Cũng giống các địa phương ở huyện Gia Viễn, các xã có diện tích lúa ngoài đê, vùng trũng ở Nho Quan việc được hay mất mùa phụ thuộc rất lớn vào việc lũ tiểu mãn tràn về sớm hay muộn. Như xã Đức Long có diện tích tự nhiên 1.060 ha, có 12 thôn, thì có 8 thôn nằm ngoài đê. Toàn xã có 520 ha thì có trên 50% diện tích canh tác nông nghiệp cũng ở ngoài đê. Xã Gia Thủy có 12 khu thì cũng có tới 11 khu (xóm) nằm trong vùng phân lũ, chia lũ của huyện.
Trong đó các thôn Ngọc Nhị, Liên Phương và Hoàng Long nằm trong "khu đặc biệt trũng". Các xã Gia Tường, Gia Lâm, Gia Sơn cũng có từ 10-30% diện tích canh tác ngoài đê.
Qua thực tế tại các địa phương này có thể thấy, cùng với sự nỗ lực, kinh nghiệm trong sản xuất nông nghiệp... thì điều kiện tự nhiên ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả lao động của nông dân nơi đây.
Với phương châm "xanh nhà hơn già đồng", huyện Nho Quan đang chỉ đạo các xã, hợp tác xã tích cực đôn đốc bà con nông dân khẩn trương thu hoạch nhanh những diện tích lúa đã chín, phấn đấu hoàn thành việc thu hoạch toàn bộ diện tích lúa ngoài đê trước ngày 20/5.
Đồng chí Đinh Văn Đức, Phó Chủ tịch UBND xã Gia Thủy cho biết: Những năm trước đây, khi lúa đã chín mà vẫn không cho thu hoạch bởi chỉ sau một đêm, nước lũ dâng cao, ngập trắng băng ruộng lúa… xóa đi hết công sức của bà con nông dân nơi dây.
Hay những ngày cuối tháng 5 năm 2016, gần 100 ha lúa ngoài đê của các hộ xã viên đang trong thời kỳ chuẩn bị thu hoạch thì mức nước trên sông Hoàng Long dâng cao và nguy cơ ngập úng.
Nhờ sự viện trợ, tăng cường các lực lượng quân đội, công an giúp nhân dân khẩn trương thu hoạch diện tích lúa ngoài đê nên nông dân không bị thiệt hại.
Năm nay, nước lũ tiểu mãn không dâng cao, thời tiết khá thuận lợi để nông dân Gia Thủy thu hoạch nhanh gọn diện tích ngoài đê, năng suất ước tính đạt 180-190kg/sào (khoảng 5 tạ/ha).
Thời điểm này, Gia Thủy tập trung gặt nốt diện tích lúa trong đồng, dự tính đến ngày 4/6 sẽ gặt hết toàn bộ diện tích lúa chín. Đánh giá sơ bộ, năng suất lúa trong đồng ước đạt 250 kg/sào (67,5 tạ/ha).
Trao đổi với đồng chí Vũ Lâm Trường, Trưởng Phòng Nông nghiệp & PTNT huyện Nho Quan, chúng tôi được biết: ở vụ đông xuân này, huyện có hơn 1.700 ha diện tích lúa thu hoạch trước lũ tiểu mãn.
Năm nay, điều kiện thời tiết tương đối thuận lợi cho cây lúa phát triển, kết hợp với việc chủ động đẩy sớm kế hoạch sản xuất lên gần 10 ngày, nên đến đầu tháng 5, phần lớn diện tích lúa ngoài đê và khu vực vùng trũng của huyện đã chín từ 70 đến 80% đã được các địa phương khẩn trương xuống đồng thu hoạch nhanh gọn trước ngày 15/5.
Được biết, vụ lúa đông xuân vụ này, toàn huyện Nho Quan gieo cấy 7.557ha, vượt 3% diện tích kế hoạch. Trong đó, diện tích lúa gieo thẳng 1.081,5ha. Đến sáng ngày 30/5 diện tích lúa thu hoạch khoảng 6.780 ha và diện tích còn lại khoảng 900 ha sẽ thu hoạch xong trước ngày 10/6.
Đánh giá sơ bộ, năng suất lúa bình quân ở Nho Quan ước đạt 63,8 tạ/ha. Nếu so với vụ đông xuân năm 2016, năng suất giảm khoảng 0,4 tạ/ha, nguyên nhân được xác định là do cơ cấu giống lúa thuần tăng hơn giống lúa lai, cùng với việc một số diện tích lúa đông xuân bị cháy đầu lá ở vài địa phương.
Bài, ảnh: Nguyễn Minh