Công nghệ thông tin - “đôi mắt” của người khiếm thị
Công nghệ thông tin (CNTT) đã không còn xa lạ đối với người bình thường trong cuộc sống hiện nay. Với những người khiếm thị, CNTT đã hỗ trợ họ giải quyết những khó khăn trong học tập, lao động và sinh hoạt thường ngày, được ví như “đôi mắt” để mở rộng tầm nhìn, trao đổi công việc, giao lưu bạn bè, tạo các mối quan hệ xã hội, xóa đi mặc cảm, sự tự ti về bản thân.
Có dịp tới thăm Hội Người mù thành phố Phủ Lý, gặp anh Vũ Bá Nhất, Phó Chủ tịch Hội Người mù thành phố, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng khi thấy anh Nhất sử dụng thành thạo máy vi tính. Những thao tác đánh máy nhanh và thuần thục của anh khiến tôi không nghĩ rằng anh là một người bị khiếm thị cả 2 mắt. Anh Nhất cho biết, mình may mắn khi được bố mẹ gửi đi học tại trường Phổ thông cơ sở Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội). Tại đây, ngoài được học văn hoá, anh được tham gia những lớp đào tạo máy tính cơ bản. Với tinh thần cầu thị và nỗ lực phấn đấu để "tàn nhưng không phế", sau các buổi học trên lớp, trở về kí túc xá, anh lại mày mò tìm thêm các nguồn tài liệu về tin học dành cho người khiếm thị... Cứ thế, trời không phụ người, dần dần anh Nhất đã làm chủ được một số ứng dụng công nghệ, theo anh, CNTT đã là “cứu cánh” cho những người khiếm thị trong việc bắt kịp với xu thế, hoà nhập với cuộc sống.
Cũng nhờ thuần thục các thao tác sử dụng máy vi tính nên việc soạn thảo văn bản, sao chép, tìm kiếm thông tin, in tài liệu đã được anh Vũ Bá Nhất thực hiện một cách dễ dàng. Anh Nhất cho biết thêm: Với sự hỗ trợ của các phần mềm đọc màn hình, như: phần mềm đọc tiếng Việt voice Assistant, Talkback, Jaws (công cụ hỗ trợ truy cập máy tính dành cho người khiếm thị), bản thân tôi có thể dễ dàng tiếp cận CNTT như những người bình thường. Qua đó, có thể biết được những thông tin cần thiết và làm chủ hoàn toàn được máy vi tính. Mọi thông tin về hoạt động của hội sẽ được chúng tôi trao đổi qua hòm thư điện tử hoặc các phần mềm giao tiếp khác, rất hữu ích và thuận tiện, khắc phục được khó khăn trong việc đi lại.
Từ khi biết đến CNTT, cán bộ hội có thể trao đổi công việc qua các ứng dụng, như zalo, facebook… Trước đây, mỗi khi đọc văn bản, anh Nhất đều phải nhờ người khác đọc giúp, khá bất tiện và hiệu quả hạn chế. Từ khi có CNTT hỗ trợ đã giúp khắc phục được khó khăn trong cả công việc lẫn đời sống. Đến nay CNTT đã trở thành một thứ không thể thiếu đối với những người khiếm thị, là phương tiện chính để người khiếm thị có thể giao tiếp, làm việc một cách dễ dàng hơn.
Ông Phạm Khả Mỹ (người khiếm thị sinh sống ở xã Đồng Du, huyện Bình Lục) cầm chiếc điện thoại thông minh trên tay, chỉ cho chúng tôi cách dùng điện thoại cùng ứng dụng bộ đọc màn hình. Ông Mỹ cho biết: Do mất đi nguồn sáng, người khiếm thị bị hạn chế rất nhiều trong cuộc sống nên chúng tôi phải học cách thích nghi, phải cố gắng rất nhiều để tự khẳng định bản thân và sống độc lập, tự chủ hơn, giảm bớt việc nhờ đến sự giúp đỡ của người thân trong các hoạt động như trước đây. Công nghệ đã mở ra một thế giới mới, giúp chúng tôi khám phá và tận dụng những khả năng tiềm ẩn của mình, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của xã hội.
Theo thống kê, hiện nay toàn tỉnh có khoảng trên 1.200 người khiếm thị, tỷ lệ người khiếm thị sử dụng được điện thoại thông minh chiếm khoảng 50%. Nhận thức được tầm quan trọng của CNTT với cuộc sống người khiếm thị, thời gian qua, Hội Người mù tỉnh đã không ngừng cố gắng hỗ trợ người khiếm thị trong việc tiếp cận và sử dụng CNTT. Thông qua các buổi sinh hoạt, các cấp hội đã tích cực hướng dẫn người khiếm thị sử dụng điện thoại thông minh. Nhờ được hỗ trợ, hướng dẫn, CNTT đã trở thành “con mắt” của người khiếm thị. Công nghệ số đã giúp người khiếm thị tự tin hoà nhập với cuộc sống và tự mình thực hiện các hoạt động, như: giao tiếp, học tập, làm việc, đọc báo, mua sắm trực tuyến... CNTT đã tạo điều kiện cho người khiếm thị có cơ hội nâng cao kiến thức và tiếp cận các thông tin về việc làm dễ dàng hơn. Trước đây, việc tiếp cận thông tin đối với họ là một thách thức lớn, nhưng với sự hỗ trợ của các thiết bị công nghệ, họ có thể dễ dàng truy cập vào internet để tìm kiếm những thông tin cần thiết. Một số người khiếm thị cho biết họ có thể tự lên mạng tìm các chương trình học tập để nâng cao kiến thức, khả năng ngoại ngữ, hoặc những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống. Công nghệ đã mở ra một thế giới tri thức mới, giúp họ học hỏi và phát triển bản thân.
Theo ông Vũ Bá Quyền, Chủ tịch hội Người mù tỉnh, trong bối cảnh xã hội hiện nay đang tập trung vào việc chuyển đổi số, CNTT đã trở thành một công cụ không thể thiếu. Chuyển đổi số đã tạo ra những thay đổi mạnh mẽ trong đời sống xã hội. Với người khiếm thị, công nghệ ngày càng trở nên ý nghĩa hơn khi giúp họ giải quyết được những khó khăn trong học tập, lao động và sinh hoạt hằng ngày. Việc tiếp cận công nghệ của người khiếm thị gặp không ít khó khăn, rào cản, như: tỉ lệ người khiếm thị sử dụng được máy vi tính còn hạn chế, do hội viên đã lớn tuổi, khó tiếp cận với máy vi tính; thay vào đó, họ sử dụng máy điện thoại thông minh có cài các phần mềm hỗ trợ giọng nói dành cho người khiếm thị. Tuy nhiên, vẫn còn một số ứng dụng chưa thể tích hợp phần mềm hỗ trợ giọng nói khiến người khiếm thị khó có thể thao tác làm việc. Những khó khăn trước mắt chưa thể khắc phục, chúng tôi đã tìm hiểu và đề xuất ý kiến với các đơn vị, cơ quan có thẩm quyền, nhằm xem xét đưa ra những phương án mới để giúp người khiếm thị chúng tôi được sử dụng tất cả dịch vụ một cách dễ dàng, thuận lợi hơn.
Trong một xã hội chuyển đổi số, việc tiếp cận, sử dụng công nghệ là yếu tố then chốt để người khiếm thị hòa nhập và phát triển. Những lợi ích mà công nghệ mang lại không chỉ giúp họ sống độc lập hơn, mà còn khẳng định giá trị của bản thân trong cộng đồng. Trong thời gian tới, Hội Người mù tỉnh sẽ tiếp tục tổ chức nhiều lớp tập huấn, hướng dẫn phổ cập CNTT cho người khiếm thị. Đây là một nhiệm vụ quan trọng và cần được tiếp tục đẩy mạnh để người khiếm thị có thể bắt nhịp với xu hướng chuyển đổi số trong tương lai.
