thời vụ hay đôn đáo tìm người cấy thuê. 

Bà Phạm Thị Mai, xóm 9, xã Khánh Trung chia sẻ: Trước đây, mỗi khi vào mùa vụ gieo cấy, chúng tôi hết sức vất vả, nào là làm đất, ngâm ủ hạt giống, gieo... Đã thế, chẳng may gặp thời tiết bất thuận còn phải dặm tỉa, gieo đi gieo lại, phun thuốc trừ cỏ, thuốc diệt ốc nhiều lần, ảnh hướng lớn đến sức khỏe, môi trường. 

Đặc biệt, với những gia đình neo người, thiếu lao động, việc thuê mướn nhân công rất tốn kém, không đảm bảo được thời vụ. Tuy nhiên, từ vụ mùa năm 2019 đến nay, với việc đưa máy cấy vào sản xuất, tôi chẳng phải động tay, mọi việc đã có Tổ hợp tác lo, 1 sào chỉ cấy trong 20 phút là xong. Mặt khác, cấy máy giúp giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất tới 10-15% nên bà con rất phấn khởi. 

Ông Phạm Văn Sỹ, Tổ trưởng Tổ hợp tác dịch vụ gieo mạ khay, cấy máy xã Khánh Trung cho biết: để giúp bà con yên tâm sản xuất, tổ hợp tác đứng ra đảm nhiệm dịch vụ cho bà con với giá hợp lý. Tính cả chi phí sản xuất mạ và công cấy chỉ 250 nghìn đồng/sào, trong khi đó, thông thường bà con thuê lao động cấy thủ công hiện nay khoảng 300 nghìn đồng/sào, chưa tính chi phí thóc giống, công sức ngâm, gieo mạ. 

Đặc biệt, lúa cấy bằng máy nông, thưa nên khả năng đẻ nhánh khỏe, ruộng thông thoáng, ít sâu bệnh, giảm việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Điều này giúp nông dân tạo ra sản phẩm an toàn, góp phần bảo vệ môi trường, năng suất tăng cao… 

Khâu làm đất, thu hoạch đã đưa máy móc vào hoạt động và nay đưa mạ khay, cấy máy vào khâu gieo cấy thì gần như quá trình sản xuất lúa đã được cơ giới hóa toàn bộ, giúp giải phóng sức lao động, tăng năng suất cũng như thu nhập cho người trồng lúa. Mặt khác, phương pháp này còn góp phần làm thay đổi nhận thức cho nông dân, giúp họ từ bỏ tập quán sản xuất lúa nhỏ lẻ, manh mún, tạo sự liên kết trong sản xuất, thúc đẩy việc dồn điền, đổi thửa, hình thành vùng sản xuất lúa hàng hóa tập trung.

Cần thêm cơ chế hỗ trợ

Từ những ưu việt của mô hình nên hiện nay nhu cầu áp dụng phương pháp mạ khay, cấy máy trong bà con nông dân là rất lớn. Tuy nhiên, việc nhân rộng hình thức sản xuất này đang gặp rất nhiều khó khăn. Hiện nay, toàn tỉnh mới có 10 máy cấy, trung bình mỗi vụ cấy được khoảng 200 ha (chỉ chiếm 0,5% diện tích gieo cấy toàn tỉnh).

Về nguyên nhân ông Bùi Hữu Ngọc, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh giải thích: Để đầu tư làm mạ khay, cấy máy nông dân phải bỏ ra ít nhất 500 triệu đồng mua máy móc và hệ thống khay. Đó là chưa kể các yêu cầu về cơ sở hạ tầng, kho bãi, nhà xưởng (chứa máy móc, giá thể) và diện tích đất tập kết khay mạ. Bên cạnh đó, phần lớn cơ sở sản xuất mạ khay phải mua giá thể từ nơi khác dẫn đến thiếu sự chủ động và làm tăng chi phí sản xuất. 

Ngoài ra, việc áp dụng máy cấy, khâu làm mạ trên khay rất quan trọng và gần như mang tính quyết định nhưng không phải ai cũng làm được và làm đúng kỹ thuật, với số lượng lớn lại càng khó. Hầu hết người sử dụng máy, thiết bị đều chưa được đào tạo bài bản nên quá trình thực hiện còn lúng túng. Hơn nữa, mặc dù đã được dồn ô, đổi thửa, song ở một số địa phương đồng ruộng vẫn còn manh mún, không bằng phẳng, khó điều tiết nước; cơ cấu lúa hiện nay cũng khá dàn trải nên quy hoạch cánh đồng gieo cấy đồng trà, đồng giống, tạo thuận lợi cho áp dụng mạ khay, cấy máy cũng gặp không ít trở ngại.

Ông Phạm Văn Sỹ, Tổ trưởng Tổ hợp tác dịch vụ gieo mạ khay, cấy máy xã Khánh Trung cho biết: Hiện nay tỉnh hỗ trợ 50% chi phí mua máy, tối đa không quá 150 triệu đồng/máy, trong khi nhiều loại máy hiện đại, công suất lớn có giá lên đến vài trăm triệu đồng. Do đó, chúng tôi buộc phải vay thêm vốn. Tuy nhiên, việc tiếp cận các nguồn tín dụng đối với HTX, nông dân cũng không dễ dàng. Các thành viên trong Tổ hợp tác phải thế chấp sổ đỏ của gia đình mới đủ số vốn lên đến cả tỷ đồng để đầu tư máy móc, vật tư. 

Để tạo điều kiện mở rộng diện tích lúa áp dụng cơ giới hóa trong khâu gieo cấy, Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho biết, ngành Nông nghiệp sẽ tiếp tục tăng cường tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu cho người sử dụng máy móc, thiết bị, kỹ thuật sử dụng, sửa chữa máy cấy, dây chuyền gieo mạ; cử cán bộ kỹ thuật về làm cùng với các chủ máy cấy, bám sát, hướng dẫn từ khi làm mạ khay đến khi đưa mạ ra đồng cấy để bà con nắm bắt được kỹ thuật một cách nhanh nhất. 

Đồng thời, hỗ trợ, xúc tiến thương mại, kết nối với các tổ chức, doanh nghiệp để xây dựng chuỗi thu mua lúa gạo từ các mô hình mạ khay, cấy máy, qua đó, khuyến khích nông dân tham gia. Về phía chính quyền các địa phương, thiết nghĩ cần có chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư cơ giới hóa trong khâu gieo cấy như: Tạo điều kiện về mặt bằng để xây dựng kho bãi, nhà xưởng chứa máy móc, giá thể, tập kết khay mạ; quy hoạch đồng ruộng thành các vùng sản xuất chuyên canh, tập trung.

Bài, ảnh: Hà Phương