Xã Yên Quang có hơn 80% dân số là đồng bào dân tộc Mường, điều kiện KT - XH còn hạn chế. Ngay sau khi được chọn làm trước xây dựng NTM của huyện, Đảng ủy và chính quyền xã đã nhanh chóng bắt tay vào việc. Xã đã phối hợp với Công ty tư vấn để thực hiện công tác quy hoạch. Với mục tiêu cụ thể hóa các quy hoạch trên địa bàn xã đến năm 2020 theo hướng xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng KT - XH từng bước hiện đại, có cơ cấu kinh tế và hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, tạo việc làm mới, tăng thu nhập cho người dân trong xã; Quy hoạch mạng lưới điểm dân cư nông thôn khang trang, hiện đại, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống, tạo bộ mặt kiến trúc cho các điểm dân cư trên địa bàn toàn xã; Xây dựng phương án khai thác, sử dụng hiệu quả quỹ đất, đảm bảo sự phát triển bền vững. Công tác lập quy hoạch đã xong, tuy nhiên, thực tế phát triển KT - XH của địa phương hiện nay còn không ít khó khăn, thách thức. Tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống kinh tế của người dân chỉ phụ thuộc vào trồng trọt, chăn nuôi; thu nhập bình quân đầu người vẫn còn rất khiêm tốn; tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề của xã còn thấp… So với với Bộ tiêu chí Quốc gia thì đến nay, Yên Quang mới chỉ có 2 tiêu chí đạt chuẩn là: Hệ thống chính trị và an ninh trật tự xã hội. Một số tiêu chí gần đạt như: Hình thức tổ chức sản xuất, về y tế, giáo dục, số thôn, bản đạt chuẩn làng văn hóa. Nhiều hạng mục cơ sở hạ tầng thiết yếu vẫn còn thiếu và yếu cần được quan tâm đầu tư trong thời gian tới.
Ông Quách Văn Nhất, Chủ tịch UBND xã cho biết cụ thể những khó khăn của địa phương hiện nay: Khi triển khai Chương trình xây dựng NTM, người dân trong xã rất phấn khởi và đồng tình cao. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của địa phương hiện nay là về mặt cơ sở hạ tầng, số tiêu chí đạt được rất ít. Riêng vấn đề đào tạo nghề và giải quyết việc làm đã có một số dự án được triển khai, nhưng khi được đào tạo nghề xong thì bà con không phát huy được, lý do chính vẫn là thiếu vốn…
Đến thời điểm này, 26/26 xã trên địa bàn huyện Nho Quan đã hoàn thành bước khảo sát đánh giá thực trạng NTM; 22/26 xã hoàn thành bước lập quy hoạch và xây dựng đề án. Qua khảo sát, các xã trên cơ bản chỉ đạt từ 3 đến 4/19 tiêu chí xây dựng NTM. Các tiêu chí đạt chủ yếu là về an ninh chính trị, hình thức tổ chức sản xuất, hệ thống chính trị xã hội, y tế, văn hóa, trường học, quy hoạch giao thông, cơ cấu lao động. Ngay tại các xã được chọn làm trước thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM của huyện như: Yên Quang, Phú Lộc, Quỳnh Lưu, Lạng Phong, Văn Phong vẫn còn gặp không ít khó khăn. Những xã còn lại thường chỉ đạt các tiêu chí về văn hóa, hệ thống chính trị vững mạnh và an ninh trật tự xã hội. Nhiều tiêu chí rất khó đạt được nếu không có sự quan tâm đầu tư đúng mức như các tiêu chí: Cơ sở vật chất văn hóa, chợ, thu nhập hộ nghèo, cơ cấu lao động, hình thức tổ chức sản xuất… Khó khăn lớn nhất hiện nay vẫn là nguồn vốn đầu tư cho cơ sở hạ tầng. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ ở một số xã đang còn lúng túng trong quá trình chỉ đạo và tổ chức thực hiện, do đó chưa tạo được sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và nhân dân.
Ông Mai Văn Luận, Phó Chủ tịch UBND huyện, Chánh văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM huyện Nho Quan cho biết: Để khắc phục những khó khăn này. Huyện đã đề ra những giải pháp quyết liệt, đồng bộ từ khâu lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, trong đó tập trung tuyên truyền nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về chương trình xây dựng nông thôn mới.
Trước mắt, Huyện tập trung đánh giá đúng thực trạng, lập quy hoạch và xây dựng đề án, đặc biệt quan tâm đến quy hoạch sử dụng đất gồm quy hoạch đất trồng trọt, chăn nuôi, dân cư, cơ sở hạ tầng. Huy động cả hệ thống chính trị và toàn dân tham gia đóng góp kinh phí, công sức xây dựng NTM. Vận động nhân dân tích cực dồn điền, đổi thửa, hiến đất xây dựng các công trình phục vụ mục tiêu xây dựng NTM… tạo thành phong trào sâu rộng, coi đây là bước đột phá phát triển kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, là tiền đề xây dựng NTM.
Nguyễn Thơm