Yên Mô, phát huy hiệu quả vai trò của hương ước trong xây dựng nông thôn mới

Đặc biệt, 2 năm trở lại đây, khi chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới được khởi động, vai trò của hương ước, quy ước đã được phát huy hiệu quả hơn nữa trong việc khơi dậy tính chủ động, tự nguyện, tinh thần dân chủ để huy động sự tham gia tích cực của đông đảo người dân đối với việc làng, việc xã.

Theo đồng chí An Viết Dũng, Chủ tịch MTTQ xã Khánh Dương: Hương ước ở xã được người dân tham gia đóng góp ý kiến và hoàn thiện đưa vào thực hiện từ năm 1998 đã góp phần tích cực trong việc huy động sự tham gia của người dân vào những công việc chung của làng, của xã, tạo sự chuyển biến trong thực hiện nhiệm vụ địa phương. Tuy nhiên, qua hơn chục năm thực hiện trong thực tế, đến nay nhiều nội dung trong hương ước của các xóm trong xã đã lạc hậu, không còn phù hợp. Đặc biệt, khi bắt tay vào thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, những nội dung như: vệ sinh môi trường, xây dựng đường giao thông, quy chế hoạt động của nghĩa trang… đòi hỏi phải có những quy định mới để phù hợp với tình hình thực tế.

Thực hiện sự chỉ đạo của Huyện ủy Yên Mô, xã Khánh Dương đã tiến hành việc sửa đổi hương ước tại 14 xóm. Đã có khoảng 85% dân số trong xã tham gia việc đóng góp ý kiến để bổ sung, sửa đổi hương ước. Sau khi thống nhất nội dung hương ước, ban soạn thảo hương ước các xóm đã hoàn thiện và gửi về xã thẩm định, sau đó chuyển về huyện xem xét, phê duyệt.

Thực tế từ khi thực hiện sửa đổi hương ước ở Khánh Dương cho thấy, nhiều vấn đề mới trong xây dựng nông thôn mới do đã được bàn bạc, thống nhất, đưa vào nội dung hương ước các xóm nên đều được triển khai thông suốt, không gặp vướng mắc gì. Như trong lĩnh vực vệ sinh môi trường, trước kia hương ước các xóm không có quy định cụ thể nhưng giờ đã quy định rõ trách nhiệm của từng hộ gia đình trong việc tham gia giữ gìn vệ sinh đường làng, ngõ xóm. Bên cạnh đó, xã đã thực hiện quy hoạch khu đổ rác thải và đầu tư 100 triệu đồng để nâng cấp 2 bãi đổ rác tập trung, mua 14 xe chở rác và thành lập tổ thu gom rác thải tại 14 xóm. Còn đối với quy định về việc chôn cất tại nghĩa trang, trước kia do không có quy định nên nhiều gia đình còn tùy tiện trong việc xây cất mộ. Hiện nay đã được thống nhất cách làm, được xã bố trí thêm người quản trang để quản lý việc chôn cất trong nghĩa trang nên đã tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhân dân.

Đặc biệt, với nội dung phát huy sự tự nguyện của người dân trong việc hiến đất để hoàn thiện các công trình phục vụ dân sinh được người dân thống nhất trong lần sửa đổi hương ước đã phát huy hiệu quả trong việc huy động sức dân cùng tham gia xây dựng nông thôn mới. Đến nay, người dân xã Khánh Dương đã đóng góp trên 1,8 tỷ đồng, hiến đất giải phóng mặt bằng để xây dựng 400 mét đường thôn, xóm và 200 mét cống rãnh, xây dựng được 2 nhà văn hóa xóm, thực hiện chỉnh trang lại nhà ở dân cư được 200/750 nhà…Tuy kết quả đạt được bước đầu còn khiêm tốn, nhưng đã cho thấy vai trò của hương ước đã có tác dụng mạnh mẽ làm chuyển biến việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới ở Khánh Dương

Cũng như xã Khánh Dương, năm 2012 là năm các xã, thị trấn trong huyện thực hiện sửa đổi hương ước, quy ước theo chỉ đạo của Huyện ủy. Đến nay, toàn huyện có 233 làng, thôn xóm, tổ dân phố xây dựng được hương ước, quy ước. Hầu hết các hương ước, quy ước đều các nội dung về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, chính sách dân số/KHHGĐ, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa thành một trong các nội dung chính. Trong đó, hương ước, quy ước đều quy định rõ những việc nhân dân phải được biết và bàn để thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước như: việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai, thu chi các loại quỹ, các khoản đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình phúc lợi…

Quá trình triển khai xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước còn được các địa phương lồng ghép thực hiện cùng với các phong trào, cuộc vận động khác như: "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư", "chung sức xây dựng nông thôn mới", "ngày vì người nghèo"…nên đã khơi dậy được sức mạnh của cả cộng đồng cùng chung tay vì việc chung. Việc thực hiện sửa đổi hương ước lần này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn nhiều nội dung hương ước không còn phù hợp với tình hình thực tế và chưa đáp ứng được những yêu cầu trong thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Qua thời gian thực hiện, đến nay hương ước, quy ước của các thôn, xóm, tổ dân phố đã hoàn thiện và được áp dụng trong thực tế, nhất là trong quá trình xây dựng nông thôn mới.

Trên cơ sở những quy định mới được bổ sung, sửa đổi trong các hương ước, các xã trong huyện đã thực hiện khá tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia chỉnh trang đường làng, ngõ xóm, xây dựng nhà văn hóa thôn, xóm, đẩy mạnh công tác vệ sinh môi trường nông thôn, làm đường trục chính nội đồng…Nhiều hộ gia đình trên địa bàn các xã đã hiến đất, phá dỡ nhà ở, nhà bếp, tường rào… để mở rộng, nâng cấp đường giao thông nông thôn và huy động hàng nghìn ngày công tham gia thực hiện.

9 tháng năm 2012, người dân trong huyện đã hiến hơn 21.855 m2 đất với giá trị ước đạt hơn 4.575 triệu đồng, đóng góp hơn 25.394 ngày công lao động, đóng góp tiền mặt, nguyên vật liệu và hiến tặng tài sản với tổng giá trị ước đạt hơn 8.413 triệu đồng để xây dựng nông thôn mới. Đến nay, toàn huyện đã làm mới, chỉnh trang và nâng cấp 31,5 km đường giao thông nông thôn, đạt 108 % kế hoạch, làm 20,8 km đường trục chính nội đồng, đạt 160,6% kế hoạch, triển khai xây dựng được 17 nhà văn hóa thôn, xóm (kế hoạch 15 nhà), vận động nhân dân chỉnh trang, xây dựng nhà ở dân cư, cải tạo nâng cấp 7 nhà tạm, nâng tổng số nhà đạt chuẩn của Bộ Xây dựng lên 20.834/29.562 nhà, đạt 70,48% kế hoạch, tăng 15,33% so với thời điểm ngày 31-12-2010

Phan Hiếu