Nhiều khó khăn trong thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt

Hiện trên địa bàn tỉnh có 6 cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt, gồm 1 nhà máy xử lý chất thải rắn thành phân vi sinh và 5 lò đốt rác quy mô nhỏ. Trong đó, Nhà máy xử lý chất thải rắn Ninh Bình được đặt tại xã Đông Sơn (thành phố Tam Điệp) thực hiện phân loại, xử lý lượng chất thải rắn hữu cơ thành phân vi sinh với công suất xử lý 200 tấn/ngày đêm, lượng chất thải vô cơ còn lại được chôn lấp tại bãi rác thung Quèn Khó. 5 lò đốt rác quy mô nhỏ công suất xử lý 500 kg/giờ được đầu tư tại huyện Yên Khánh và huyện Kim Sơn.

Riêng lò đốt rác ở Kim Sơn (đặt tại xã Hồi Ninh) có công suất 250kg/giờ do HTX Đồng Tâm quản lý đi vào hoạt động từ năm 2015, tuy nhiên, hiện đang tạm dừng do kinh phí duy trì hoạt động tốn kém, thường xuyên phải sửa chữa, công đoạn chế biến phân vi sinh không hiệu quả. Đối với địa bàn các xã miền núi, xã vùng bãi ngang, khu dân cư thưa thớt, việc thu gom, xử lý rác thải rắn sinh hoạt được thực hiện tại gia đình, bằng phương pháp chôn lấp.

Việc thu gom, xử lý chất thải rắn công nghiệp được các đơn vị thu gom, phân loại, một phần được tái chế, phần còn lại được các doanh nghiệp ký hợp đồng với các đơn vị có chức năng để vận chuyển, xử lý theo quy định. Chất thải y tế được thu gom, phân loại tại nguồn thành 2 loại: chất thải y tế thông thường (gồm chất thải dùng sinh hoạt hàng ngày của cán bộ, công nhân viên, bệnh nhân, người thăm nuôi, bệnh nhân) và chất thải y tế nguy hại (ống truyền dịch, kim tiêm đã qua sử dụng, chất phóng xạ, bệnh phẩm...). Từng loại chất thải được phân loại và thu gom vào các thùng có màu sắc riêng và được lưu giữ tại các đơn vị để xử lý.

Đối với chất thải rắn nông nghiệp từ quá trình trồng trọt được người dân thu gom và xử lý chủ yếu bằng phương pháp đốt thành tro dùng để bón ruộng. Riêng bao bì thuốc bảo vệ thực vật cơ bản đã được thu gom vào các bể chứa đặt tại các cánh đồng, do đó tình trạng vứt tràn lan ra đồng ruộng đã cơ bản được hạn chế. Chất thải từ quá trình chăn nuôi được người dân thu gom và áp dụng nhiều biện pháp xử lý khác nhau, trong đó phổ biến là biện pháp ủ phân compost, xử lý qua bể biogas, bón cho cây trồng và cho cá ăn.

Các biện pháp này được sử dụng với tỷ lệ khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm của từng hệ thống trang trại. Mặc dù áp dụng nhiều biện pháp xử lý khác nhau nhưng chất thải của một số trang trại hiện nay vẫn chưa được xử lý triệt để, vẫn còn một lượng lớn chất thải được thải trực tiếp ra ngoài môi trường.

Việc thu gom rác thải rắn phát sinh từ sinh hoạt tại 2 thành phố (Ninh Bình và Tam Điệp) do Công ty cổ phần môi trường và dịch vụ đô thị thành phố Ninh Bình và Công ty cổ phần môi trường đô thị Tam Điệp thu gom, vận chuyển. Rác thải sinh hoạt phát sinh tại các huyện còn lại chủ yếu được Trung tâm vệ sinh môi trường các huyện và UBND cấp xã tổ chức thu gom.

Quá trình triển khai thu gom, xử lý chất thải rắn sinh hoạt gặp nhiều khó khăn do rác chưa được phân loại tại nguồn, trang thiết bị phục vụ công tác thu gom chưa đảm bảo. Toàn tỉnh mới chỉ có khu xử lý rác tập trung tại thung Quèn Khó, phạm vi vận chuyển rác thải từ địa bàn các huyện, thành phố về khu xử lý xa, chi phí vận chuyển lớn.

Trong khi đó, việc xử lý chất thải sinh hoạt theo mô hình lò đốt nhỏ lẻ là chưa phù hợp do hệ thống mới chỉ có buồng đốt sơ cấp, nhiệt độ chưa đảm bảo, hầu hết không có hệ thống xử lý khí thải phát sinh; quy trình công nghệ còn sử dụng nhiều thao tác thủ công, mất nhiều công lao động; rác sau ủ đem phơi để đốt bốc mùi ảnh hưởng đến sức khỏe người lao động, đặc biệt là trong mùa mưa, gây ô nhiễm môi trường thứ cấp, làm tăng sức ép lên môi trường nước và môi trường không khí xung quanh khu vực đặt lò đốt.

Bên cạnh đó, việc xử lý rác thải xây dựng, rác thải công nghiệp vẫn chưa có công nghệ phù hợp cho các địa phương, do vậy còn xảy ra tình trạng đổ rác thải xây dựng bừa bãi, gây mất cảnh quan đô thị. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm còn nhiều hạn chế về nhân lực, do đó chưa phát hiện kịp thời các hành vi vi phạm để xử lý nghiêm minh.

Những khó khăn, bất cập trong công tác thu gom, xử lý rác thải rắn cần phải sớm được khắc phục nhằm bảo vệ môi trường sống, góp phần phục vụ cho công tác thu hút đầu tư, phát triển. Cùng với đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý môi trường tại các khu vực đô thị, nông thôn, các khu công nghiệp và các cụm công nghiệp. Nâng cao ý thức của người dân trong công tác bảo vệ môi trường. Ngành chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm việc xả thải bừa bãi, đảm bảo tính răn đe, giáo dục của pháp luật. Về lâu dài, tỉnh cần tiếp tục có chính sách khuyến khích và tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng các công trình dịch vụ phục vụ cho công tác bảo vệ môi trường và xử lý chất thải rắn...

Mai Lan