Chiều Yên Mô

Một buổi chiều như mọi buổi chiều của những ngày đầu đông, khi những sợi khói lam chiều mỏng manh còn vương vấn, lăn chậm trên những cánh đồng ngô trải rộng, những xứ đồng rau màu xanh tốt.., thì cũng là lúc những đàn cò trắng di cư, rủ nhau bay về quần tụ tại hồ Đồng Thái. Tiếng vỗ cánh nhịp nhàng hòa vào không gian tĩnh lặng, điểm xuyết âm thanh của tự nhiên, làm cho lòng người cảm thấy bình yên lạ thường tại một vùng quê đang “thay da đổi thịt” từng ngày.

Xa xa, tại xã Yên Phong, tiếng hát Xẩm cất lên ngân nga, sâu lắng. Lời ca mộc mạc, mang đậm hơi thở của vùng quê Bắc Bộ, như kể lại câu chuyện của những con người chân chất, gắn bó với đồng quê, xóm làng. Nơi đây cũng được coi là một trong những cái nôi của nghệ thuật hát Xẩm và là quê hương của cố nghệ nhân hát Xẩm nổi tiếng Hà Thị Cầu.

Những giọng ca trầm ấm, khi vui tươi, khi day dứt, hòa cùng tiếng nhị réo rắt vang xa trong buổi chiều đông khiến ai nấy đều như bị cuốn vào dòng cảm xúc của một thời xưa cũ.

Bà Nguyễn Thị Mận, con gái của cố nghệ nhân Hà Thị Cầu tự hào chia sẻ: Năm 2018 từ sự góp sức của những người yêu hát Xẩm, câu lạc bộ mang tên cụ Hà Thị Cầu ra đời với mong muốn được cùng nhau gìn giữ chất xẩm dân gian. Đến năm 2021, được sự quan tâm của tỉnh, huyện, câu lạc bộ chính thức được ngành chức năng công nhận, từ đây hoạt động của câu lạc bộ nền nếp hơn.

Cùng với câu lạc bộ hát Xẩm Hà Thị Cầu, hiện toàn huyện có gần 30 câu lạc bộ, đội văn nghệ với trên 600 thành viên tham gia rộng khắp tại các xã, thị trấn. Từ năm 2013 đến nay, huyện đã tổ chức nhiều cuộc Liên hoan các câu lạc bộ hát Xẩm, hát Chèo và Hội diễn nghệ thuật quần chúng, thu hút nhiều đội văn nghệ tham gia với các tiết mục đặc sắc.

Bí thư Huyện ủy Yên Mô Cao Trường Sơn cho biết, năm 2023, HĐND huyện đã ban hành Nghị quyết thông qua Đề án “Hỗ trợ hoạt động các câu lạc bộ hát xẩm, hát chèo và đội văn nghệ hát xẩm, hát chèo huyện, giai đoạn 2023-2025”. Nghị quyết được ban hành đã tạo cơ chế chính sách quan trọng để đẩy mạnh hoạt động của các câu lạc bộ đã thành lập; khuyến khích và duy trì hoạt động của các câu lạc bộ thành lập mới để nghệ thuật hát xẩm, hát chèo trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc gắn với phát triển du lịch bền vững trên địa bàn huyện. Bên cạnh đó, huyện tiếp tục triển khai có hiệu quả Đề án “Hỗ trợ hoạt động các Câu lạc bộ hát xẩm, hát chèo và đội văn nghệ hát Xẩm, hát Chèo huyện Yên Mô, giai đoạn 2023-2025” với phương châm huy động các nguồn lực động viên, khuyến khích Nhân dân tham gia công tác bảo tồn các loại hình nghệ thuật gắn với phát triển du lịch cộng đồng, đưa các loại hình nghệ thuật truyền thống phát triển bền vững, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội trên địa bàn huyện.

Là vùng đất có lịch sử lâu đời, Yên Mô là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Các di tích lịch sử, đình chùa và lễ hội truyền thống là những minh chứng sống động cho bề dày văn hóa.

Hàng năm, các lễ hội nổi tiếng như lễ hội làng Phú Lộc và lễ hội đình Yên Phong, nơi người dân thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên và thần linh. Đặc biệt, lễ hội Báo bản làng Nộn Khê (xã Yên Từ), được tổ chức hàng năm vào ngày 13, 14 tháng Giêng. Đây là lễ hội truyền thống, có ý nghĩa là đền ơn báo đáp lại nguồn gốc, công ơn của các tiền nhân theo câu “uống nước nhớ nguồn”.., Những dịp này thường đi kèm với các trò chơi dân gian như đấu vật, chọi gà và hát đối đáp, tạo nên không khí sôi động và đầy màu sắc.

Nét văn hóa đặc trưng của Yên Mô còn được thể hiện qua nghề thủ công truyền thống. Các làng nghề như làng gốm, dệt chiếu hay làm nón vẫn được người dân gìn giữ và phát triển. Những sản phẩm thủ công không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn phản ánh tâm hồn của người dân nơi đây-cần cù, khéo léo và sáng tạo.

Trong bối cảnh hiện đại hóa, Yên Mô vẫn duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Các trường học và địa phương thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, nghệ thuật nhằm giáo dục thế hệ trẻ về lịch sử và truyền thống quê hương.

Ngoài ra, chính quyền địa phương cũng đặc biệt chú trọng bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa. Việc tu bổ đình, chùa và tổ chức các lễ hội dân gian không chỉ nhằm gìn giữ giá trị truyền thống mà còn thu hút du khách, góp phần phát triển kinh tế -văn hóa của huyện.

Dù mang vẻ đẹp yên bình, Yên Mô cũng không ngừng thay đổi để phát triển. Những năm gần đây, huyện đã chú trọng đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nâng cấp đường sá và hệ thống thủy lợi, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp và đời sống người dân.

Bí thư Huyện ủy Cao Trường Sơn chia sẻ, quá trình xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao, Yên Mô gặp nhiều khó khăn, song với sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo của các đồng chí lãnh đạo tỉnh, sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị và đồng thuận của Nhân dân, các cấp uỷ đảng, chính quyền trong huyện đã có những cách làm hay, sáng tạo, huy động được sức mạnh tổng hợp, nội lực của các địa phương cho xây dựng nông thôn mới nâng cao. Việc xây dựng nông thôn mới nâng cao, được huyện triển khai cụ thể, rõ người, rõ việc, phát huy vai trò chủ thể của các tầng lớp nhân dân. Bên cạnh đó, Yên Mô cũng đang đẩy mạnh phát triển du lịch cộng đồng. Các homestay, tour tham quan nông thôn hay trải nghiệm làm nông dân đang dần thu hút du khách trong và ngoài nước. Điều này không chỉ mang lại nguồn thu nhập mới mà còn giúp quảng bá hình ảnh của Yên Mô ra khắp nơi.

Chiều đầu đông, Yên Mô khoác lên mình một vẻ đẹp bình yên và dịu dàng như một bức tranh thủy mặc. Tiết trời se se lạnh, gió đông nhè nhẹ thổi qua những cánh đồng lúa vừa thu hoạch, để lại mùi hương ngai ngái của rơm rạ quyện trong không khí. Tiếng nói cười, hò reo cổ vũ thể thao tại các nhà văn hóa xã; nét thư thái trên khuôn mặt của những cụ già bên những bàn cờ đầu xóm; tiếng ngân nga của điệu chèo, điệu xẩm… Tất cả cảnh vật, âm thanh và con người Yên Mô vào buổi chiều đầu đông đã tạo nên một bức tranh hài hòa, yên bình nhưng đầy sức sống. Đây chính là nét đẹp đặc trưng của quê hương Ninh Bình, nơi lưu giữ những giá trị văn hóa và thiên nhiên quý giá. Chiều Yên Mô, không chỉ là một khoảnh khắc của thời gian, mà còn là một kỷ niệm khó quên trong lòng mỗi người khi có dịp ghé thăm nơi đây.