Nghệ nhân Vũ Văn Phó, hơn nửa thế kỷ gắn bó với cổ nhạc

Ông Vũ Văn Phó (tên gọi khác Vũ Đức Minh), sinh năm 1942, quê thôn Khương Dụ, xã Yên Phong, năm nay đã bước sang tuổi 79, nhưng đã có hơn 60 năm gắn bó với hoạt động văn nghệ quần chúng và ông đã dốc hết tâm huyết của mình để bảo tồn gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống. Có thể nói, người nghệ sỹ dân gian này đã gắn bó cả cuộc đời với âm nhạc truyền thống.

Trong số rất nhiều những gương mặt nghệ sỹ, diễn viên quần chúng của huyện Yên Mô tham gia hoạt động văn hóa văn nghệ, thì cụ Phó là một trong số ít người vừa có thể hát lại vừa có thể chơi được nhiều loại nhạc cụ dân tộc truyền thống. Với chất giọng bẩm sinh, cộng với niềm đam mê đặc biệt với âm nhạc, nên ngay từ thời niên thiếu, cụ Phó đã thuộc nhiều làn điệu hát Chèo, hát Xẩm, hát Văn. 

Năm mới 19 tuổi, chàng thành niên Vũ Văn Phó đã là thành viên của đội văn nghệ hợp tác xã. Kể từ đó đến nay, trải qua 60 năm nhưng ngọn lửa đam mê với âm nhạc chưa bao giờ nguội tắt, ngược lại khi tuổi càng cao, hiểu biết về âm nhạc của cụ càng đạt đến độ "chín". Những ngón đàn Nhị của cụ biểu diễn, khi đã ngân lên liền có sức mê hoặc đặc biệt. Tại nhiều hội diễn Chèo, Xẩm, hát Văn không ít khán giả đã phải trầm trồ trước ngón đàn chín nục, điêu luyện của cụ Phó.

Nhớ lại quãng đời hoạt động nghệ thuật đầy tâm huyết của mình, cụ Phó tâm sự: " Mới 16, 17 tuổi, tôi đã mê âm nhạc, tự theo chúng bạn, theo các nghệ nhân học nhạc. 19 tuổi vào đội văn nghệ của hợp tác xã, rồi đi biểu diễn, giao lưu khắp nơi. Từ đó đến nay, không mùa hội diễn nào mà tôi không góp mặt. Có nhiều khi, mình vừa hát, vừa chơi nhạc lại vừa đạo diễn tiết mục biểu diễn ấy. Hoạt động văn nghệ quần chúng thì mệt, tốn rất nhiều thời gian, nhưng mà được cái tinh thần vui vẻ, có rất nhiều bạn bè ở khắp mọi nơi. Thậm chí nhiều khi mình đi đâu, người ta cũng biết đến...". 

Ở tuổi chạm ngưỡng bát tuần, dù sức khỏe có phần giảm sút, nhưng với tấm lòng tha thiết với cổ nhạc, cụ Phó vẫn không nguôi trăn trở và tìm mọi cách để truyền "ngọn lửa âm nhạc" của mình cho lớp trẻ. Cụ không chỉ là thành viên tích cực của CLB hát Chèo, hát Xẩm xã Yên Phong, mà còn nỗ lực truyền dạy cách sử dụng nhạc cụ dân tộc truyền thống cho nhiều lớp học trò. Cũng chính nhờ nỗ lực của cụ Phó mà nhiều làn điệu Chèo, Xẩm, hát Văn... cổ tránh được nguy cơ thất truyền. Xã Yên Phong trở thành một trong những địa phương tiên phong của Yên Mô trong việc lưu giữ, bảo tồn vốn văn hóa cổ truyền, đặc biệt là "đặc sản" Xẩm danh tiếng mà cố nghệ sỹ Hà Thị Cầu đã trao truyền lại.  

 Trong đời hoạt động nghệ thuật đầy tâm huyết của mình, người nghệ sỹ già thôn Khương Dụ được ghi nhận nhiều phần thưởng: Huy chương Vàng Liên hoan nghệ thuật quần chúng xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới năm 2013; Giải B Liên hoan hát dân ca tỉnh Ninh Bình năm 2015; Bộ Văn hóa- Thông tin tặng Huy chương vì sự nghiệp văn hóa quần chúng năm 2000... Ngoài ra còn nhiều giấy khen của huyện, xã về những cống hiến của cụ Vũ Văn Phó cho hoạt động văn hóa văn nghệ quần chúng tại địa phương. 

Đặc biệt, ghi nhận và tôn vinh những cống hiến hơn nửa thế kỷ của cụ Vũ Văn Phó, năm 2020, Hội đồng xét tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú" trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể tỉnh Ninh Bình lần thứ 3 thống nhất lựa chọn hồ sơ của cụ Vũ Văn Phó là hồ sơ đủ tiêu chuẩn, điều kiện trình Hội đồng chuyên ngành cấp Bộ xem xét việc phong tặng danh hiệu "Nghệ nhân ưu tú" cho cụ.

  Bài, ảnh: Phương Nam