Gần sát ngày khai mạc cuộc thi "Tài năng trẻ diễn viên sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc" năm 2014, đến Nhà hát Chèo Ninh Bình, chúng tôi cảm nhận được không khí sôi nổi, khẩn trương của các nghệ sỹ tham gia luyện tập, chuẩn bị về âm thanh, ánh sáng, đạo cụ…cho cuộc thi. Nghệ sỹ ưu tú Nguyễn Quang Thập, Giám đốc Nhà hát cho biết: Cuộc thi "Tài năng trẻ diễn viên sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc" năm 2014 do Cục Nghệ thuật biểu diễn là đơn vị chủ trì, phối hợp với Hội Nghệ sỹ Sân khấu Việt Nam, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Bình và các cơ quan có liên quan tổ chức.
Đây là cuộc thi nhằm phát hiện những tài năng sân khấu chèo, là dịp để khuyến khích, động viên các nghệ sỹ trẻ có những đóng góp cho sự nghiệp sân khấu chèo trong những năm qua. Đồng thời, là dịp để các nhà quản lý, lãnh đạo các đơn vị nghệ thuật đánh giá thực trạng đội ngũ diễn viên trẻ sân khấu chèo hiện nay, từ đó có những giải pháp thúc đẩy, bồi dưỡng, đào tạo lực lượng nghệ sỹ trẻ trong thời gian tới.
Đối với Nhà hát Chèo Ninh Bình, từ hai tháng nay, Nhà hát đã có những chuẩn bị chu đáo cho cuộc thi. Ban lãnh đạo Nhà hát đã lựa chọn những diễn viên trẻ có tố chất, say nghề, được đào tạo từ chính "chiếc nôi" Nhà hát để giao vai, mời các nghệ sỹ có kinh nghiệm, thành tích tham gia truyền vai, hướng dẫn. 11 gương mặtdiễn viên trẻ tham dự cuộc thi lần này đều có tuổi đời còn trẻ, đã tham gia nhiều chương trình biểu diễn nghệ thuật, được rèn luyện qua chuyên môn.
Trong đó, có 3 gương mặt diễn viên trẻ nhưng đã đạt những thành tích xuất sắc tại các hội diễn, cuộc thi là: diễn viên Lê Anh Tú, Nguyễn Thanh Tuyền, Trần Huyền Diệu. Đây là 3 gương mặt diễn viên trẻ nhưng đã được Nhà hát tín nhiệm, cử tham gia các hội diễn, cuộc thi, được giao nhiều vai diễn quan trọng trong các vở diễn của Nhà hát và đều xuất sắc hoàn thành tốt vai diễn của mình.
Từ năm 2007 lần đầu tham gia cuộc thi tài năng trẻ diễn viên sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc, diễn viên Huyền Diệu đã xuất sắc đạt giải Ba với vai diễn thái hậu Dương Vân Nga trong vở "Tấm áo bào hoàng đế". Năm 2009, diễn viên Thanh Tuyền nối tiếp truyền thống, xuất sắc giành huy chương vàng và giải tài năng trẻ tại Hội diễn sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc.Năm 2013, cả 3 diễn viên tiêu biểu này đã giành 2 huy chương vàng, 1 huy chương bạc tại Hội diễn sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc.
Bên cạnh những gương mặt quen thuộc, lãnh đạo Nhà hát đã mạnh dạn cử những diễn viên mới tham gia cuộc thi như: Nguyễn Thị Ngọc Anh, Trần Trung Sỹ, Lã Thị Mến, Phạm Thị Hiền, Đỗ Thị Lý… Các diễn viên trẻ đều mới tốt nghiệp lớp đào tạo tại Nhà hát, có thời gian biểu diễn chưa dài nhưng được đánh giá có tố chất của nghệ sỹ chèo.
Trên cơ sở đánh giá đúng khả năng, sở trường của mỗi diễn viên, Ban lãnh đạo Nhà hát đã tiến hành phân vai, dựng các trích đoạn chèo, mời các nghệ sỹ ưu tú của Nhà hát và các đoàn nghệ thuật Trung ương như: Đoàn Bình, Thúy Ngần, Thu Huyền, Mai Thủy, Lâm Bình, Xuân Nghị, Bích Thục về hướng dẫn, truyền vai. Các trích đoạn chèo cổ như: "Lưu Bình-Dương Lễ", "Quan âm Thị Kính", "Tấm áo bào hoàng đế", "Súy Vân giả dại"…đã được dàn dựng, luyện tập cho các diễn viên từ 2 tháng nay.
Cũng theo nghệ sỹ ưu tú Nguyễn Quang Thập, Giám đốc Nhà hát Chèo Ninh Bình: Cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên sân khấu chèo chuyên nghiệp toàn quốc năm 2014 không chỉ là dịp để các nghệ sỹ trẻ có cơ hội giao lưu, trao đổi, học tập kinh nghiệm, nâng cao chất lượng biểu diễn nghệ thuật sân khấu, mà còn là dịp để các Nhà hát, đoàn nghệ thuật chèo nhìn lại chất lượng đào tạo đội ngũ diễn viên kế cận của đơn vị.
Như tại Nhà hát Chèo Ninh Bình, từ năm 2005, được sự quan tâm của tỉnh và ngành chủ quản, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 122/QĐ-UBND ngày 18-11-2005 về việc phê duyệt kế hoạch phát triển Đoàn nghệ thuật Ninh Bình (nay là Nhà hát Chèo), cho phép Nhà hát tổ chức tuyển chọn và mở các lớp học sinh năng khiếu, đào tạo tại chỗ để sau này lựa chọn các em có thành tích học tập tốt vào làm diễn viên của Nhà hát.
Từ đó đến nay, Nhà hát đã tổ chức đào tạo được 4 khóa. Để có được lứa học sinh đầu tiên, Nhà hát đã về tận các địa phương để tuyển lựa những em có năng khiếu và yêu thích bộ môn nghệ thuật chèo. Sau đó, Nhà hát tiếp tục sàng lọc, lựa chọn những em đáp ứng được yêu cầu bước đầu của bộ môn nghệ thuật, truyền dạy một số làn điệu chèo để có sự lựa chọn cuối cùng là chọn ra những em xuất sắc nhất. Trong thời gian 2 năm, các học sinh được học các bộ môn: Hát chèo, múa cơ bản của chèo, cơ huấn, nghệ thuật biểu diễn và thực hành kỹ năng biểu diễn, nhạc lý cơ bản, đạo đức diễn viên, lịch sử sân khấu Việt Nam và phương pháp sân khấu dân tộc...
Nhà hát mời các nghệ sỹ, giảng viên thuộc Đại hội Sân khấu điện ảnh Hà Nội và do chính các NSƯT của Nhà hát tham gia giảng dạy lớp năng khiếu… Kết thúc khóa học, Nhà hát tạo điều kiện dàn dựng một vở dài để các học sinh tập luyện, làm báo cáo tốt nghiệp. Trong quá trình học tập tại Nhà hát, bên cạnh việc được học các vai mẫu, các trích đoạn chèo…, các học sinh còn được tham gia các vở diễn, chương trình biểu diễn của Nhà hát.
Để giúp các em trưởng thành trong môi trường nghệ thuật, lãnh đạo Nhà hát đã mạnh dạn giao một số vai diễn cho những học sinh có thành tích học tập tốt tại lớp năng khiếu. Với "đất diễn" đa dạng, phong phú, nhiều diễn viên trẻ được thỏa niềm đam mê với nghệ thuật truyền thống. Lứa diễn viên trẻ thành công từ các khóa đào tạo của Nhà hát như: Thanh Tuyền, Lê Anh Tú, Quách Thị Lý, Điền Thị Thúy... đã và đang được Nhà hát tín nhiệm giao nhiều vai diễn chính trong các chương trình nghệ thuật quan trọng.
Phan Hiếu