Nhân giống và bảo tồn cúc Hoàng Long Cảo - hướng đi mới nhiều hứa hẹn cho nông nghiệp Ninh Bình

Chia sẻ về ý tưởng thực hiện dự án, em Bùi Ngọc Linh cho hay: Em rất thích hoa, đặc biệt là vẻ đẹp độc đáo của hoa cúc Hoàng Long Cảo. Tuy nhiên, em thấy loại hoa này chưa phổ biến và rất khó khăn trong việc tìm mua giống. Vì vậy, chúng em nảy ra ý tưởng nhân giống và bảo tồn hoa cúc Hoàng Long Cảo bằng phương pháp nhân giống vô tính trong ống nghiệm (In vitro).

Cúc Hoàng Long Cảo là loại cúc cổ sống lâu năm, đã xuất hiện ở nước ta từ thời xưa và được xếp vào một trong bộ 3 loại cúc cổ quý và đẹp, cùng với hoa Hồng Tú Kiều, Bạch Lệ Mi. Bên cạnh giá trị làm cảnh, loại hoa này còn được dùng trong các bài thuốc dân gian giúp giải nhiệt, làm sáng mắt,... 

Trong khi đó, thuật ngữ nhân giống In vitro hay vi nhân giống (micropropagation) được sử dụng đặc biệt trong ứng dụng kỹ thuật nuôi cấy mô để nhân giống thực vật, bắt đầu bằng nhiều bộ phận khác nhau của thực vật có kích thước nhỏ, sinh trưởng ở điều kiện vô trùng trong ống nghiệm hoặc bình nuôi cấy. Nhóm chọn phương pháp này vì nhiều ưu điểm như hiệu quả cao, cung cấp số lượng lớn cây giống sạch bệnh với tốc độ nhanh, chất lượng đồng đều và đồng nhất về mặt di truyền, đáp ứng được nhu cầu cho thực tiễn sản xuất. 

Để theo đuổi và hoàn thành dự án, nhóm nghiên cứu đã dành hơn một năm tìm tòi, thực nghiệm. Em Minh Châu nhớ lại: Lên ý tưởng là một chuyện, hiện thực hóa ý tưởng lại là câu chuyện khác. Những ngày đầu tiên bắt tay vào thực hiện, với kiến thức nền ít ỏi, thầy và trò phải nỗ lực rất nhiều để bồi dưỡng, nghiên cứu tài liệu, tham khảo chuyên gia có kinh nghiệm. Chưa kể, phương pháp nhân giống In vitro thuộc lĩnh vực công nghệ cao, đòi hỏi kĩ năng thực hành phải rất thuần thục. Không ít lần nhóm gặp thất bại, nhưng thầy trò không nản lòng, cùng ngồi lại rút kinh nghiệm, động viên nhau kiên trì thực hiện.

"Nghiên cứu thực hiện trên môi trường dinh dưỡng đặc biệt rất dễ nhiễm khuẩn. Đây cũng là nguyên nhân lớn nhất khiến quá trình nghiên cứu nhiều lần thất bại. Đã có những lúc thầy trò tưởng như thành công nhưng cây bị nhiễm khuẩn, nấm mốc nên phải thực hiện lại từ đầu" - thầy Phạm Hồng Minh, giáo viên hướng dẫn nhóm nghiên cứu, chia sẻ.

Dưới sự hỗ trợ của thầy giáo hướng dẫn, nhóm tiến hành tập dượt thao tác trong phòng vô trùng, tiến hành tạo, nhân nhanh các vật liệu khởi đầu,… Đến tháng 9/2021, những cây giống đầu tiên được ra môi trường ngoài. 3 tháng sau đó, cúc Hoàng Long Cảo từ nghiên cứu bắt đầu nở hoa. 

Công trình nghiên cứu đã giúp nhóm nhận được nhiều giải thưởng như: Giải Nhì cấp huyện và giải Nhất cấp tỉnh trong cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học năm học 2021-2022. Ngoài ra, dự án cũng được đánh giá cao tại cuộc thi Sáng tạo Thanh Thiếu niên và Nhi đồng cấp huyện và được chọn tham gia vòng thi cấp tỉnh. 

Theo thầy giáo Phạm Hồng Minh, thành công của dự án nhân giống và bảo tồn hoa cúc Hoàng Long Cảo bằng phương pháp nhân giống In vitro sẽ tạo tiền đề cho việc ứng dụng trên nhiều đối tượng cây trồng khác ở địa phương, như cà chua, khoai tây, chuối, mía,…. Bởi việc nhân nhanh giống mới, gia tăng năng suất vừa phục vụ nhu cầu cho người dân vừa giúp thúc đẩy nền nông nghiệp công nghệ cao - hướng phát triển mới cho Yên Khánh nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung.

Nhận xét về dự án "Nhân giống và bảo tồn cúc Hoàng Long Cảo bằng phương pháp nhân giống In vitro", thầy giáo Phan Văn Trình, Hiệu trưởng Trường THCS Thị trấn Yên Ninh cho biết: Khi các em học sinh trình bày ý tưởng, nhà trường nhận thấy đây là một dự án rất triển vọng và có tính ứng dụng cao. Vì vậy, nhà trường cùng thầy cô hướng dẫn đã tạo mọi điều kiện hỗ trợ nhóm nghiên cứu về cơ sở vật chất cũng như chi phí để hoàn thành dự án. 

Sau khi đạt giải cấp tỉnh, nhóm bắt đầu chuyển giao công nghệ hoàn toàn miễn phí đến các nhà vườn tại huyện Yên Khánh và những khu vực lân cận. Trong đó, một nhà vườn tại xã Mỹ Tân, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định đã thành công và đưa sản phẩm ra thị trường. Thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục tìm đầu mối, triển khai tới các nhà vườn trong tỉnh Ninh Bình, góp phần giúp các nhà vườn thêm hướng đi mới, chuyển đổi cây hoa và cây cảnh... phù hợp.

Cũng theo thầy Phan Văn Trình, dự án "Nhân giống và bảo tồn cúc Hoàng Long Cảo bằng phương pháp nhân giống In vitro" là một trong nhiều dự án KHKT nổi bật của trường THCS Thị trấn Yên Ninh. Những năm gần đây, trường trở thành điểm sáng, lá cờ đầu trong phong trào sáng tạo KHKT của huyện Yên Khánh nói riêng và tỉnh Ninh Bình nói chung. Nhiều dự án KHKT của học sinh tham gia thi cấp huyện, cấp tỉnh đã đạt giải cao, liên tục giữ vững top đầu trong toàn huyện.

Hàng năm, nhà trường nhận được từ 30-50 ý tưởng của học sinh, từ đó lựa chọn 20-25 ý tưởng chất lượng tốt và trao giải, vòng cuối cùng sẽ chọn 4-6 ý tưởng phù hợp với điều kiện thực tế. Từ những ý tưởng ấy, nhà trường lựa chọn, phân công giáo viên có trình độ, chuyên môn phù hợp và đam mê nghiên cứu KHKT để hướng dẫn các em thực hiện các sản phẩm. Sau khi dự án thành công sẽ tùy với tiêu chí các cuộc thi để tham gia cuộc thi KHKT và Sáng tạo Thanh Thiếu niên và Nhi đồng các cấp...

Tính trong 10 năm gần đây, trường THCS Thị trấn Yên Ninh đã có 17 công trình nghiên cứu dự thi cấp huyện và tỉnh. Từ năm học 2016-2017, các sản phẩm tham gia đều đạt giải cao cấp huyện và bắt đầu dự thi cấp tỉnh. 

Trong đó, có 2 giải Nhất cấp tỉnh, gồm dự án "Tái chế bã thải sau trồng nấm thành phân hữu cơ" (năm học 2018-2019) và "Nhân giống và bảo tồn cúc Hoàng Long Cảo bằng phương pháp nghiên cứu Invitro" (năm học 2021-2022). Đối với cuộc thi Sáng tạo Thanh Thiếu niên và Nhi đồng, hàng năm có ít nhất một sản phẩm dự thi cấp tỉnh và đạt giải cao, có năm được dự thi cấp quốc gia.

Thời gian tới, tập thể giáo viên, học sinh trường THCS Thị trấn Yên Ninh tiếp tục nỗ lực phấn đấu, nghiên cứu, sáng tạo nhiều dự án tốt, có tính ứng dụng cao, tham gia tranh tài tại cuộc thi KHKT các cấp. Mục tiêu của trường là có sản phẩm KHKT đạt giải cao, đặc biệt là cấp quốc gia.

Bài, ảnh: Hồng Minh