Du lịch trải nghiệm gắn với giáo dục bảo vệ thiên nhiên - "đặc sản" của Ninh Bình: Kỳ I - Cảm nhận những giá trị đích thực của thiên nhiên

Cuối tháng 3 vừa qua, trong Tour "Về nhà", lần đầu tiên Vườn Quốc gia Cúc Phương cho khách du lịch trải nghiệm một hoạt động nhiều cảm xúc khi trực tiếp tham gia thả nhiều loài động vật hoang dã trở lại môi trường tự nhiên.

Anh Nguyễn Hiệp (thành phố Hà Nội), xúc động: Hãy thử tưởng tượng các loài động vật hoang dã sau một quá trình rất gian truân, bị bắt, bị nhốt trong lồng, sau đó may mắn được cứu thoát, được chữa lành những vết thương, được trở về ngôi nhà xanh của mình chúng sẽ sung sướng như thế nào?. Tôi tin rằng khi được tận mắt chứng kiến khoảnh khắc đầu tiên những loài động vật hoang dã được tái thả, trở về nơi chúng được sinh ra, lòng trắc ẩn trong mỗi con người sẽ được khơi dậy, để từ đó có ý thức trách nhiệm hơn đối với thiên nhiên.

Ông Đỗ Hồng Hải, Trung tâm Giáo dục môi trường và dịch vụ - Vườn Quốc gia Cúc Phương cho biết: Hàng năm, chúng tôi tiếp nhận khoảng một nghìn cá thể động vật hoang dã để chăm sóc và tái thả mỗi năm. Tour "Về nhà" được nghiên cứu tổ chức với mong muốn khách tham quan Vườn Quốc gia Cúc Phương được trực tiếp trải nghiệm một cảm xúc đặc biệt, thông qua việc tham gia vào hoạt động tái thả động vật hoang dã về rừng, để mỗi du khách sẽ trở thành "sứ giả" giúp Cúc Phương lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa thông điệp bảo tồn thiên nhiên.

Cách cổng Vườn Quốc gia Cúc Phương khoảng 8km, Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình đang chăm sóc trọn đời cho hơn 40 cá thể gấu được chuyển từ các trại nuôi tư nhân (tự nguyện chuyển giao hoặc bị tịch thu từ các vụ buôn bán động vật hoang dã trái phép). Cơ sở được thiết kế, xây dựng theo tiêu chuẩn nuôi giữ hiện đại, 4 khu bán hoang dã với tổng diện tích trên 22.000 m2 tạo cho gấu không gian sống gần với tự nhiên nhất. ở đây có hồ nước để cho gấu bơi lội, có các bậc sàn cao, bãi cỏ để cho gấu leo trèo, tắm nắng, chơi đùa… 

Đến tham quan nơi này, du khách có cơ hội chứng kiến cảnh sinh hoạt ngoài trời của những chú gấu dễ thương từ tuyến đường trên cao dài 250 mét. Đặc biệt, tại đây, triển lãm tương tác về loài gấu sẽ đưa du khách đến với câu chuyện cuộc đời của những chú gấu bị nuôi nhốt nhiều năm để con người khai thác mật, hiểu được quy trình cứu hộ,... 100% kinh phí thu được từ triển lãm và các dịch vụ tại Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình được sử dụng vào mục đích cứu hộ và chăm sóc gấu, hướng tới chấm dứt nạn nuôi nhốt gấu lấy mật tại Việt Nam. 

Theo bà Ngô Mai Hương, đại diện Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình: Các hoạt động dành cho du khách tại Cơ sở tuân thủ nguyên tắc tôn trọng phúc lợi động vật và lồng ghép nhiều chương trình giáo dục nâng cao nhận thức về phúc lợi động vật và bảo vệ động vật hoang dã cho cộng đồng. Trong đó đối tượng chính mà chúng tôi hướng tới là trẻ em với các chương trình "Hướng dẫn bé làm đồ ăn cho gấu", "Em biết gì về gấu",.. được thiết kế theo yêu cầu, phù hợp với lứa tuổi. 

Qua đây, đã cung cấp cho các em những kiến thức, thông tin bổ ích về môi trường, giúp các em dần tích lũy, hình thành tình cảm yêu quý, tôn trọng, thân thiện với thiên nhiên, từ đó tạo ra những hành động tích cực hàng ngày đối với môi trường. Nếu các em có được ý thức bảo vệ môi trường thì chính các em sẽ là "hạt nhân" tạo ra sức lan tỏa rộng khắp cộng đồng. Giáo dục môi trường cho các em chính là giải pháp bảo vệ môi trường bền vững cho tương lai.

Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long thuộc huyện Gia Viễn là một trong những khu bảo tồn đất ngập nước nguyên thủy thú vị nhất của Đồng bằng Châu thổ sông Hồng. Vân Long bao gồm nhiều cảnh quan độc đáo với các mỏm đá vôi nhấp nhô chạy theo theo hướng Tây Bắc-Đông Nam và những khu rừng điển hình trên núi đá vôi. Vùng đất ngập nước này sở hữu một số lượng đáng kể các loài chim di cư và chim nước. 

Đặc biệt, nơi đây còn là sinh cảnh quan trọng nhất đối với quần thể Vọoc mông trắng cực kỳ nguy cấp. Tuy nhiên, bên cạnh vẻ đẹp độc đáo và ý nghĩa to lớn về đa dạng sinh học, Vân Long phải chịu nhiều tác động từ việc phát triển nông nghiệp, công nghiệp và sinh hoạt của cộng đồng dân cư sinh sống xung quanh. 

Ví dụ những mối đe dọa đến từ việc sử dụng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón hóa học; áp lực từ việc khai thác khoáng sản... Đa dạng sinh học của vùng cũng bị đe dọa bởi nạn săn bắn, đánh bắt thủy sản bất hợp pháp. Do đó, du lịch sinh thái dường như là một lựa chọn sinh kế mới và nhanh chóng được đón nhận bởi cộng đồng địa phương khi hàng trăm hộ gia đình đang trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào các dịch vụ du lịch tại đây. 

Hiện tại, Vân Long là một trong những khu bảo tồn tiên phong tại Việt Nam có sự tham gia hiệu quả của cộng đồng địa phương trong việc hỗ trợ các loài có nguy cơ tuyệt chủng và tham gia vào các hoạt động du lịch mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân. Có thể nói rằng, khu bảo tồn thiên nhiên đang mang lại lợi ích cho cả những loài động vật hoang dã và con người nơi đây.

Thực tế ở một số nước Khu vực châu Á như Trung Quốc, Thái Lan hay Hàn Quốc, Nhật Bản… đều đã có những tuor du lịch trải nghiệm kết hợp cùng giáo dục, bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ động vật hoang dã. Những tour du lịch trải nghiệm này luôn thu hút đông đảo du khách và mang lại hiệu ứng tốt trong công tác bảo vệ môi trường tự nhiên. 

Còn tại Ninh Bình, những tour du lịch mang ý nghĩa nhân văn như "Về nhà", "Tương tác về loài gấu" hay cách làm du lịch cộng đồng dựa vào duy trì, bảo vệ cảnh quan sinh thái ở Vân Long… sẽ ngày càng hoàn thiện và trở thành sản phẩm riêng có của địa phương.

 Bách Hợp
(còn nữa)

Du lịch trải nghiệm gắn với giáo dục bảo vệ thiên nhiên - "đặc sản" của Ninh Bình. Kỳ II: Cần định hướng phát triển