Vụ Mùa 2025: vượt qua thách thức

Khó khăn kép

“Năm Thìn, năm Tỵ, chị chẳng nhìn em”, khó khăn của vụ Mùa năm Ất Tỵ 2025 này không chỉ dừng lại ở dự cảm dân gian mà còn là một chuỗi thách thức thời tiết và dịch bệnh khắc nghiệt chưa từng có. Toàn bộ quá trình phát triển của cây lúa phải gồng mình chống chọi với tác động của 5 cơn bão (số 3,5,9,10, 11).

Ngay từ đầu vụ, bão số 3 (từ ngày 21-23/7) gây mưa lớn trùng vào thời điểm nhiều địa phương đang tập trung gieo cấy. Lúa mới cấy, thấp cây gặp mưa lớn nên đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Toàn tỉnh có khoảng 15.300 ha lúa phải gieo cấy lại và 23.700 ha phải dặm tỉa, tập trung ở các địa phương thuộc Nam Định, Ninh Bình cũ. Hậu quả là tiến độ gieo cấy lúa mùa phải kéo dài đến tận ngày 5/8, chậm gần nửa tháng so với thông lệ (25/7)

Chưa kịp khắc phục xong bão số 3 thì Bão số 5 và mưa lũ (từ ngày 24-28/8) lại tiếp tục làm cho trên 11.360 ha lúa và 938 ha hoa màu cùng nhiều diện tích hoa, cây cảnh, cây lâu năm bị thiệt hại. Sau đó, cuối tháng 9, liên tiếp 2 cơn bão số 9 và số 10 tuy không đổ bộ trực tiếp vào tỉnh ta nhưng đã xuất hiện lốc xoáy cục bộ một vài nơi làm nhiều diện tích lúa bị đổ rạp, nhất là những diện tích đang chuẩn bị cho thu hoạch.

Đồng chí Lã Quốc Tuấn, Chi cục Phó Chi cục Trồng trọt và BVTV cho biết: Không chỉ đối mặt với khó khăn về thời tiết, tình hình sâu bệnh hại ở vụ mùa 2025 này cũng hết sức phức tạp. Đặc biệt là đối tượng sâu cuốn lá nhỏ phát sinh, phát triển và gây hại trên diện rộng với mật độ cao gấp nhiều lần so với trung bình các năm. Cụ thể, vụ mùa 2025 toàn tỉnh gieo, cấy được trên 127.300 ha lúa thì diện tích nhiễm sâu cuốn lá nhỏ là gần 108.200 ha (chiếm 85%); trong đó, diện tích cần phun trừ là trên 90.100 ha, cao gấp nhiều lần so với vụ mùa năm 2024 và trung bình nhiều năm. Trong đó, diện tích nhiễm nặng là trên 52.800 ha, tập trung ở các xã: Giao Thuỷ, Giao Hưng, Giao Ninh, Xuân Phú, Hải Tiến, Khánh Nhạc, Yên Từ, Quang Thiện,… Tình hình nghiêm trọng đến mức UBND tỉnh phải ban hành Công điện số 06/CĐ-UBND (ngày 17/8/2025) để khẩn cấp chỉ đạo phòng trừ. Hơn thế nữa, thời điểm phòng trừ, trời liên tục có mưa khiến việc phun thuốc gặp rất nhiều khó khăn, nhiều diện tích phải phun trừ nhiều lần.

Đồng chí Lã Quốc Tuấn phân tích thêm: Thời tiết mưa nhiều, ít ngày nắng, tổng tích ôn thấp khiến cho cây lúa sinh trưởng phát triển kém, nông dân phải tăng cường bón phân bổ sung. Việc phải gieo cấy lại, bón phân bổ sung, phun trừ sâu bệnh nhiều hơn làm đội chi phí sản xuất của vụ này lên cao hơn so với mọi năm.

Giá lúa thấp và chi phí cao đẩy nông dân vào thế “lãi mỏng”

Những ngày này, các cánh đồng trên địa bàn tỉnh nhuộm vàng bởi màu lúa chín. Tại thôn Thượng Đồng, xã Nam Đồng, bà Vũ Thị Phương vừa thu hoạch xong 2 mẫu lúa của gia đình để xuất bán tươi cho doanh nghiệp theo hợp đồng đã ký kết.

Bà Phương chia sẻ: “Lâu lắm rồi tôi mới gặp một vụ sản xuất khó khăn đến vậy. Ông trời làm cho nông dân chúng tôi quá là vất vả! Mấy đợt bão số 3, số 5 tới làm chúng tôi phải chật vật gieo cấy, tỉa dặm đi tỉa dặm lại. Rồi sâu bệnh nữa, đặc biệt là sâu cuốn lá hoành hành. Tôi đã phải mất bao công tỉa dặm, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh. Nhiều lúc nản, bảo không biết đầu tư bao công sức vốn liếng thế rồi khéo khi mất trắng. May mắn là cuối cùng vẫn có thu, cũng mừng lắm. Năng suất đạt 1,5-1,7 tạ/sào, tuy thua xa con số 2,5-3 tạ của vụ trước nhưng như vậy đã là mừng rồi. Có điều, giá lúa năm nay thấp quá, chỉ quanh 7 nghìn đồng/1kg, thấp hơn nhiều so với năm ngoái. Năng suất giảm, chi phí tăng trong khi giá bán như này thì nông dân chúng tôi hầu như không có lãi.”

Theo ông Đỗ Khắc Dũng, Chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Nam Thành, xã Nam Đồng, vụ mùa 2025 này HTX gieo cấy 368 ha. Nhờ làm tốt công tác dự tính, dự báo và kịp thời hướng dẫn nông dân phòng trừ dịch bệnh, năng suất bình quân chung của HTX vẫn đạt 1,7 tạ/sào. Tuy nhiên, điều đáng lo là chi phí sản xuất năm nay bị đẩy lên cao do phải phun trừ nhiều lần và bón phân bổ sung. Trong khi đó, giá lúa thị trường tự do lại đang rất thấp, chỉ quanh 6,5-7 nghìn đồng/1kg, khiến bà con không có lãi, thậm chí thua lỗ. Điểm may mắn và là cứu cánh lớn nhất là HTX có 100 ha lúa liên kết với doanh nghiệp. Nhờ hợp đồng này, lúa bán ra đạt 7.700-7.800 đồng/kg, cao hơn đáng kể so với thị trường, giúp cải thiện phần nào thu nhập cho các thành viên.

Thông tin từ Chi cục Phó Chi cục Trồng trọt và BVTV tỉnh cho biết, vụ mùa 2025 toàn tỉnh gieo cấy được 126.753 ha, trong đó diện tích lúa chất lượng cao và lúa đặc sản chiếm trên 70% diện tích. Năng suất bình quân lúa mùa ước đạt trên 52,5 tạ/ha (tăng 1,04 tạ/ha so với vụ mùa 2024). Cụ thể: Trà lúa thu hoạch trước 10/10: Diện tích khoảng 20.000 ha, nhìn chung toàn bộ diện tích không bị ảnh hưởng lớn của đợt mưa, bão nên cho năng suất khá, dự kiến năng suất bình quân các giống lúa đạt 57 - 59 tạ/ha. Trà lúa mùa chính vụ: Diện tích khoảng: 95.953 ha, do ảnh hưởng của các cơn bão đúng vào thời kỳ lúa đang trỗ bông, một số diện tích bị ảnh hưởng đến năng suất. Dự kiến năng suất các giống đạt từ 52 - 55 tạ/ha (trong đó: giống Bắc thơm số 7 ước đạt 49 - 51 tạ/ha, giống BC15 ước đạt 58 - 60 tạ/ha, các giống lúa khác đạt từ 53 - 55 tạ/ha). Trà đặc sản: Diện tích khoảng 10.800 ha, năng suất ước đạt 50 - 52 tạ/ha.

Tuy năng suất vụ mùa năm nay không cao bằng các năm khác nhưng xét trong bối cảnh sản xuất bất lợi thì đây vẫn là một vụ sản xuất thành công. Đó là kết quả của sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, đồng bộ của cấp ủy, chính quyền các cấp và ngành nông nghiệp, sự nỗ lực của bà con nông dân. Sức mạnh tổng hợp còn đến từ việc ứng dụng hiệu quả các tiến bộ kỹ thuật, từ giống lúa mới ưu việt đến việc đẩy mạnh cơ giới hóa đồng ruộng, giúp tối ưu hóa sản xuất và chống chịu trước thiên tai. Vụ mùa 2025 là minh chứng cho sự kiên cường của nông dân và vai trò dẫn dắt của ngành nông nghiệp tỉnh.