Những ngày cuối tháng 6, sau khi tất bật thu hoạch lúa đông xuân, bà con nông dân xã Ninh An (huyện Hoa Lư) lại khẩn trương ra đồng gieo cấy vụ mùa. Người làm đất, người gieo mạ, đắp bờ, tiếng nói cười hòa cùng tiếng máy cày, máy bừa làm cho không khí lao động sản xuất nơi đây thật nhộn nhịp. Chị Dương Thị Liên, thôn Xuân Mai, xã Ninh An hồ hởi nói: Vụ đông xuân vừa qua, gia đình tôi gieo cấy 5 sào lúa Bắc thơm, 5 sào lúa giống TBR45, năng suất khá cao, khoảng 3 tạ/sào. Thu hoạch xong lúa xuân, gia đình tôi lại tranh thủ làm đất gieo mạ ngay, chỉ khoảng 10 ngày nữa là có thể xuống đồng cấy. Chị cho biết thêm: Vụ mùa, nông dân chúng tôi cấy sớm ngày nào hay ngày đó. Bởi có những năm, lúa mùa ngoài đồng đã chín, chưa kịp gặt, tưởng chừng ăn chắc, bất ngờ gặp mưa bão là mất ăn.
Ông Nguyễn Mạnh Toàn, Phó Chủ tịch UBND xã Ninh An cho biết: Vụ mùa này, địa phương gieo cấy 315 ha, trong đó 100% là trà mùa sớm. Hiện nay 100% diện tích mạ của xã đã gieo xong, diện tích làm đất đợt 1 được 80%. Dự kiến đến ngày 25-6, toàn xã sẽ đồng loạt xuống đồng cấy lúa mùa và phấn đấu kết thúc khâu gieo cấy trước ngày 10-7. Do đặc thù của vụ mùa là cây lúa phát triển nhanh nên bà con nông dân sẽ đầu tư phân bón, chăm sóc lúa sau khi cấy xong 15 ngày để thu hoạch vào cuối tháng 8, đầu tháng 9.
Tập trung cao cho sản xuất nông nghiệp, đến thời điểm này hầu hết các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Hoa Lư đã thu hoạch xong các diện tích lúa đông xuân. Theo đánh giá, năng suất lúa ở các địa phương khá đồng đều, ước đạt 68 tạ/ha; sản lượng gần 22 nghìn tấn. Thu hoạch nhanh lúa đông xuân, nhiệm vụ sản xuất vụ mùa tiếp tục được UBND huyện Hoa Lư tích cực chỉ đạo. Vụ mùa này, huyện bố trí cơ cấu giống lúa phù hợp với từng đồng đất khác nhau. Đối với vùng trũng, vùng sản xuất vụ đông huyện cơ cấu các giống lúa ngắn ngày, có thời gian sinh trưởng từ 100-110 ngày như: KD18, QR1, Bắc thơm số 7, Thục hưng 6, Đại dương 1...., phấn đấu diện tích lúa mùa sớm đạt từ 70% trở lên. Những công việc chuẩn bị: điều tiết nước, làm đất, cung ứng vật tư cũng được huyện chỉ đạo từ rất sớm. Theo đó, Chi nhánh khai thác công trình huyện và các trạm bơm của các địa phương đã chủ động đưa nước vào đồng ruộng, những diện tích được bố trí gieo mạ mùa, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân đưa cơ giới hóa vào đẩy nhanh tiến độ làm đất, đảm bảo cho đất gieo mạ được cày bừa kỹ. Cùng thời gian này, lịch gieo mạ cũng như kỹ thuật và thời vụ gieo cấy được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đến người dân bằng nhiều hình thức. Bên cạnh đó, các HTX cũng đã phát huy vài trò dịch vụ về giống, phân bón, thủy lợi và bảo vệ thực vật, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho nông dân sản xuất. Đến ngày 11-6, toàn huyện Hoa Lư đã tiến hành làm đất đợt 1 được 1.145,5 ha, đạt 38,9% kế hoạch. Diện tích gieo mạ là 43,6 ha, đạt 44,4% kế hoạch diện tích gieo cấy, trong đó mạ dược tỷ lệ 1/30, mạ sân tỷ lệ 1/60.
Vụ mùa năm nay, toàn tỉnh đặt mục tiêu phấn đấu gieo trồng 43.000 ha, trong đó có 39.000 ha lúa, năng suất phấn đấu đạt 55 tạ/ha, sản lượng 214.500 tấn. Để đạt mục tiêu trên và lường trước những khó khăn, ngành Nông nghiệp tỉnh và các địa phương đã chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất vụ mùa từ rất sớm và đề ra nhiều giải pháp triển khai đồng bộ. Trong đó chỉ đạo tăng trà mùa sớm và mùa trung lên 95% để thu hoạch sớm, hạn chế thiệt hại do mưa bão, giải phóng đất làm vụ đông. Các vùng ruộng trũng thuộc các huyện Nho Quan, Gia Viễn, thị xã Tam Điệp, Hoa Lư, Yên Mô sử dụng các giống ngắn ngày, gieo cấy sớm để thu hoạch trước ngày 15-9. Cân đối cụ thể lượng giống lúa đã có của doanh nghiệp và của nhân dân trên địa bàn chủ động phối hợp với các doanh nghiệp cung ứng giống cho phù hợp, đảm bảo chất lượng. Đồng thời dự phòng mạ cho khoảng 10% diện tích cấy, dự phòng giống đảm bảo cho 20% diện tích cấy bằng các giống ngắn ngày. Tăng cường cơ giới hóa khâu làm đất, thu hoạch đến đâu làm đất vùi sâu gốc rạ đến đó để tăng khả năng phân hủy gốc rạ, tránh ngộ độc hữu cơ cho lúa mới cấy...
Theo lãnh đạo Phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp & PTNT, so với mọi năm, sản xuất vụ mùa năm nay nhìn chung có nhiều thuận lợi, đặc biệt có thời gian chuẩn bị khá dài do thu hoạch lúa vụ xuân sớm hơn 7-10 ngày. Tuy nhiên, sản xuất vụ mùa thường xuyên đối mặt với những diễn biến phức tạp, bất thường của thời tiết, tình hình dịch bệnh có nguy cơ bùng phát, gây hại mạnh nên việc đảm bảo lịch thời vụ là hết sức quan trọng và cấp thiết. Bài học từ việc gieo cấy lúa mùa chậm thời vụ những năm trước đây đã minh chứng rõ nét những tác hại của thời tiết, sâu bệnh làm giảm năng suất, chất lượng lúa và ảnh hưởng đến sản xuất vụ đông. Vì vậy, lúc này các địa phương và bà con nông dân phải tích cực vào cuộc, huy động các nguồn lực, khẩn trương đẩy nhanh tiến độ sản xuất vụ mùa theo đúng lịch thời vụ đã đề ra, đúng với tinh thần chỉ đạo của Sở Nông nghiệp & PTNT. Cần huy động máy móc, nhân lực tập trung cho sản xuất, chú trọng đến các khâu làm đất kỹ, tăng cường bón vôi để gốc rạ nhanh phân hủy, vệ sinh đồng ruộng nhằm hạn chế sâu bệnh từ vụ xuân chuyển sang; đảm bảo đủ nguồn nước để làm đất, gieo cấy đúng thời vụ và tưới dưỡng theo từng giai đoạn, tạo điều kiện cho lúa sinh trưởng, phát triển tốt, góp phần để vụ mùa thắng lợi toàn diện và tạo điều kiện, tiền đề mở rộng diện tích vụ đông theo hướng sản xuất hàng hóa, hiệu quả kinh tế cao.
Nguyễn Lựu