Trong những năm gần đây, nông dân Ninh Bình đã đẩy mạnh việc gieo thẳng lúa. Ưu điểm của phương pháp này là nhanh, chi phí thấp; nhưng nhược điểm lớn nhất là phải sử dụng thuốc trừ cỏ, ảnh hưởng đến môi trường, hệ sinh thái đồng ruộng và sức khỏe của nhân dân. Trong điều kiện tình trạng lao động nông nghiệp ngày càng giảm, độ tuổi lao động ngày càng tăng, biện pháp áp dụng cơ giới hóa trong khâu cấy mà cụ thể là gieo mạ khay, cấy bằng máy mới giải quyết được những vấn đề trên.
Từ vụ đông xuân năm 2013, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã bắt đầu triển khai các mô hình mạ khay, cấy máy 4 hàng; năm 2014, Trung tâm phối hợp với Công ty Kubota trình diễn mô hình mạ khay, máy cấy 6 hàng; vụ đông xuân 2019 trình diễn mô hình tại xã Khánh Trung (Yên Khánh) quy mô 2,5 ha và đến nay đã nhân lên 90 ha và toàn huyện Yên Khánh dự kiến vụ mùa 2020 có khoảng 180 ha sản xuất theo phương thức mạ khay, cấy máy.
Để tiếp tục khuyến cáo nhân rộng phương thức sản xuất này, vụ mùa 2020 Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã phối hợp với Công ty Kubota Thiên trường trình diễn mô hình mạ khay, cấy máy tại xã Ninh Khang.
Hệ thống thiết bị mạ khay, máy cấy của hãng Kubota (Nhật Bản), bao gồm: Máy gieo hạt tự động Kubota SR-K800VN với quy trình từ rải đất trên nền khay, tưới ẩm, gieo hạt, phủ đất; có thể điều chỉnh được mật độ gieo kể cả mộng dài hoặc ướt với công suất tối đa là 800 khay/giờ.
Máy cấy Kubota SPV-6CMD được thiết kế 6 hàng cấy lúa với hàng cách hàng là 30cm, khóm cách khóm có thể điều chỉnh từ 10-24 cm, tương đương với mật độ cấy từ 14-33 khóm/m2; đọ sâu cấy có thể điều chỉnh từ 1-5,4 cm; công suất cấy có thể đạt 4 ha/ngày. Khay gieo mạ được chế tạo bằng chất liệu nhựa đảm bảo chất lượng và độ bền, kích thước 30-60 cm. Giá thể gieo mạ là hỗn hợp đất đồi 70%, mùn cưa 30% được làm sạch loại bỏ tạp chất. Giống được xử lý loại bỏ hạt lép, lửng, cỏ dại trước khi gieo và được ngâm ủ trong điều kiện phù hợp.
Sau khi gieo mạ, các khay được xếp chồng lên nhau đến khi mạ mọc mũi chông thì đem rải đều trên mặt đất cứng hoặc nền sân thường xuyên tưới ẩm cho các khay mạ; khi mạ đạt 2 lá, cao 15 cm thì đem đi cấy.
Tại buổi trình diễn, các đại biểu đã tham quan trực tiếp mô hình: quy trình gieo mạ trên khay, khu nuôi dưỡng mạ khay, hoạt động của máy cấy Kubota SPV-6CMD trên đồng và trao đổi ý kiến tại hội trường UBND xã Ninh Khang.
Đã có nhiều ý kiến trao đổi, kiến nghị, đề xuất để cho phương thức sản xuất "Mạ khay, cấy máy" được ứng dụng rộng rãi, như: Thành lập tổ hợp tác sản xuất "Mạ khay, cấy máy" theo hình thức cung ứng dịch vụ từ giống, gieo mạ, cấy và bàn giao ruộng cho người nông dân chăm sóc; cần quy hoạch gọn vùng, trong một vùng chỉ sử dụng một loại giống; có giải pháp về nguồn vốn đầu tư, bố trí mặt bằng cho việc tổ chức gieo mạ và chăm sóc mạ sau gieo.
Đinh Chúc- Anh Tuấn