Xây dựng, lan toả văn hoá đọc từ những tủ sách gia đình
Gia đình - nơi nuôi dưỡng tình yêu đọc
Là thư viện viên đang công tác tại Thư viện tỉnh Ninh Bình (cơ sở 3), chị Phạm Thị Huệ (tổ dân phố Bảo Lộc 1, phường Phủ Lý) luôn dành tình yêu với những trang sách, sách là người bạn đồng hành thân thiết trong suốt hành trình sống và làm việc của chị. Tình yêu ấy không chỉ theo chị trong cuộc sống thường nhật mà còn được chị lan tỏa đến các con. Chia sẻ về bí quyết gieo mầm thói quen đọc, chị Huệ cho biết: “Ngày nay, Internet phát triển, trẻ nhỏ dễ bị cuốn hút bởi các thiết bị công nghệ như tivi, điện thoại, iPad... dẫn đến thời gian dành cho sách bị hạn chế. Vì vậy, tôi chủ động tạo ra những buổi đọc sách cùng con từ khi còn nhỏ để cha mẹ làm gương, đồng thời hình thành và duy trì thói quen đọc cho các cháu”.
Từ suy nghĩ ấy, đều đặn mỗi buổi tối sau giờ học, chị Huệ dành khoảng 30 phút cùng con đọc sách. Ban đầu, các con còn tỏ ra chưa mặn mà, nhưng nhờ sự kiên trì và cách tổ chức hợp lý của chị Huệ, dần dần không khí buổi đọc trở thành khoảng thời gian con háo hức được cùng mẹ “mở cánh cửa” tri thức. Theo đó, mỗi cháu được tự chọn một cuốn sách theo sở thích; khi đọc xong, từng thành viên sẽ giới thiệu và chia sẻ ngắn gọn về nội dung cuốn sách mình đã đọc. Đặc biệt, chị Huệ còn thường xuyên luân phiên mượn thêm nhiều đầu sách khác nhau tại Thư viện tỉnh để các con để tiếp cận đa dạng tri thức. Cách làm này không chỉ khơi gợi hứng thú, giúp các con thêm tự tin mà còn biến việc đọc sách thành nếp sinh hoạt ý nghĩa, gắn kết tình cảm gia đình và nuôi dưỡng tình yêu tri thức ngay từ trong mái ấm.
Khi mỗi gia đình coi trọng việc đọc, những đứa trẻ sẽ lớn lên trong môi trường tràn đầy tri thức và cảm hứng học hỏi. Cha mẹ đọc sách không chỉ để làm gương, mà còn để cùng con chia sẻ niềm vui khám phá, mở rộng tầm nhìn và nuôi dưỡng tâm hồn. Từ trang sách trong mái ấm, thói quen học tập suốt đời được hình thành, góp phần xây dựng một xã hội biết trân trọng tri thức và hướng tới những giá trị sống đích thực.
Nhân rộng các “cộng đồng đọc”
Không chỉ dừng lại ở việc đọc sách trong phạm vi mỗi gia đình, nhiều gia đình trên địa bàn tỉnh đã chủ động tạo dựng không gian đọc chung, chia sẻ sách, tổ chức các buổi trao đổi sách trong khu dân cư. Từ những “Tủ sách gia đình”, phong trào đọc đã dần lan tỏa, hình thành nên các “cộng đồng đọc” rộng khắp, góp phần xây dựng đời sống văn hóa lành mạnh, gắn kết các thế hệ và khơi dậy tinh thần học tập suốt đời trong cộng đồng.
Là cán bộ thư viện Trường THCS Quỳnh Lưu, hằng ngày được tiếp xúc với sách, chị Mai Thị Huệ (thôn Lai Các, xã Quỳnh Lưu) thấu hiểu giá trị mà việc đọc mang lại, nhất là đối với trẻ em. Tình yêu sách của chị đã truyền sang các con của mình rồi lan tỏa tới các em nhỏ trong thôn, vì thế tháng 6/2021, chị đã mở tủ sách gia đình mang tên “3B”. Tên gọi “3B” không chỉ là viết tắt của tên ba người con Bống - Bi - Bo mà còn mang ý nghĩa sâu sắc “Begin Book Best” (Hãy bắt đầu với sách để có những điều tuyệt vời nhất). Hiện tủ sách 3B có khoảng 1.000 đầu sách thuộc nhiều chủ đề chủ yếu phục vụ các em học sinh trong và ngoài thôn.
Để khuyến đọc, chị Mai Huệ còn tổ chức thêm các buổi kể chuyện, giao lưu, liên hoan thiếu nhi. Từ tủ sách 3B, nhiều bạn nhỏ đã hình thành thói quen đọc, tích cực tham gia các phong trào đọc sách ở trường học và địa phương, góp phần lan tỏa tình yêu sách, vun đắp văn hóa đọc trong cộng đồng.
Nếu như “tủ sách 3B” lan tỏa tình yêu sách, văn hoá đọc với đối tượng chủ yếu là học sinh thì với “Tủ sách gia đình Văn Bùi” (thôn Trung Yên, xã Yên Mô) của nhà giáo Bùi Văn Đông, nguyên Phó Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Yên Mô (trước khi sáp nhập) lại được lan toả tới đông đảo các tầng lớp nhân dân trong và ngoài tỉnh. Xuất phát từ niềm đam mê đọc sách báo trong gia đình giàu tri thức cùng mong muốn chia sẻ những đầu sách hay, lan tỏa văn hóa đọc tới mọi người, tháng 4/2018, thầy Bùi Văn Đông đã dành tâm huyết chia sẻ tủ sách gia đình để phục vụ miễn phí cho người yêu sách mượn vào dịp cuối tuần.
Với khoảng 1.000 đầu sách ban đầu, tủ sách gia đình Văn Bùi đến nay có hơn 5.000 đầu sách với đa dạng thể loại gồm: văn học, thiếu nhi, phê bình khảo cứu, khoa học giáo dục, lịch sử, tôn giáo, sách về quê hương Ninh Bình và các tác giả địa phương… Để phục vụ ngày càng đông độc giả, thầy luôn dành thời gian tìm kiếm, kêu gọi các nhà hảo tâm cùng đóng góp thêm nhiều đầu sách hay, phù hợp với từng lứa tuổi và sự phát triển của xã hội. Điều đáng quý ở “Tủ sách gia đình Văn Bùi” là có nhiều cuốn sách được sưu tầm từ những năm 1970 của thế kỷ trước, như Em kể chuyện này của Nguyễn Hồng Kiên, Cẩm Thơ và Trần Đăng Khoa (NXB Kim Đồng, 1971); Góc sân và khoảng trời của Trần Đăng Khoa (NXB Kim Đồng, 1973)…
Chia sẻ về hoạt động của tủ sách, nhà giáo Bùi Văn Đông cho biết: “Tôi đang quản lý khoảng 300 sổ mượn sách, với lực lượng bạn đọc rất đa dạng, từ học sinh tiểu học đến các cụ ông, cụ bà tuổi 70 trở lên. Phần lớn độc giả là người dân ở các xã lân cận, song cũng có những người ở tỉnh bạn như Nghệ An, Hưng Yên... tìm đến, không chỉ để mượn sách đọc mà còn để học hỏi kinh nghiệm xây dựng tủ sách, lựa chọn và phân loại sách, cách thiết lập sổ mượn, hướng dẫn bạn đọc chọn sách…
Không dừng lại ở việc duy trì, chia sẻ tủ sách gia đình, nhà giáo Bùi Văn Đông còn kết nối với chương trình “Sách hóa nông thôn Việt Nam”, hỗ trợ xây dựng hơn 300 tủ sách lớp học cho hơn 25 trường học trên địa bàn tỉnh giúp khơi dậy phong trào đọc sách trong nhà trường, lan tỏa tinh thần học tập suốt đời trong cộng đồng.
Có thể thấy, từ những tủ sách gia đình của thầy Bùi Văn Đông, chị Phạm Thị Huệ, chị Mai Thị Huệ, việc phát triển văn hóa đọc từ mỗi “Tủ sách gia đình” chính là cách thức cụ thể để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng xã hội học tập, phát triển toàn diện con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Khi mỗi gia đình trở thành một “tế bào đọc”, mỗi khu dân cư hình thành một “cộng đồng đọc”, văn hóa đọc sẽ thấm sâu vào đời sống, trở thành động lực tinh thần quan trọng thúc đẩy phát triển văn hóa, con người và nền tri thức xã hội của tỉnh Ninh Bình ngày càng phát triển.
