Ninh Bình khai thác thế mạnh phát triển logistics xứng tầm vị thế trung tâm kết nối liên vùng

Lợi thế và tiềm năng từ vị trí chiến lược
Ninh Bình nằm ở cửa ngõ cực Nam đồng bằng Bắc Bộ, là điểm nối giữa ba vùng địa lý quan trọng: Tây Bắc, châu thổ Sông Hồng và Bắc Trung Bộ. Vị trí này giúp tỉnh trở thành đầu mối giao thương thuận lợi với Thủ đô Hà Nội và các trung tâm kinh tế lớn phía Bắc, đồng thời mở rộng liên kết với các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và cả vùng duyên hải miền Trung.

Sau sáp nhập, tỉnh có diện tích gần 4.000km2, dân số trên 4,4 triệu người, hệ thống hành chính gồm 129 đơn vị cấp xã. Trên địa bàn hiện hữu nhiều tuyến giao thông huyết mạch như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 10, 12B, 21A, 21B, 21C, 37B, 37C… Đặc biệt, Ninh Bình có tới 5 tuyến cao tốc quan trọng đi qua: Cầu Giẽ - Ninh Bình, Mai Sơn - Quốc lộ 45, Ninh Bình - Hải Phòng, vành đai 5, Phủ Lý - Nam Định. Mạng lưới giao thông trên tạo điều kiện vận chuyển hàng hóa thông suốt, rút ngắn thời gian kết nối với các cảng biển, cảng hàng không quốc tế của vùng.

Về đường sắt, tuyến Bắc - Nam chạy qua địa bàn dài hơn 94km với 13 nhà ga. Ngoài ra, còn có các tuyến đường sắt chuyên dụng phục vụ nhà máy phân lân Ninh Bình, cảng Ninh Bình, tuyến Phủ Lý - Kiện Khê - Bút Sơn… Đây là nền tảng để phát triển vận tải đa phương thức, kết nối đường bộ, đường sắt, đường thủy.

Một lợi thế khác là Ninh Bình có 34 cảng và hơn 100 bến thủy nội địa tập trung chủ yếu tại sông Đáy. Hầu hết các cảng bến đều phát triển độc lập với quy mô nhỏ, một số cảng điển hình như: Ninh Phúc, Long Sơn, Khánh An, Bút Sơn, Vissai, Hoàng Long...

Kênh nối Đáy - Ninh Cơ hiện nay đã hoạt động, trở thành tuyến giao thông thủy quan trọng bậc nhất ở vùng Nam đồng bằng Sông Hồng, tăng cường kết nối đường thủy Bắc - Nam và tạo tuyến vận tải thủy ven biển - nội địa thông suốt, rút ngắn hành trình từ Hải Phòng, Quảng Ninh đến Ninh Bình và ngược lại. Đây là điều kiện lý tưởng để phát triển logistics xanh, giảm chi phí vận tải, giảm áp lực cho đường bộ.

Ninh Bình cũng có lợi thế từ các khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế. Đến nay, tỉnh có 32 KCN với diện tích gần 7.800ha, trong đó 20 KCN đã đi vào hoạt động, nhiều khu có tỷ lệ lấp đầy trên 90% như các KCN Khánh Phú, Gián Khẩu, Tam Điệp I. Ngoài ra, Khu kinh tế Ninh Cơ rộng gần 14.000ha vừa được Chính phủ phê duyệt thành lập, dự kiến trở thành động lực phát triển công nghiệp, dịch vụ, logistics quy mô vùng. Đây là những “nguồn hàng” dồi dào, tạo nhu cầu tất yếu phát triển hệ thống logistics hiện đại, chuyên nghiệp. Hoạt động xuất nhập khẩu của tỉnh những năm gần đây liên tục tăng trưởng với sự tham gia của khoảng 1.100 doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Các mặt hàng chủ lực gồm dệt may, giày dép, linh kiện điện tử, ô tô và linh kiện, xi măng, hạt nhựa… Nhu cầu logistics từ đó ngày càng lớn, đòi hỏi hạ tầng dịch vụ đồng bộ, hiện đại.

Có thể nói, với vị trí chiến lược, hạ tầng kết nối đa phương thức, cùng sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp, thương mại, Ninh Bình đang hội tụ đầy đủ yếu tố để trở thành một trung tâm logistics quan trọng của khu vực đồng bằng Bắc Bộ.

Quy hoạch đồng bộ kết nối đa tầng giao thông

Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Giám đốc Sở Công Thương cho biết: Trên cơ sở tiềm năng lợi thế sẵn có của tỉnh Ninh Bình, nhằm phát triển dịch vụ logistics trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, địa phương liên quan thực hiện rà soát, tích hợp các định hướng phát triển lĩnh vực trên vào Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021-2030, định hướng đến năm 2050; đồng thời, đề xuất danh mục các dự án ưu tiên thu hút đầu tư, trong đó có các dự án đầu tư về hoàn thiện kết cấu hạ tầng giao thông, dự án xây dựng cảng khô và xây dựng các trung tâm logistics… Trong đó, Ninh Bình xác định xây dựng 1 trung tâm logistics cấp vùng, 3 trung tâm logistics cấp tỉnh, cùng hệ thống cảng cạn, khu dịch vụ logistics tại nhiều địa bàn trọng điểm.

Đặc biệt, tỉnh đang trình Chính phủ và các bộ, ngành liên quan về dự án xây dựng cảng hàng không quốc tế Ninh Bình, với đề án khảo sát và lập quy hoạch đã được UBND tỉnh phê duyệt tháng 8/2025. Nếu dự án này được triển khai, đây sẽ là “cú hích” quan trọng, mở ra cánh cửa hội nhập mới, đưa Ninh Bình trở thành điểm trung chuyển hàng hóa, hành khách chiến lược. Song song, tỉnh cũng định hướng xây dựng cảng biển nước sâu tại Khu kinh tế Ninh Cơ, qua đó hoàn thiện chuỗi hạ tầng logistics đường biển - đường bộ - hàng không.

Cùng với đó, công tác thu hút đầu tư được tỉnh triển khai quyết liệt. Các quy hoạch, chính sách, thủ tục hành chính được công khai minh bạch, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận thuận lợi. Tỉnh tổ chức đối thoại định kỳ với doanh nghiệp để tháo gỡ vướng mắc. Nhờ đó, nhiều dự án lớn đã và đang được triển khai, điển hình như Nhà máy thép xanh số 1 Xuân Thiện Nam Định (88.000 tỷ đồng), Nhà máy thép xanh Xuân Thiện Nghĩa Hưng (10.000 tỷ đồng), hay KCN Dệt may Rạng Đông với vốn đầu tư hạ tầng hơn 4.600 tỷ đồng.

Tuy nhiên, thực tế vẫn còn những điểm nghẽn. Đến nay, Ninh Bình chưa có trung tâm logistics đạt chuẩn quốc gia; dịch vụ chủ yếu dừng ở vận tải đường bộ, kho bãi đơn giản. Chi phí logistics cao, chất lượng dịch vụ chưa đồng đều. Đội ngũ doanh nghiệp logistics đa phần quy mô nhỏ, chỉ làm vệ tinh cho các tập đoàn lớn, thiếu dịch vụ trọn gói giá trị gia tăng. Vận tải thủy vốn là thế mạnh nhưng vẫn chưa được khai thác hết do tình trạng bồi lấp, luồng lạch hạn chế. Vận tải đường bộ vẫn phải gánh tỷ trọng lớn, gây tốn kém chi phí, giảm hiệu quả. Nguồn nhân lực logistics còn thiếu và yếu, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành.

Trước những khó khăn đó, tỉnh Ninh Bình xác định logistics không chỉ là ngành hỗ trợ mà phải trở thành ngành dịch vụ mũi nhọn và đặt quy hoạch phát triển logistics của Ninh Bình trong tầm nhìn tổng thể, gắn kết với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và khu vực. Do vậy, Ninh Bình xác định việc hoàn thiện đồng bộ hệ thống quy hoạch hạ tầng là yêu cầu then chốt. Tỉnh sẽ ưu tiên xây dựng các trung tâm logistics cấp vùng, cấp tỉnh; đồng thời chú trọng phát triển cảng cạn, kho bãi hiện đại, gắn chặt với các khu công nghiệp, khu kinh tế. Sự tích hợp quy hoạch giao thông, đất đai, công nghiệp và đô thị sẽ bảo đảm tính liên thông, tránh chồng chéo, tạo nền tảng hạ tầng bền vững cho phát triển ngành dịch vụ logistics.

Song song với đó, tỉnh tiếp tục phát huy tối đa lợi thế vận tải thủy và đường sắt. Việc nạo vét, nâng cấp các tuyến sông, cảng thủy được đặt ra như một giải pháp thiết thực nhằm khuyến khích doanh nghiệp chuyển dịch sang vận tải thủy, giảm áp lực cho đường bộ. Trên hành lang vận tải đường sắt, Ninh Bình đứng trước cơ hội lớn khi tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam dự kiến đi qua địa bàn, cùng với tuyến ven biển kết nối Hải Phòng - Quảng Ninh, mở ra tiềm năng khai thác hiệu quả, nâng cao năng lực vận tải liên vùng.

Ở tầm chiến lược, tỉnh sẽ nghiên cứu xây dựng cảng hàng không quốc tế và cảng biển nước sâu, kỳ vọng đưa Ninh Bình trở thành cửa ngõ hội nhập, trung tâm logistics đa phương thức, không chỉ phục vụ nhu cầu trong tỉnh mà còn vươn tới khu vực. Đây là bước đi mang tính đột phá, tạo vị thế mới trong bản đồ logistics của miền Bắc.

Có thể khẳng định, phát triển logistics không chỉ là yêu cầu nội tại từ các KCN, khu kinh tế, mà còn là giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm chi phí, thúc đẩy xuất khẩu. Với lợi thế sẵn có, sự chỉ đạo quyết liệt của tỉnh và đồng hành của doanh nghiệp, logistics sẽ trở thành một trong những trụ cột quan trọng, góp phần đưa Ninh Bình phát triển nhanh, bền vững, xứng đáng với vị thế trung tâm kết nối liên vùng.