Ninh Bình trên hành trình kiến tạo cực tăng trưởng mới của vùng Đồng bằng Sông Hồng

Kinh tế số - trụ cột kiến tạo mô hình phát triển bền vững

Trong cách mạng công nghiệp lần thứ Tư, kinh tế số đã trở thành một trụ cột chiến lược, giúp địa phương nâng cao năng lực cạnh tranh và mở ra những mô hình phát triển mới. Với những nền tảng sẵn có, Ninh Bình đang đứng trước cơ hội lịch sử để hình thành không gian phát triển kinh tế số quy mô lớn, đủ sức trở thành cực tăng trưởng mới của Đồng bằng Sông Hồng.

Tiềm năng phát triển kinh tế số của Ninh Bình có thể nhìn nhận trên nhiều khía cạnh. Trước hết, quy mô thị trường mở rộng tạo điều kiện triển khai đồng bộ các nền tảng dữ liệu, thương mại điện tử, tài chính số, logistics thông minh và dịch vụ công trực tuyến. Một đơn vị hành chính có quy mô lớn sẽ giúp tiết kiệm chi phí đầu tư hạ tầng, đồng thời tăng sức hấp dẫn với các tập đoàn công nghệ và nhà đầu tư.

Song song đó, Ninh Bình có thế mạnh về công nghiệp chế biến, logistics, nguồn nhân lực trẻ, hệ thống giáo dục phát triển, tạo điều kiện để trở thành trung tâm đào tạo nhân lực số và đổi mới sáng tạo. Du lịch và dịch vụ cũng giàu tiềm năng ứng dụng công nghệ số, nâng cao giá trị thông qua du lịch thông minh, thương mại điện tử và quản lý hiện đại. Nhờ đó, Ninh Bình có thể vươn lên thành trung tâm dịch vụ số, hưởng lợi từ chủ trương quốc gia coi kinh tế số là động lực then chốt.

Tuy nhiên, tỉnh vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức: sự chênh lệch về mức độ phát triển giữa các khu vực, hạn chế về nhân lực số chất lượng cao, hạ tầng công nghệ chưa đồng đều ở nông thôn, miền núi, cùng mức độ ứng dụng công nghệ của doanh nghiệp, người dân còn thấp. Những rào cản này đòi hỏi chính sách điều phối hợp lý, đầu tư đồng bộ và tầm nhìn dài hạn để đảm bảo tiến trình chuyển đổi số bền vững.

Theo định hướng giai đoạn 2026 2035, Ninh Bình phấn đấu đến năm 2030 kinh tế số chiếm 30% GRDP và 40-45% vào năm 2035. Tỉnh cần tổ chức không gian phát triển đa trung tâm, tận dụng lợi thế về công nghiệp, logistics, giáo dục, du lịch và dịch vụ. Trọng tâm là xây dựng hệ thống dữ liệu tích hợp, kết nối quốc gia, coi dữ liệu là tài sản chiến lược; đầu tư hạ tầng số đồng bộ, phủ sóng 5G, phát triển trung tâm dữ liệu và nền tảng điện toán đám mây. Song song, cần đào tạo kỹ năng số cho toàn dân, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số bằng cơ chế tài chính, thuế và hạ tầng phù hợp. Các lĩnh vực ưu tiên như du lịch thông minh, thương mại điện tử gắn với nông sản và sản phẩm OCOP, logistics số, dịch vụ công trực tuyến cần được triển khai nhanh chóng, tạo sức lan tỏa toàn diện.

Có thể khẳng định, với tiềm năng và lợi thế của mình, Ninh Bình đang đứng trước cơ hội định hình một không gian kinh tế số đa chức năng và giàu kết nối. Nếu đi đúng hướng, Ninh Bình hoàn toàn có thể trở thành mô hình điển hình về phát triển kinh tế số, góp phần thực hiện mục tiêu quốc gia.

GS.TS TRẦN THỌ ĐẠT
(Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân)

Xây dựng chính sách vượt trội cho đổi mới sáng tạo

Phát triển khoa học và công nghệ (KH&CN) và đổi mới sáng tạo đang trở thành động lực cốt lõi cho tăng trưởng bền vững. Với Ninh Bình, việc ban hành và thực thi các chính sách vượt trội, mang tính đột phá trong lĩnh vực này là yêu cầu cấp thiết.

Trước hết, tỉnh cần cơ chế ưu đãi thuế đặc biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, tổ chức KH&CN và nhà đầu tư. Miễn thuế thu nhập doanh nghiệp 5 năm cho start-up, giảm sâu thuế cho nhà đầu tư góp vốn, miễn thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài tại các trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ trở thành “nam châm” thu hút vốn và nguồn lực chất lượng cao.

Thứ hai, để giảm gánh nặng chi phí, cần chính sách hỗ trợ tài chính trực tiếp: ngân sách nhà nước hỗ trợ một phần chi phí ươm tạo dự án, thuê chuyên gia, dịch vụ kỹ thuật; đồng thời giảm tới 70% tiền thuê mặt bằng công sản cho doanh nghiệp sáng tạo. Đây là đòn bẩy giúp ý tưởng nhanh chóng đi vào thực tiễn.

Thứ ba, tỉnh cần mạnh dạn triển khai cơ chế sandbox (thử nghiệm có kiểm soát) tại khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung. Sandbox cho phép thử nghiệm các công nghệ, mô hình mới, từ đầu tư mạo hiểm đến ứng dụng số tiên tiến. Nếu thực hiện minh bạch, hiệu quả, Ninh Bình có thể trở thành “phòng thí nghiệm chính sách”, thu hút tập đoàn lớn như NVIDIA, đồng thời thúc đẩy doanh nghiệp địa phương tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Thứ tư, để duy trì sức hấp dẫn lâu dài, Ninh Bình cần xây dựng hệ sinh thái ĐMST toàn diện, kết nối nhân tài - vốn - thị trường - dịch vụ. Việc thu hút nhân tài trong và ngoài nước phải là trung tâm, thông qua chính sách thị thực đặc thù, ưu đãi nghề nghiệp, môi trường nghiên cứu, kinh doanh thuận lợi. Khi được giải phóng khỏi rào cản hành chính, nhân tài sẽ toàn tâm cống hiến cho sự phát triển địa phương.

Cuối cùng, để bảo đảm nguồn lực, tỉnh cần thúc đẩy xã hội hóa đầu tư KH&CN. Mô hình quỹ đầu tư mạo hiểm công - tư (PPP) là hướng đi phù hợp: Nhà nước đóng vai trò “vốn mồi”, khu vực tư nhân tham gia giai đoạn thương mại hóa sản phẩm. Đồng thời, hình thành Quỹ KH&CN tư nhân, cho phép viện - trường hợp tác theo đặt hàng doanh nghiệp, gắn nghiên cứu với ứng dụng.

Tóm lại, Ninh Bình muốn bứt phá về KH&CN không thể chỉ dựa vào các chính sách phổ thông mà cần cơ chế vượt trội, khác biệt và dám đi đầu. Chính sách thuế ưu đãi, hỗ trợ tài chính trực tiếp, cơ chế sandbox, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và huy động nguồn lực xã hội là năm trụ cột quan trọng. Nếu được triển khai đồng bộ và kiên định, Ninh Bình hoàn toàn có thể tạo ra một môi trường khởi nghiệp sáng tạo, năng động, trở thành điểm đến hấp dẫn trong bản đồ công nghệ quốc gia và khu vực.

TS. HÀ HUY NGỌC
(Viện Kinh tế Việt Nam và Thế giới,
Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam)

Xác lập giá trị cốt lõi để vươn tầm thương hiệu du lịch quốc tế

Trong quá trình phát triển du lịch hiện đại, thương hiệu điểm đến không thể chỉ dựa vào tài nguyên thiên nhiên hay di sản sẵn có, mà phải được định vị trên cơ sở giá trị cốt lõi và bản sắc riêng biệt. Với Ninh Bình, nhất là trong bối cảnh hợp nhất ba tỉnh, việc nhận diện và phát huy giá trị đặc thù trở thành yêu cầu cấp thiết để kiến tạo thương hiệu mạnh, có tầm ảnh hưởng quốc gia và quốc tế.

Ninh Bình hội tụ lợi thế hiếm có với ba tầng giá trị: thiên nhiên, văn hóa và tâm linh. Di sản Tràng An - quần thể duy nhất của Việt Nam được UNESCO công nhận là di sản hỗn hợp - cùng với Chùa Bái Đính đã tạo nên biểu tượng của du lịch sinh thái - tâm linh. Khi kết nối với các trung tâm như Chùa Tam Chúc, Đền Trần, Ninh Bình hình thành “dòng chảy tâm linh” mang đậm dấu ấn văn minh sông Hồng, vừa gắn với bản địa vừa có sức lan tỏa quốc tế. Đây chính là nền tảng để Ninh Bình định vị khác biệt so với những điểm đến khác trong nước.

Định vị Ninh Bình là “Kinh đô Phật giáo Việt Nam, trung tâm du lịch văn hóa tâm linh hàng đầu châu Á” không chỉ có cơ sở khoa học mà còn mang giá trị thực tiễn sâu sắc. Cách tiếp cận này giúp Ninh Bình tham gia mạng lưới du lịch tâm linh quốc tế, kết nối với những trung tâm lớn như Bồ Đề Đạo Tràng (Ấn Độ), Lhasa (Tây Tạng), Koyasan (Nhật Bản), Chiang Mai (Thái Lan), từ đó nâng tầm vị thế khu vực.

Để hiện thực hóa tầm nhìn, Ninh Bình cần xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu bài bản, đồng bộ giữa quy hoạch - hạ tầng - sản phẩm - truyền thông - quản trị. Quy hoạch phải gắn bảo tồn cảnh quan với đầu tư hạ tầng hiện đại, cơ sở lưu trú và dịch vụ đạt chuẩn quốc tế. Các sản phẩm du lịch tâm linh cần sáng tạo, kết hợp công nghiệp văn hóa, ứng dụng công nghệ số và tổ chức lễ hội quy mô lớn nhằm tạo sức hút lâu dài.

Truyền thông đóng vai trò đột phá. Ninh Bình cần quảng bá thương hiệu ra thế giới qua các chiến dịch toàn cầu, hợp tác cùng những kênh uy tín như National Geographic, BBC Travel, Discovery. Đồng thời, tận dụng lợi thế điện ảnh, nghệ thuật số, thực tế ảo để mang lại trải nghiệm chân thực, giúp du khách “sống cùng di sản”.

Một yếu tố quyết định là quản trị điểm đến thông minh. Việc ứng dụng dữ liệu lớn trong dự báo, điều tiết lượng khách sẽ tối ưu hóa trải nghiệm, đảm bảo bền vững. Đặc biệt, cộng đồng địa phương phải được coi là trung tâm - vừa là chủ thể gìn giữ bản sắc, vừa là người lan tỏa niềm tự hào và hưởng lợi từ phát triển du lịch.

Nhận diện đúng giá trị cốt lõi chính là chìa khóa để Ninh Bình bước vào giai đoạn phát triển mới. Với cách tiếp cận sáng tạo, chiến lược bền vững và sự đồng thuận xã hội, Ninh Bình hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng mới của du lịch Việt Nam, vươn tầm quốc tế.

TS.KTS. NGUYỄN THU HẠNH
(Chủ tịch Liên hiệp Khoa học Phát triển Du lịch bền vững)

Năm trụ cột then chốt trong chiến lược đột phá của Ninh Bình

Trong bản đồ phát triển vùng Đồng bằng Sông Hồng, cực phía Bắc và Đông đã định hình rõ nét, song phía Nam vẫn còn bỏ ngỏ. Với vị trí chiến lược ngay cửa ngõ Hà Nội, sở hữu cảnh quan thiên nhiên đặc sắc, quỹ đất công nghiệp dồi dào và hạ tầng kết nối ngày càng hoàn thiện, tỉnh Ninh Bình mới có đủ điều kiện để vươn lên thành cực tăng trưởng phía Nam của vùng.

Tuyến cao tốc Bắc - Nam đã hoàn thiện và tuyến đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Ninh Bình sắp triển khai sẽ rút ngắn thời gian di chuyển từ Hà Nội xuống dưới 25 phút. Đây chính là “chìa khóa vàng” để Ninh Bình trở thành “ngoại ô mở rộng” năng động của thủ đô, sẵn sàng đón dòng dân cư, nhân lực chất lượng cao và làn sóng đầu tư mới. Để tận dụng thời cơ, Ninh Bình cần một chiến lược đột phá với năm trụ cột then chốt.

Một là, phát triển mô hình TOD gắn với ga đường sắt tốc độ cao, quy hoạch ba lớp: thương mại - dịch vụ trong bán kính 800m, dân cư - giáo dục - y tế trong 3km và vành đai sinh thái, nghỉ dưỡng xa hơn, hình thành “ngoại ô 30 phút” thu hút dân cư và đầu tư.

Hai là, xây dựng “Tràng An Science City”, đô thị khoa học và đổi mới sáng tạo, tập trung đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ cao, hệ sinh thái khởi nghiệp; trở thành “nam châm” hút chất xám, tạo bứt phá về năng suất và sáng tạo.

Ba là, thúc đẩy công nghiệp sinh thái tuần hoàn. Ninh Bình có thể phát triển khu công nghiệp xanh, ưu tiên xe điện, pin, robot, linh kiện công nghệ cao; đến 2030, phấn đấu 40% giá trị sản xuất từ ngành trung, cao cấp và giảm 25% cường độ phát thải carbon so với năm 2020.

Bốn là, khai thác tiềm năng ven biển để phát triển công nghiệp xanh và du lịch quốc tế: luyện thép hydro, cảng biển nước sâu, xưởng đóng tàu, cảng khách quốc tế; tạo chuỗi kết nối “biển - núi - sông”, đưa Ninh Bình lên bản đồ du lịch toàn cầu.

Năm là, định hình thương hiệu gắn với thiên nhiên qua dự án “Sông Đáy Greenway” 45km từ Tam Chúc - Tràng An - Tam Điệp với đường xe đạp, bến du thuyền, chợ đêm, nghỉ dưỡng; quảng bá thương hiệu “Du lịch sông - núi - biển một vòng”, kéo dài lưu trú từ 1,5 lên 3 ngày, tăng ít nhất 50% doanh thu du lịch.

Năm chiến lược này nếu được triển khai đồng bộ sẽ giúp Ninh Bình tạo ra một cực tăng trưởng thực thụ: công nghiệp công nghệ cao, khoa học đổi mới sáng tạo, logistics biển du lịch sinh thái, tất cả gắn kết trong một hệ sinh thái kinh tế xanh.

Điều kiện tiên quyết để thành công là quyết tâm chính trị, cơ chế điều phối vùng mạnh mẽ và chính sách ưu đãi thông minh. Cửa sổ vàng chỉ kéo dài trong vài năm tới, trước khi đường sắt tốc độ cao lăn bánh và làn sóng đầu tư bùng nổ. Nếu tận dụng được, Ninh Bình sẽ không chỉ trở thành một “vệ tinh” thụ động của Hà Nội, mà vươn lên thành “siêu đô thị tích hợp”, nơi kinh tế xanh, công nghệ cao và văn hóa - thiên nhiên giao thoa, góp phần dẫn dắt giai đoạn phát triển bền vững tiếp theo của Đồng bằng Sông Hồng.

NGUYỄN ĐỖ DŨNG
(Tổng Giám đốc enCity Urban Solutions PTE. LTD, Singapore)