Để thực hiện mục tiêu lớn này, tỉnh ta xác định, phát triển kinh tế nông thôn hiện nay không chỉ coi trọng việc phát triển nông nghiệp mà phải đa dạng hóa các ngành nghề; trong đó tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa đi đôi với phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, tạo việc làm, từng bước chuyển đổi cơ cấu lao động, tăng thu nhập cho người dân.
UBND tỉnh đã nhanh chóng ban hành Đề án 06 được đánh giá là động lực cho sự phát triển, bảo đảm xây dựng NTM bền vững. Thông qua Đề án, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để hỗ trợ các tổ chức, cá nhân phát triển sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện cuộc sống như: Chính sách hỗ trợ sản xuất vụ đông, xây dựng cánh đồng mẫu, sản xuất giống lúa chất lượng cao, chương trình khuyến nông hỗ trợ cơ giới hóa, chương trình liên kết với doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Các địa phương trong tỉnh đã nhanh chóng thực hiện việc dồn điền, đổi thửa, hình thành những ô thửa lớn tạo tiền đề phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa. Tiêu biểu cho phong trào này là 2 xã Khánh Nhạc và Khánh Thành (Yên Khánh). Tỉnh đã tổ chức thực hiện có hiệu quả 4 mô hình từ lợi thế vùng để phát triển kinh tế gắn với xây dựng NTM; 353 mô hình kinh tế đạt hiệu quả cao. Tiêu biểu như: Đề án nuôi trồng thủy sản; nuôi tôm sú công nghiệp, cua xanh, cá bống bớp; nuôi tôm thẻ chân trắng; nuôi cá nước ngọt (huyện Kim Sơn); mô hình trồng chuối tiêu hồng; hỗ trợ xây dựng mô hình phát triển nghề sinh vật cảnh; xây dựng mô hình canh tác VAC trên đất lầy thụt hiệu quả kinh tế cao phục vụ chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp; mô hình nghiên cứu, duy trì, phát triển và từng bước xây dựng thương hiệu hoa đào phai… (thị xã Tam Điệp); hỗ trợ gà giống; hỗ trợ dê giống; sản xuất lúa theo phương pháp IPM (huyện Hoa Lư); các mô hình lúa gieo thẳng, trồng cà chua ngọt, nấm, thêu ren, đan bèo… (huyện Yên Mô). Thông qua mô hình, người dân không chỉ có được một nguồn lợi kinh tế ổn định mà còn từng bước vươn lên làm giàu chính đáng. Nhiều mô hình nông dân sản xuất giỏi tiêu biểu đã xuất hiện làm tăng thêm niềm tin của người nông dân vào chương trình xây dựng NTM. Bên cạnh đó, để hỗ trợ người nông dân có thêm kiến thức về sản xuất, phát triển kinh tế, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào nông nghiệp, các ngành, địa phương đã phối hợp tổ chức được 146 lớp đào tạo nghề cho 8.895 học viên, chuyển giao kỹ thuật cho 37.360 lượt người.
Một trong những dấu ấn của công tác phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người nông dân phải kể đến việc phát triển mạnh mẽ các mô hình công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ; đẩy mạnh, nâng cấp các sản phẩm tiểu thủ công nghiệp để tạo tính đa dạng, phong phú, nhằm phục vụ cho dân sinh và xuất khẩu... UBND các xã đã quy hoạch và được phê duyệt khu phát triển CN-TTCN. Nhiều xã khuyến khích tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ dân mở thêm các ngành nghề và phát huy làng nghề truyền thống như: làng nghề đan cói ở huyện Kim Sơn, chế tác đá mỹ nghệ ở Ninh Vân, thêu ren ở Ninh Hải (Hoa Lư), phát triển các dịch vụ du lịch ở các xã liền kề các khu du lịch như Khu du lịch Bái Đính-Tràng An, Tam Cốc-Bích Động, Vân Long, Nhà thờ đá Phát Diệm…
Tuy nhiên, việc chuyển dịch cơ cấu lao động còn chậm. Liên kết 4 nhà, công tác dạy nghề, dồn điền, đổi thửa còn hạn chế. Cơ sở hạ tầng phục vụ nông nghiệp một số nơi còn rất nhiều khó khăn. Vốn vay cho sản xuất nông nghiệp còn thiếu. Việc tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp cho người nông dân còn phụ thuộc vào thị trường tự do, chưa có nhiều doanh nghiệp, HTX bao tiêu theo hợp đồng… Để khắc phục những tồn tại trên, trong những năm tiếp theo của giai đoạn 2011-2015, Ban chỉ đạo thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng NTM đã đề ra nhiều giải pháp thiết thực nhằm từng bước phát triển sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân ở nông thôn. Trong đó đặc biệt chú trọng việc lồng ghép các chương trình, dự án phát triển sản xuất, đào tạo nghề, nước sạch và vệ sinh môi trường gắn với xây dựng NTM; nhân rộng phát triển mô hình cánh đồng mẫu lớn.
Đẩy mạnh thực hiện các chương trình giống vật nuôi, cây trồng, khuyến nông, khuyến ngư, phát triển chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản theo mô hình trang trại với một số con nuôi có giá trị kinh tế cao. Tăng cường hỗ trợ cơ giới hóa sản xuất theo kế hoạch như: hỗ trợ mua máy làm đất, trạm bơm vô ống, máy cấy, gặt, đập liên hoàn, máy sấy.Từng bước thực hiện dồn điền, đổi thửa gắn với giao thông thủy lợi. Nhân rộng và mở rộng các mô hình trên cơ sở phát huy lợi thế của các vùng miền.
Bài, ảnh: Đinh Chúc