Sức hút du lịch từ liên kết câu chuyện văn hóa - di sản

Ninh Bình vốn được biết đến là mảnh đất “địa linh nhân kiệt” với bề dày văn hóa, lịch sử hơn 1.000 năm, là nơi hợp lưu của nhiều dòng văn hóa. Điều này được thể hiện trong hệ thống di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, di sản tư liệu, di sản hỗn hợp đồ sộ mang tầm quốc gia và quốc tế có thể kể đến như: Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới, khu di tích đặc biệt Cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính-ngôi chùa lớn nhất Đông Nam Á, hàng loạt lễ hội truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc, các làng nghề truyền thống…

Tuy nhiên, điều làm nên sức hút khác biệt của Ninh Bình không chỉ ở tài nguyên, mà nằm ở cách thức khai thác tài nguyên ấy bằng câu chuyện giàu chiều sâu văn hóa, cảm xúc và trải nghiệm.

Ông Hà Đông Minh, Giám đốc Công ty Du lịch Anytrails cho biết: Là đơn vị chuyên cung cấp các tour, tuyến phục vụ khách quốc tế, những năm sau dịch Covid-19, Ninh Bình là một trong những điểm đến được ưu tiên lựa chọn hàng đầu. Thông thường, khách nước ngoài đến Việt Nam, điều thu hút họ phải thực sự khác biệt, trong đó, vấn đề du khách quan tâm nhất là nét đặc trưng văn hóa và tri thức bản địa. Thành công của du lịch Ninh Bình nằm ở việc không chỉ có cảnh quan hoang sơ, kiến trúc độc đáo, thông tin về điểm đến được cung cấp rõ ràng mà còn truyền tải một “trải nghiệm văn hóa” đa dạng.

Ví dụ, thay vì đơn thuần là một chuyến đò ngắm cảnh, Tràng An đưa du khách đi qua hàng loạt di tích lịch sử, ngắm nhìn kiến trúc cổ gắn với các câu chuyện về vua Đinh, vua Lê, nét tín ngưỡng dân gian cùng truyền thống yêu nước, liên kết với chuỗi các điểm du lịch gần kề, các hoạt động trải nghiệm phong phú, tham gia vào lễ hội truyền thống tạo nên một hành trình khám phá nhiều bất ngờ. Đây chính là nghệ thuật "storytelling" trong du lịch, biến thông tin khô khan thành cảm xúc, biến nơi chốn thành ký ức, kết nối cảm xúc với du khách.

Ninh Bình từ một vùng đất cổ, thành điểm sáng du lịch quốc gia, được gợi nhắc nhiều lần trên các chuyên trang du lịch quốc tế còn phải kể đến vai trò của những người làm du lịch địa phương nói chung đã chủ động tham gia vào quá trình gìn giữ, sáng tạo các sản phẩm du lịch văn hóa vừa trẻ trung, vừa đậm đà bản sắc. Từ những mô hình nhỏ cho tới quy mô lớn như đưa các trải nghiệm cùng khách đi chợ quê, nấu ăn, cấy lúa, câu cá… vào lịch trình khám phá. Thành lập các Hợp tác xã làng nghề, phát triển nghề truyền thống đan xen các hoạt động trải nghiệm thực tế nhằm tạo ra không gian gặp gỡ, kể lại câu chuyện văn hóa qua góc nhìn mới mẻ nhưng vẫn giữ được tinh thần tôn trọng di sản.

Hợp tác xã Sinh Dược (xã Gia Sinh, huyện Gia Viễn) vừa là nơi sản xuất thảo dược truyền thống, vừa là một điểm đến trải nghiệm văn hóa thu hút nhiều khách trong nước và quốc tế. Mô hình kết hợp này mở ra những trải nghiệm du lịch gắn với nghề thủ công. Tại đây, du khách được lắng nghe, hòa mình vào câu chuyện di sản: từ truyền thống nghề thuốc nghìn năm của vùng đất Cố đô, bài thuốc tắm nổi tiếng của Thiền sư Nguyễn Minh Không, đến hành trình khởi nghiệp đầy cảm hứng từ những bài thuốc cổ dân gian của những người con vùng đất này. Nhất là được tự tay khám phá, chạm vào từng loại nguyên liệu thảo dược, chế tác nên những bánh xà-bông của riêng mình, chăm sóc sức khỏe tại chỗ từ những bài thuốc cổ… Khơi gợi cảm giác chân thực như được sống giữa nơi cây thuốc sinh sống, đúng như tên gọi của Sinh Dược.

Chị Trịnh Thị Lý, đại diện HTX cho biết: HTX đã tạo ra một không gian văn hóa đặc biệt để du khách có thể tiếp cận với di sản bằng mọi giác quan và đi đến hành trình của cảm xúc thích thú, tò mò, ấn tượng sâu sắc. Điều ấy giúp nhận diện, ghi nhớ dễ dàng một câu chuyện văn hóa, một cộng đồng, một dân tộc, làm nên sự khác biệt.

Văn hóa - di sản tại Ninh Bình không chỉ được bảo tồn, trưng bày mà thực sự đã trở thành hơi thở sống của vùng đất, đem lại cho du khách cảm xúc mới mẻ như hòa mình vào giữa một bản giao hưởng di sản, trong đó, lấy Tràng An là tâm điểm.

Anh Alex Huo Junda, du khách đến từ Trung Quốc chia sẻ rằng: Dù nhiều lần tới Ninh Bình nhưng đây là lần đầu tiên anh trải nghiệm ngồi thuyền xuôi dòng Ngô Đồng ngắm cánh đồng lúa chín. Ban đầu anh thậm chí không biết đây là cây lúa và rất bất ngờ vì giữa không gian văn hóa - di sản, người dân vừa có thể canh tác vừa khai thác làm du lịch. Điều đó tạo nên sự kết nối mạnh mẽ giữa cộng đồng với di sản.

Người dân sống cùng di sản, không chỉ thu hút khách du lịch mà còn khơi dậy niềm tự hào và sự tham gia của cộng đồng dân cư, biến mỗi người dân là một đại sứ văn hóa. Ngoài ra, tỉnh còn chú trọng quy hoạch phát triển bền vững, tránh khai thác quá mức. Những chính sách bảo tồn cảnh quan thiên nhiên, kiểm soát lượng khách, phát triển du lịch sinh thái đang tạo ra thế cân bằng giữa phát triển kinh tế và giữ gìn di sản. Từ đó, tạo ra những sản phẩm du lịch khác biệt, đem lại hành trình khám phá mới mẻ, cuốn hút cho du khách.