Đến Khu tăng gia của Trung đoàn 855 đóng trên địa bàn phường Ninh Sơn (thành phố Ninh Bình), chúng tôi được chứng kiến bạt ngàn quất các kiểu với đủ các kiểu dáng uốn lượn khác nhau, nhìn rất bắt mắt. Tiếp chúng tôi, anh Trần Duy Trọng, người trực tiếp chăm sóc khu vườn cho biết: Khu vườn có diện tích 6.000 m2 được anh cùng mấy anh em trong Trung đoàn đưa vào trồng quất từ giữa năm 2019. Để có những cây quất đẹp, ra hoa, quả, lộc vào dịp Tết là cả một quá trình dày công chăm sóc từ đầu năm đến giờ. Khu vườn hiện trồng hơn 500 cây.
Công việc chăm sóc quất được thực hiện từ đầu năm. Ngay sau Tết Nguyên đán, nhà vườn bắt đầu mua giống cây ở những địa chỉ có uy tín, chất lượng đảm bảo đưa về trồng vào trong từng cái chum to, nhỏ khác nhau. Sau một thời gian chăm sóc khi cây đã ổn định và phát triển khỏe mạnh sẽ tiến hành cắt tỉa, uốn dáng, tạo thế bonsai. Vào tháng 6 âm lịch là thời điểm cây ra hoa.
Để quá trình ra hoa, đậu quả đạt kết quả, việc theo dõi thời tiết là cực kỳ quan trọng, nếu ra hoa vào thời điểm mưa cây sẽ rụng hết hoa và tỷ lệ quả sẽ ít. Vì vậy, trong thời gian kích hoa, việc theo dõi sát sao dự báo thời tiết là cực kỳ quan trọng. Bên cạnh đó, để cây quất có dáng thế, mẫu mã chín đẹp đúng vào dịp Tết thì giai đoạn gò cây là thời điểm quan trọng nhất, có tính quyết định cho chất lượng quả, thế cây sau này.
Theo quan sát của chúng tôi tại vườn, hiện nay các chậu quất đều đã chín đẹp, cây lá xanh tốt vì được chăm sóc, nuôi dưỡng từ đầu năm đến nay. Vì vậy, những chậu quất của nhà vườn được khách hàng rất ưa thích vì có thể chơi được lâu, cây luôn xanh tốt. Với giá dao động từ 300 nghìn đồng đến gần 5 triệu đồng/1 chậu. Hiện nay đã có một số khách hàng có nhu cầu chơi sớm đã đến vườn lựa chọn về chơi Tết.
Rời Ninh Sơn, chúng tôi đến xã Đông Sơn (thành phố Tam Điệp), thủ phủ của đào phai. Mỗi dịp Tết đến, xuân về, vùng đào Đông Sơn lại nhộn nhịp hẳn lên. Từng đoàn xe tải lớn nhỏ tấp nập vào thu mua cây đào phai đưa ra thị trường.
Giờ đây, đào phai Đông Sơn đã khẳng định được thương hiệu trên thị trường, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân địa phương. Hiện toàn xã có gần 1.000 hộ trồng đào với diện tích trên 155 ha. Đến nay, xã Đông Sơn có 10 làng nghề trồng đào được công nhận làng nghề truyền thống.
Đang chăm sóc cho vườn đào nhà mình để chuẩn bị tung ra thị trường dịp Tết, anh Vũ Sỹ Tín ở thôn 3, xã Đông Sơn vui vẻ cho chúng tôi biết: Gia đình có hơn 7 sào trồng đào với hơn 400 cây. Mấy ngày qua do thời tiết rét đậm, rét hại kéo dài đã ảnh hưởng đến quá trình ra hoa của đào. Tất cả vườn đào đều chưa có hoa. Để kích thích đào ra hoa, gia đình anh tiến hành ngắt lá để kích thích bật mầm hoa.
Theo anh Tín, mọi năm vào tầm này các vườn đào ở Đông Sơn đã bung hoa rất nhiều, nhưng hiện nay đều chưa có hoa. Nếu trong thời gian tới hiện tượng rét đậm, rét hại vẫn tiếp diễn sẽ gây khó khăn cho việc nở hoa của cây đào. Thời gian này các nhà vườn chỉ tập trung tuốt lá để kích thích thêm cho cây nở hoa…
Khi được hỏi về kỹ thuật cũng như quá trình chăm sóc để cho đào ra hoa vào đúng dịp Tết, anh Sỹ cho biết: Đặc tính của cây đào là chịu hạn hơn chịu nước nên phù hợp với thổ nhưỡng tại địa phương. Đào phai Đông Sơn có đặc điểm khác so với đào Nhật Tân, Sơn La là cánh hoa có từ 5-6 cánh, màu hồng phớt, hương thơm thoang thoảng nên được nhiều người ưa thích.
Để có vườn đào đẹp, ra hoa đúng dịp Tết, người trồng đào phải tính được lịch tuốt lá tùy theo thời tiết của từng năm, công việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, kỳ công. Cây đào phải được chăm sóc tỉ mỉ từng cây, từng nhánh sao cho các "mắt đào" cách đều là có một cành đào đẹp.
Bên cạnh đó theo kinh nghiệm của anh Tín, để trồng được một cây đào phai đẹp, trước hết phải kể đến việc chọn giống đào, cắt ghép mắt và ươm trồng cây đào từ nhỏ; kết hợp với quá trình chăm sóc, bón phân và tỉa tuốt lá vào những thời điểm thích hợp sẽ cho cây đào khỏe mạnh, hoa đẹp. Với kinh nghiệm cũng như nắm bắt được kỹ thuật nên vườn đào của gia đình anh năm nào cũng đông khách vào tham quan và lựa chọn. Hiện nay đã có một số thương lái vào tham quan và đặt mua.
Rời Đông Sơn trong cái rét chiều muộn ngày cuối năm và nghe văng vẳng câu hát "Ai lên xứ hoa đào dừng chân bên hồ nghe chiều rơi...." như mời gọi du khách gần xa đến với Đông Sơn, đến với thủ phủ hoa đào phai để lựa chọn cho mình những cành đào đẹp nhất về chơi Tết khi một mùa xuân mới sắp về với mỗi nhà.
Tiến Đạt - Hoàng Hiệp