Nâng cao chất lượng các chương trình biểu diễn sân khấu nghệ thuật đáp ứng yêu cầu đời sống văn hóa

Trong dòng chảy không ngừng của đời sống văn hóa - văn nghệ, nghệ thuật sân khấu (NTSK) luôn giữ vai trò đặc biệt trong việc gìn giữ bản sắc dân tộc và phản ánh hơi thở của thời đại. Tại Nam Định, NTSK không chỉ là “món ăn” tinh thần của người dân mà còn là phương tiện quan trọng để giáo dục thẩm mỹ, nuôi dưỡng tâm hồn, lan tỏa giá trị nhân văn, xây dựng đời sống văn hóa cơ sở. Trước yêu cầu đổi mới và hội nhập, việc nâng cao chất lượng các chương trình biểu diễn sân khấu nghệ thuật của tỉnh đòi hỏi tư duy mới, cách làm sáng tạo và sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, địa phương.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL) đẩy mạnh công tác quản lý Nhà nước trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn; nhiều chủ trương, chính sách về văn hóa đã được cụ thể hóa nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động biểu diễn nghệ thuật theo hướng bền vững, chuyên nghiệp và hội nhập. Sở đã chỉ đạo, hướng dẫn các đơn vị sự nghiệp, Phòng Văn hóa, Khoa học và Thông tin, Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao các huyện, thành phố tăng cường tuyên truyền, phổ biến Nghị định số 144/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong toàn ngành và các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn tuân thủ các quy định pháp luật, tạo lập môi trường nghệ thuật lành mạnh, có trật tự và hiệu quả. Hàng năm, Sở VH, TT và DL đã tổ chức nhiều chương trình nghệ thuật có ý nghĩa sâu sắc nhân dịp lễ, tết, các ngày kỷ niệm lớn của đất nước như: “Chào năm mới”, “Tết quê hương”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Bài ca Hồ Chí Minh”, “Vang mãi khúc quân hành”, “Hát lên Việt Nam”, “Tổ quốc yêu thương”, “Giao lưu nghệ thuật đường phố”, “Liên hoan nghệ thuật quần chúng tỉnh”… Các đơn vị nghệ thuật của tỉnh như: Nhà hát Nghệ thuật truyền thống, Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh và Triển lãm thường xuyên phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức biểu diễn, dàn dựng các chương trình văn hóa, văn nghệ cơ sở. Công tác tiếp nhận và xử lý thủ tục hành chính liên quan đến biểu diễn nghệ thuật được thực hiện nghiêm túc, đúng thời hạn, thể hiện tính chuyên nghiệp và linh hoạt trong quản lý, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động nghệ thuật diễn ra lành mạnh, an toàn, đúng quy định pháp luật.

Nam Định là địa phương có nền nghệ thuật biểu diễn phát triển đa dạng, phong phú. Đơn vị chủ lực trong hoạt động biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp tại Nam Định là Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh được thành lập từ năm 2019 trên cơ sở hợp nhất 3 đoàn nghệ thuật: Nhà hát Chèo, Đoàn Cải lương và Đoàn Kịch nói. Nhà hát không chỉ là nơi bảo tồn các loại hình văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc như: các trích đoạn, vở diễn chèo, cải lương, kịch nói, các tiết mục hát văn, chầu văn, các làn điệu dân ca, dân vũ… phục vụ nhiệm vụ chính trị mà còn là đơn vị “đầu tàu” trong việc nghiên cứu, sưu tầm, sáng tạo, phục dựng và đổi mới nghệ thuật theo hướng sân khấu đương đại phù hợp với nhu cầu thị hiếu khán giả hiện nay. Năm 2024, Nhà hát đã tổ chức 159 buổi biểu diễn, phục vụ nhiệm vụ chính trị và nhân dân, thu hút khoảng 80 nghìn lượt khán giả, doanh thu hơn 1,14 tỷ đồng. Không chỉ biểu diễn tại tỉnh, Nhà hát còn tích cực tham gia các sự kiện trong cả nước, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa vùng đất, con người quê hương Nam Định rộng khắp. Với sự đầu tư chuyên nghiệp và lòng say mê nghệ thuật, các nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống tỉnh đã ghi dấu ấn đậm nét tại các cuộc thi, liên hoan lớn cấp quốc gia. Tại Liên hoan Kịch nói toàn quốc năm 2024 tổ chức tại tỉnh Thái Nguyên, vở diễn “Điều còn lại” (kịch bản: Nguyễn Đăng Chương; đạo diễn: NSƯT Đào Quang) đã giành nhiều huy chương cá nhân; trong đó có 1 Huy chương Vàng (NSƯT Thùy Linh), 2 Huy chương Bạc (NSƯT Quang Nhất, NSƯT Hồng Ngát), và 2 Giải diễn viên xuất sắc (Đinh Nhung, Đức Tiến). Tham gia Liên hoan Cải lương toàn quốc năm 2024 tổ chức tại thành phố Cần Thơ, vở diễn “Công chúa Huyền Trân” (kịch bản: Thanh Ái; đạo diễn: NSND Hoàng Quỳnh Mai), các nghệ sĩ, diễn viên cải lương Nam Định đã xuất sắc đạt 4 giải thưởng cá nhân gồm: 1 Huy chương Vàng (Thu Hiền); 2 Huy chương Bạc (Văn Phong, Phương Chi); 1 Giải xuất sắc dành cho nhạc công guitar phím lõm (Thanh Tùng).

Đối với lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật quần chúng, Trung tâm Văn hóa, Điện ảnh và Triển lãm tỉnh là đơn vị đã khẳng định vai trò nòng cốt trong việc xây dựng và phát triển phong trào văn hóa, văn nghệ cơ sở qua việc chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ cho hệ thống trung tâm, nhà văn hóa các cấp; nâng cao chất lượng các chương trình biểu diễn nghệ thuật, tạo sức lan tỏa sâu rộng đến các tầng lớp nhân dân. Trung tâm đã tổ chức, dàn dựng các chương trình ca - múa - nhạc phục vụ các sự kiện chính trị, các ngày kỷ niệm, ngày lễ lớn của đất nước và của tỉnh; triển khai hiệu quả các hoạt động tuyên truyền, cổ động trực quan, triển lãm chuyên đề, chiếu phim lưu động đến các địa phương trên địa bàn tỉnh. Trung tâm chú trọng tạo dựng sân chơi lành mạnh, bổ ích cho những người đam mê và có năng khiếu nghệ thuật thông qua việc định hướng và phát triển hệ thống câu lạc bộ (CLB) văn hóa, nghệ thuật quần chúng. Hiện nay, Trung tâm quản lý và hỗ trợ hoạt động 9 CLB văn thể, với đa dạng loại hình, từ văn nghệ dân gian, thơ ca, dân vũ đến dưỡng sinh, thể dục thể thao. Các CLB duy trì hoạt động thường xuyên, không ngừng đổi mới phương thức sinh hoạt, mở rộng thành phần hội viên, tổ chức các buổi giao lưu, tham quan, sáng tác nghệ thuật, hội thảo, tọa đàm chuyên đề về văn hóa truyền thống và lịch sử cách mạng. Bên cạnh công tác chuyên môn, Trung tâm còn hỗ trợ địa điểm sinh hoạt, cung cấp phương tiện kỹ thuật, âm thanh, ánh sáng để các CLB xây dựng và dàn dựng chương trình nghệ thuật theo từng chủ đề. Đầu năm 2025, tham gia Hội diễn Nghệ thuật quần chúng “Tiếng hát làng Sen” toàn quốc nhân dịp kỷ niệm 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2025), Đoàn nghệ thuật quần chúng Nam Định với nòng cốt là các nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên Trung tâm đã xuất sắc giành được 1 Huy chương Vàng (tiết mục mashup: “Lá cờ Đảng”, “Mỗi bước đi thêm yêu Tổ quốc”, “Lá cờ”, “Tuổi xuân dâng Đảng” - biểu diễn: tốp ca nam nữ và tốp múa); 2 Huy chương Bạc (tiết mục: “Lời Bác sáng mãi muôn đời” - biểu diễn: Quốc Huy và tốp múa; tiết mục: “Làm theo Di chúc thiêng liêng" - biểu diễn: tốp ca nữ).

Không ngừng nâng cao chất lượng các chương trình biểu diễn sân khấu nghệ thuật, thời gian tới, ngành VH, TT và DL tỉnh xác định một số hướng đi trọng tâm với các giải pháp cụ thể: đổi mới nội dung, hình thức biểu diễn, chú trọng đưa nghệ thuật sân khấu đến gần hơn với đời sống văn hóa tinh thần của người dân, nhất là vùng nông thôn, biên giới, hải đảo; đầu tư hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị biểu diễn hiện đại; xây dựng cơ sở vật chất tương xứng với yêu cầu phát triển nghệ thuật chuyên nghiệp; đào tạo, bồi dưỡng nghệ sĩ trẻ, phát huy vai trò đội ngũ nghệ sĩ tài năng, kế thừa và tiếp nối di sản văn hóa nghệ thuật của cha ông; ứng dụng công nghệ số trong biểu diễn, truyền thông, quảng bá chương trình để mở rộng phạm vi tiếp cận các đối tượng khán giả, đặc biệt là giới trẻ.

Với những nỗ lực không ngừng của ngành VH, TT và DL tỉnh, nghệ thuật sân khấu Nam Định ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân. Nâng cao chất lượng các chương trình biểu diễn sân khấu không chỉ là nhiệm vụ của các đơn vị nghệ thuật trong tỉnh, trách nhiệm của ngành VH, TT và DL mà cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, cộng đồng nghệ sĩ và người dân. Đó là quá trình dài hơi, đòi hỏi sự kiên trì, sáng tạo và gắn kết với nhu cầu thực tiễn. Chỉ khi nghệ thuật sân khấu được đầu tư đúng mức, nâng tầm cả về nội dung và hình thức, có đội ngũ kế thừa tâm huyết, được truyền thông hiệu quả và kết nối công chúng một cách hiện đại thì sân khấu nghệ thuật mới thực sự “sống” trong lòng khán giả, qua đó góp phần gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống quý báu của dân tộc trong thời kỳ mới.

Bài và ảnh: Khánh Dũng