Luật Hợp tác xã năm 2012 được Quốc hội thông qua ngày 20/11/2012, chính thức có hiệu lực từ 01/7/2013. Sau khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, giai đoạn 2013-2016 là giai đoạn các hợp tác xã tự điều chỉnh, thanh lọc. Trong đó các hợp tác xã hoạt động đúng bản chất sẽ hoạt động hiệu quả hơn, phục vụ các thành viên tốt hơn ngược lại các hợp tác xã yếu kém, không hoạt động sẽ giải thể, hoặc chuyển sang hình thức khác phù hợp hơn.
Giai đoạn này cả nước có trên 5.600 HTX thành lập mới và hơn 4.800 HTX giải thể. Tổng số HTX tăng không nhiều và có xu hướng chững lại trong năm 2015, 2016 nhưng hoạt động đi vào thực chất hơn, số HTX mới thành lập hoạt động tương đối đúng luật và hiệu quả.
Theo báo cáo, tổng số HTX phải tiến hành chuyển đổi theo Luật HTX 2012 trên 15.600 HTX. Đến nay cả nước có hơn 13.000 HTX đã chuyển đổi và đăng ký lại theo Luật HTX 2012, đạt tỷ lệ 83,9%, có 338 HTX đã chuyển đổi sang loại hình tổ chức khác (chiếm 2,87%) và còn trên 2.000 HTX (chiếm 13,23%) chưa tiến hành chuyển đổi theo Luật.
Mặc dù khó khăn nhưng hiệu quả hoạt động của các HTX sau chuyển đổi ngày càng ổn định và có xu hướng phát triển. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của HTX năm 2016 tăng lên so với thời điểm năm 2013. Đóng góp của khu vực HTX vào GDP của cả nước khá ổn định, khoảng 4,0%/năm.
Thông qua HTX, đời sống của thành viên và lao động trong HTX được tăng lên đáng kể, từng bước cải thiện kinh tế hộ thành viên, góp phần xóa đói, giảm nghèo của địa phương. Đội ngũ cán bộ có trình độ, được đào tạo cũng được tăng theo thời gian, mang lại nhiều khởi sắc trong tổ chức và quản lý đối với các HTX.
Tại Ninh Bình, sau khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, các cấp, ngành, đơn vị liên quan đã tích cực triển khai thực hiện việc tổ chức đăng ký lại, thành lập mới, chuyển đổi, giải thể, sáp nhập HTX…. theo đúng quy định.
Tính đến hết năm 2016, toàn tỉnh có 307/319 HTX hoạt động theo Luật HTX 2012. Hầu hết các HTX trong tỉnh sau khi chuyển đổi theo Luật đã cơ bản hoạt động ổn định, thực hiện tốt chính sách của Nhà nước về phát triển kinh tế tập thể trong nông nghiệp. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh đã được củng cố về tổ chức, quản lý, từng bước tích lũy đầu tư phát triển, đáp ứng ngày càng nhiều hơn nhu cầu, lợi ích của các thành viên.
Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ đã biểu dương kết quả đạt được và đánh giá cao sự nỗ lực của các cấp, các ngành, nhất là các địa phương trong việc chuyển đổi hoạt động các HTX theo Luật HTX năm 2012. Tuy nhiên Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh, dù đã đạt được một số thành tựu nhất định nhưng khu vực kinh tế tập thể, HTX vẫn còn nhiều khó khăn, hạn chế.
Do vậy trong thời gian tới, các cấp, ngành và địa phương cần tiếp tục tuyên truyền sâu rộng, tăng cường công tác tập huấn về pháp luật HTX, nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước gắn với sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc, của hệ thống Liên minh HTX trong phát triển kinh tế tập thể.
Riêng các địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị tiến hành tổng kết, đánh giá 5 năm thi hành Luật HTX 2012, từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, biểu dương những điển hình tiên tiến và nhân rộng những mô hình HTX hợp tác xã kiểu mới có hiệu quả. Đồng thời tiếp tục làm tốt hơn nữa việc thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi, tạo điều kiện cho khu vực kinh tế tập thể và HTX phát triển.
Hồng Giang - Đức Lam