Tự hào với chặng đường đã qua và những kết quả đạt được, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã đang có nhiều nỗ lực vượt khó, đoàn kết, nhất trí, với những cách làm sáng tạo, hiệu quả nhằm huy động mọi nguồn lực, sớm đưa thị xã trở thành thành phố trực thuộc tỉnh vào dịp đầu xuân mới 2015, là thành tựu quan trọng đánh dấu việc hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị xã lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2010- 2015.
Theo dòng lịch sử, thị xã Tam Điệp từ xa xưa luôn có vị trí chiến lược quan trọng về quân sự. Trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Minh thế kỷ XV, vùng núi Tam Điệp là nơi nghĩa quân Lam Sơn dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi đã dừng chân luyện giáo. Tam Điệp đã đi vào lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc với mốc son chói lọi "Nước cờ Tam Điệp" của Ngô Thì Nhậm. Phòng tuyến Tam Điệp- Biện Sơn được coi là "đêm trước" của chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa mùa xuân năm Kỷ Dậu 1789, vua Quang Trung - Nguyễn Huệ đã đại phá 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh, giải phóng kinh thành Thăng Long. Cũng chính nơi đây, vào mùa xuân năm 1975, trước khí thế hào hùng của quân và dân cả nước, Binh đoàn Quyết Thắng đã thần tốc tiến vào Nam tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, góp phần giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Ngược dòng thời gian, năm 1974, thị trấn Tam Điệp được thành lập trên cơ sở thị trấn Nông trường Đồng Giao thuộc huyện Yên Mô. Đến ngày 17-12-1982, thị xã Tam Điệp được thành lập theo Quyết định số 200-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng, gồm 3 phường và 4 xã. Kể từ đó đến nay, thị xã đã có sự mở rộng về địa giới hành chính với 9 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm 5 phường và 4 xã.
Đêm xuân thị xã.
Phát huy tiềm năng, thế mạnh của vùng đất giàu truyền thống lịch sử, cách mạng, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã Tam Điệp đã nỗ lực vượt khó, tạo nên những chuyển biến tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp, thương mại, dịch vụ, giảm dần tỷ trọng sản xuất nông nghiệp, xây dựng thị xã trở thành thị xã công nghiệp. Cấp ủy, chính quyền các cấp của thị xã đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo mọi điều kiện thuận lợi về cơ chế, chính sách, thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển kinh tế trên địa bàn. Hiện nay, trên địa bàn thị xã đã có 10 doanh nghiệp đầu tư với quy mô sản xuất lớn thuộc lĩnh vực sản xuất xi măng, gạch tuynel, sản xuất giày da xuất khẩu, cán thép và hàng trăm doanh nghiệp vừa và nhỏ đã thu hút và giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động địa phương, góp phần đưa tỷ lệ lao động lĩnh vực phi nông nghiệp tăng dần qua từng năm và đến nay là 80,25%. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của thị xã liên tục đạt mức cao, bình quân đạt 11,39%/năm, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp (còn 3,1%); công nghiệp- xây dựng đạt 70,1%, thương mại- dịch vụ đạt 26,8%; tổng giá trị sản xuất năm 2014 ước đạt 9.852 tỷ đồng, đạt 108,1% so với năm 2013. Thị xã Tam Điệp đã và đang trở thành trung tâm công nghiệp của tỉnh và tiếp tục được quan tâm mở rộng, phát triển. Lĩnh vực sản xuất nông nghiệp cũng được quan tâm sát sao. Những năm qua, Tam Điệp luôn là địa phương có thế mạnh phát triển và thâm canh các loại cây công nghiệp ở vùng đồi, đáp ứng yêu cầu về nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến. Nhiều sản phẩm từ vùng đất Đồng Giao - Tam Điệp đã có mặt ở nhiều thị trường thế giới như: nước dứa cô đặc, dưa bao tử, ngô ngọt, vải, nhãn, nước lạc tiên, chè Ba Trại…Kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2014, thị xã đã đạt và vượt 16/16 chỉ tiêu, nổi bật là thu ngân sách đạt 179.047 tỷ đồng, đạt 144% kế hoạch, tỷ lệ hộ nghèo còn 1,86%, bình quân thu nhập đầu người đạt 31 triệu đồng/năm, giải quyết việc làm cho 3.150 lao động, giá trị sản phẩm trên 1 ha canh tác đạt 68 triệu đồng, có thêm 4 trường học đạt chuẩn quốc gia, 2 xã, phường được công nhận đạt chuẩn quốc gia về y tế…
Cùng với những khởi sắc trong phát triển kinh tế- xã hội, bộ mặt đô thị Tam Điệp từng ngày có những đổi mới theo hướng văn minh, hiện đại. Ngày 31-7-2012, Bộ Xây dựng đã ban hành Quyết định số 708/QĐ-BXD về việc công nhận thị xã Tam Điệp là đô thị loại III trực thuộc tỉnh. Đây là kết quả của sự nỗ lực phấn đấu của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã trong 30 năm xây dựng và phát triển. Thực hiện Nghị quyết số 12-NQ/TU ngày 9-1-2014 của Thị ủy về việc xây dựng thị xã trở thành thành phố trực thuộc tỉnh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã đã và đang có nhiều nỗ lực, huy động mọi nguồn lực để nâng cao chất lượng các tiêu chí đô thị loại III và đạt các tiêu chí của thành phố theo Nghị định số 62/2011/NĐ-CP ngày 26-7-2011 của Chính phủ. Thực hiện chủ trương này, thị xã đã triển khai 15 dự án với tổng mức đầu tư 98,718 tỷ đồng. Bên cạnh đó, phát huy quy chế dân chủ và phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm", thị xã đã đẩy mạnh công tác xã hội hóa, huy động các nguồn lực từ các doanh nghiệp, tổ chức và nhân dân cùng chung tay xây dựng thị xã trở thành thành phố. Đặc biệt, thị xã đã quan tâm thực hiện tốt công tác quản lý đô thị, đẩy mạnh công tác tuyên truyền để từng bước nâng cao nhận thức của người dân về việc thực hiện nếp sống văn minh đô thị. Thị xã đã đưa hoạt động quảng cáo của các cơ quan, doanh nghiệp, hộ gia đình…vào nền nếp, xác định 43 điểm quy hoạch xây dựng điểm quảng cáo ngoài trời, không để ảnh hưởng đến an toàn giao thông, mỹ quan đô thị. Hoạt động kinh doanh, buôn bán của người dân, nhất là đối với các hộ có địa điểm kinh doanh tại 2 bên mặt đường quốc lộ 1A và các tuyến đường chính trên địa bàn đã chấp hành tốt các quy định, không để xảy ra tình trạng lấn chiếm lòng, lề đường khi bày bán hàng hóa. Đồng thời, đáp ứng nhu cầu về việc thống nhất tên đường, phố, biển số nhà để tạo sự thuận lợi trong giao dịch, đi lại của người dân, các doanh nghiệp, tổ chức...
Năm 2014, thị xã đã đón đoàn kiểm tra liên bộ của Trung ương về thẩm định các tiêu chí thành phố. Qua kiểm tra đã đánh giá cao sự nỗ lực của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân thị xã trong việc nâng cấp, chỉnh trang đô thị, vệ sinh môi trường, nếp sống văn minh…và thống nhất thị xã Tam Điệp cơ bản đáp ứng các tiêu chí của thành phố. Đến nay, sau 2 năm xây dựng đô thị, thị xã Tam Điệp đã hoàn thiện 10/10 tiêu chuẩn thành lập thành phố. Tất cả các chỉ tiêu đánh giá đô thị theo tiêu chuẩn của thành phố đều đạt mức tối thiểu, trong đó có nhiều chỉ tiêu đạt mức tối đa theo quy định của Thông tư số 34/2009/TT-BXD như: tiêu chuẩn về mật độ dân số đô thị, tiêu chuẩn về hệ thống công trình hạ tầng đô thị, tiêu chuẩn về quy hoạch đô thị, tiêu chuẩn về thời gian xây dựng đồng bộ…
Trở thành thành phố thứ hai trực thuộc tỉnh sẽ tạo thế và lực mới cho Tam Điệp trong quá trình hội nhập, phát triển, tạo tiền đề quan trọng để thị xã tiếp tục có bước phát triển mạnh mẽ, khẳng định được vị thế là một trong 3 vùng phát triển kinh tế trọng điểm của tỉnh. Đây cũng là kết quả đáp ứng được nguyện vọng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thị xã trong chặng đường hơn 30 năm xây dựng và phát triển, góp phần nâng cao ý thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân quyết tâm xây dựng thị xã ngày càng văn minh, giàu đẹp.
Phan Hiếu - Thế Minh