Đi dọc các xã Sơn Hà, Quảng Lạc, Phú Lộc... của huyện Nho Quan, những cánh đồng lúa vàng trải rộng ngút tầm mắt. Sáng sớm, khi mặt trời chưa sáng rõ, từ khắp các nẻo đường làng, người nông dân đã tấp nập ra đồng thu hoạch lúa. Mỗi người mỗi việc, người cắt lúa, người vác lúa lên bờ, cả cánh đồng nhộn nhịp, tiếng máy tuốt, tiếng công nông chở lúa, tiếng nói cười rộn rã.
Cũng như bao người dân khác của xã Quảng Lạc, gia đình bà Hoàng Thị Múi đang tranh thủ cắt lúa. Người ướt đẫm mồ hôi nhưng bà Múi vẫn tươi cười chia vui cùng chúng tôi: Vụ này được mùa lớn cô ạ. Lúa vàng đẹp, bông to, hạt chắc, ít sâu bệnh. Gia đình tôi cấy 7 sào, chủ yếu bằng giống Phú ưu và Nhị ưu 838, chưa thu hoạch hết nhưng chắc ước tính thu được trên 1,5 tấn thóc, năng suất trung bình 2-2,3 tạ/sào.
Vụ đông xuân năm 2012-2013, toàn huyện Nho Quan gieo cấy 7.400 ha, trong đó lúa lai chiếm khoảng 40%, lúa chất lượng cao chiếm 30%, còn lại là các giống lúa thuần khác. Để đạt thắng lợi trong sản xuất, Nho Quan đã xác định công tác chỉ đạo, điều hành là nhiệm vụ quan trọng. Do vậy từ khâu bố trí thời vụ, điều tiết nước, làm đất đến khâu chăm sóc, bón phân, phòng trừ sâu bệnh đều được thực hiện một cách nghiêm túc. Ông Trần Văn Dưỡng, Phó phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Nho Quan cho biết: Bắt đầu thu hoạch từ 10-5, đến thời điểm này toàn huyện đã gặt được 5.800 ha trên tổng số 7.400 ha lúa đông xuân. Năng suất lúa ước đạt 63 tạ/ha, cao hơn vụ đông xuân 2012 là 2,5 tạ/ha. Có được kết quả trên một phần do năm nay thời tiết có nhiều thuận lợi, phần nữa là huyện đã tập trung áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thâm canh, chăm sóc, đặc biệt đưa nhiều giống lúa cao sản, lúa chất lượng cao vào canh tác. Các giống cho năng suất cao như: Phú ưu, Nhị ưu 838, Thục hưng, QR1...
Rời Nho Quan, chúng tôi về các huyện vùng đồng bằng Yên Mô, Yên Khánh, không khí "thu chiêm làm mùa" cũng đang diễn ra rất khẩn trương. Theo những người nông dân ở đây, vụ đông xuân năm nay là vụ sản xuất thuận lợi nhất và cũng là vụ được mùa nhất trong mấy năm trở lại đây. Năng suất lúa đạt cao không chỉ ở một trà, một giống mà hầu như ở tất cả các giống. Lúa gieo sạ cũng đạt năng suất không kém, thậm chí nhiều diện tích lúa gieo sạ còn có năng suất cao hơn lúa cấy. Không chỉ thắng lợi về năng suất, vụ xuân này còn là vụ có chi phí đầu vào thấp nhờ tiết kiệm đáng kể được chi phí cho công tác phòng trừ sâu bệnh so với trung bình các năm. Nhờ vậy, lợi nhuận mà người nông dân thu được cũng cao hơn so với các vụ trước.
Mặc dù mới bước vào đầu thời vụ thu hoạch, nhưng với tinh thần khẩn trương, nhanh chóng, kịp thời, các địa phương và người nông dân trong huyện đã tập trung cao độ cho công tác này. Huy động mọi nguồn lực và phương tiện có thể; tranh thủ khoảng thời gian sớm - tối, tận dụng tối đa thời tiết nắng nóng để phơi khô, rê sạch lúa đã gặt về. Dịp này, các cháu học sinh cũng đã nghỉ hè, nên có thể giúp đỡ gia đình thu hoạch lúa xuân. Điểm đáng chú ý là hiện nay mỗi huyện đã có hàng chục chiếc máy gặt đập liên hoàn cỡ nhỏ tham gia thu hoạch lúa xuân, nên khâu sản xuất này ở các địa phương tiến triển nhanh. Thu hoạch bằng máy còn tránh được tối đa sự hao hụt mất mát, giải phóng được sức lao động cho người nông dân. Không những thế việc đưa máy móc vào đồng ruộng còn là điều minh chứng cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn của Đảng và Nhà nước ta và tạo điều kiện cho nông nghiệp, nông thôn và người nông dân đi theo hướng sản xuất lớn với sản lượng và giá trị cao.
Theo tổng hợp của Sở Nông nghiệp & PTNT, đến thời điểm này, vụ đông xuân 2012-2013 đã cơ bản về đích thắng lợi. Toàn tỉnh đã thu hoạch 12.500/41.933 ha. Tập trung chủ yếu ở các huyện Nho Quan, Gia Viễn, Yên Mô. Dự kiến năng suất toàn tỉnh ước đạt 62 tạ/ha, tương đương với tổng sản lượng thóc ước đạt trên 259.000 tấn.
Trong thời gian tới, Sở Nông nghiệp & PTNT yêu cầu các địa phương cần chỉ đạo bà con nông dân tranh thủ thời tiết thuận lợi thu hoạch nhanh diện tích lúa xuân theo phương châm "xanh nhà hơn già đồng", lúa chín 90-95% là tiến hành thu hoạch, tránh thiệt hại do mưa bão; những diện tích lúa xuân muộn chú ý theo dõi phòng trừ rầy cuối vụ và chuột hại.
Để sản xuất vụ mùa được thuận lợi, Sở Nông nghiệp & PTNT khuyến cáo bà con nông dân cần thực hiện nghiêm túc quy trình kỹ thuật đã ban hành, chú ý làm đất thật kỹ, cày vùi sâu gốc rạ để tăng khả năng phân hủy, tránh cho lúa mới cấy bị ngộ độc hữu cơ trong thời tiết nắng nóng. Ngoài ra cần gieo mạ tập trung, cùng thời vụ để tiện cho việc phun phòng trừ rầy trên mạ trước khi xúc cấy, đảm bảo 100% diện tích mạ được phun phòng trừ rầy và phòng các bệnh lùn sọc đen, vàng lùn, lùn xoắn lá.
Hà Phương