Những năm gần đây, tận dụng diện tích vườn này một số hộ gia đình đã mạnh dạn đầu tư cải tạo, áp dụng tiến bộ KHKT vào sản xuất, tạo ra mô hình phát triển kinh tế theo hướng sản xuất hàng hóa mang lại hiệu quả cao, nhiều hộ đã thoát nghèo và làm giàu chính đáng từ kinh tế vườn. Ông Vũ Đình Cẩn, một trong những người đi đầu trong phong trào cải tạo vườn tạp ở xóm 13 cho biết: Năm 2001, khi phong trào cải tạo vườn tạp của thôn chưa phát triển mạnh, nhiều người còn chưa định hướng được trồng cây gì thì ông Cẩn đã mạnh dạn cải tạo hết phần đất vườn hơn 2 sào của mình để trồng mướp đắng và bí xanh. Chỉ sau 4 tháng ông thu về gần 15 triệu đồng. Nhận thấy đây là mô hình có khả năng đem lại hiệu quả kinh tế cao, ông tận dụng cả diện tích quanh ao cá, lối đi để làm giàn trồng mướp đắng. Chỉ cho chúng tôi giàn mướp đắng hai bên đường đi dẫn vào nhà, ông Cẩn cho biết thêm: Chỉ tính riêng giàn mướp này thôi mỗi vụ gia đình tôi thu gần 5 tạ quả, với giá bán bình quân 12 nghìn đồng/kg thì số tiền thu về cũng khá. Trong khi đó giàn mướp lại giúp tạo bóng mát và cũng chẳng ảnh hưởng gì đến việc đi lại. Bên cạnh trồng cây mướp đắng của gia đình ông Vũ Đình Cẩn gia đình ông Cẩn còn nuôi cá, nuôi lợn, gà, tổng thu nhập hàng năm từ mô hình VAC của gia đình trên dưới 40 triệu đồng.
Từ sự thành công của mô hình trồng cây mướp đắng của gia đình ông Vũ Đình Cẩn, hiện nay, nhiều gia đình ở thôn 13 cũng đã và đang bắt tay vào cải tạo vườn ao của gia đình. Đến thăm gia đình chị Nguyễn Thị Hòa khi chị đang thu hoạch bí xanh. Dưới giàn bí xanh mướt, trĩu quả, chị Hòa vui vẻ cho biết: Đất vườn nhà rộng nhưng trước đây chỉ trồng vài cây chuối rồi ít rau cỏ đủ phục vụ nhu cầu ăn uống hàng ngày của gia đình chứ không có thu, nhưng từ ngày học hỏi được kinh nghiệm cải tạo vườn tạp của một số hộ khác trong xóm tôi bắt tay vào trồng một số loại rau hàng hóa. Hiện gia đình đang trồng 2 sào bí xanh, mỗi ngày xuất bán khoảng 1 tạ, ước tính vụ bí này gia đình sẽ thu về khoảng 30 tạ quả. Với giá bán đầu mùa từ 8-10 nghìn đồng/kg và giữa mùa từ 5-7 nghìn đồng/kg, gia đình sẽ có một khoản thu đáng kể cao hơn so với trồng các loại cây rau màu khác.
Được biết hiện nay xóm 13 có hơn 70 hộ thì có tới 35 hộ đã cải tạo vườn tạp để trồng các loại cây như mướp đắng, dưa, bí xanh... Theo những hộ dân ở đây thì những loại cây này dễ trồng, ít sâu bệnh, chi phí đầu tư thấp, thị trường tiêu thụ bước đầu cũng khá ổ định. Hiện nay người dân đang tiếp tục cải tạo vườn tạp, tận dụng các vùng đất ruộng cao để đưa các giống cây này ra đồng sản xuất nhằm nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích.
Đồng chí Phạm Văn Ba, Bí thư chi bộ xóm 13 cho biết: quan điểm của thôn về xây dựng mô hình cải tạo vườn tạp là để gắn chủ trương phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân với đẩy mạnh chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới làm khởi sắc bộ mặt nông thôn. Mặt khác, qua đó tạo chuyển biến về nhận thức của nông dân về hiệu quả và giá trị kinh tế của vườn, đồi, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, nâng cao thu nhập và đời sống tinh thần của nhân dân. Toàn thôn phấn đấu đến năm 2015 toàn bộ số diện tích vườn tạp của các hộ dân được cải tạo, chỉnh trang khuôn viên, sắp xếp, quy hoạch lại các công trình phụ trợ, bảo đảm gọn gàng, hợp vệ sinh, phù hợp với bản sắc văn hóa của dân tộc và các tiêu chí xây dựng nông thôn mới, mang lại hiệu quả kinh tế cho người dân. Tuy nhiên, để mở rộng diện tích, phát triển các loại cây hoa màu này một cách bền vững và hiệu quả hơn nữa, thì người dân trong thôn đang cần có sự tập huấn về tiến bộ khoa học kỹ thuật mới, đặc biệt kỹ thuật sản xuất đảm bảo tiêu chuẩn rau sạch nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng, đồng thời từng bước đưa sản phẩm này tiếp cận các siêu thị, cửa hàng rau sạch để đảm bảo giá cả cho bà con nông dân, góp phần thực hiện thành công đề án phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân.
Nguyễn Lựu