Lúng túng trong chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012

Nhiều HTX hoạt động hiệu quả, phát huy tốt những lợi thế của Luật HTX mới để áp dụng vào thực tiễn. Tuy nhiên, nhiều HTX kiểu cũ đang gặp lúng túng trong quá trình chuyển đổi; các HTX đã chuyển đổi thì hoạt động chưa đảm bảo đúng theo Luật và còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, hoạt động theo tinh thần "bình mới, rượu cũ".

Theo bà Lê Thị Tâm, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, thời gian kết thúc chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 còn hơn hai năm (theo quy định đến hết năm 2016, các HTX phải chuyển đổi xong theo Luật HTX năm 2012), nhưng kể từ khi Luật chính thức được thực thi, thì tháng 11-2013 mới có Nghị định số 193/2013/NĐ-CP của Chính phủ hướng dẫn quy định chi tiết một số điều thi hành Luật HTX và cuối tháng 5-2014 mới có Thông tư số 03/2014/TT-BKHĐT của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về hướng dẫn đăng ký HTX và chế độ báo cáo tình hình hoạt động của HTX.

Theo Luật mới, các HTX, nhất là các HTX nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp khi chuyển đổi sẽ được hưởng các chính sách hỗ trợ về vốn, cấp đất, xây dựng trụ sở, thế nhưng đến bây giờ vẫn chưa có hướng dẫn nên các đơn vị không thể thực hiện theo Luật. Có thể nói, các văn bản hướng dẫn dưới Luật được ban hành chậm phần nào gây khó khăn cho HTX, nhất là về thủ tục đăng ký thành lập khiến các HTX lúng túng, khó khăn trong chuyển đổi hình thức hoạt động theo Luật mới.

HTX nông nghiệp Hoàng Long (xã Gia Trung-Gia Viễn) được thành lập năm 1993 có 1.042 hộ xã viên, hiện đang hoạt động theo mô hình HTX kiểu cũ, chưa có trụ sở làm việc, thiếu thốn cơ sở vật chất, trang thiết bị. Hàng năm, các thành viên không thực hiện góp vốn mà HTX hoạt động từ nguồn kinh doanh các loại hình dịch vụ là thủy lợi nội đồng, làm đất, bảo vệ, diệt chuột, vật tư, ngoài ra còn có thêm nguồn tiền nhà nước cấp miễn thủy lợi phí. Nhưng doanh thu đạt thấp, doanh thu năm 2013, HTX chỉ đạt trên 284 triệu đồng, lại không có tài sản, nên khó phát triển.

 HTX mong muốn thực hiện tổ chức lại mô hình HTX theo mô hình mới để nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo niềm tin với xã viên, nhưng việc tổ chức lại theo Luật mới đối với HTX nông nghiệp Hoàng Long hiện nay còn đang rất lúng túng và gặp nhiều khó khăn, vì đến thời điểm này HTX chưa có hướng dẫn tổ chức lại cơ cấu theo Luật HTX năm 2012, nên chưa biết những yêu cầu đặt ra, thủ tục đăng ký thành lập như thế nào, hiểu biết về Luật của thành viên cũng còn hạn chế.

Không chỉ riêng HTX nông nghiệp Hoàng Long, hầu hết các HTX trên địa bàn tỉnh đều chưa nhận được văn bản hướng dẫn tổ chức lại HTX, các thành viên các HTX còn đang rất mơ hồ về mô hình HTX kiểu mới từ cơ cấu bộ máy đến tổ chức hoạt động. Một nguyên nhân nữa khiến Luật HTX năm 2012 chưa đi vào cuộc sống là công tác tuyên truyền Luật của các cấp, các ngành, địa phương còn hạn chế. Tình trạng chung của các HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay là đều có tư tưởng HTX toàn xã, tức là cứ đủ 18 tuổi đương nhiên sẽ trở thành xã viên, trong khi Luật mới quy định nếu muốn trở thành thành viên thì phải góp vốn điều lệ vào HTX và chỉ khi là thành viên thì mới được hưởng những ưu đãi của HTX.

Ngoài ra, có một khó khăn nữa đối với các HTX đã chuyển đổi đang gặp phải là trình độ của đội ngũ lãnh đạo HTX còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu đặt ra; việc cung ứng sản phẩm dịch vụ bị bó buộc, theo Luật mới quy định, tỷ lệ cung ứng đối với ngoài thành viên không được vượt quá 32%, khiến cho các HTX muốn phát triển lại không thể mở rộng hoạt động; giảm doanh thu.

Đặc biệt, nếu HTX có ít thành viên thì việc phát triển HTX sẽ vô cùng khó khăn. Thực tế cũng cho thấy, rất nhiều HTX hiện nay đang phải đối mặt với nhiều tình huống phát sinh, như khi HTX tổ chức Đại hội thành viên thì bầu Chủ tịch HĐQT trước hay bầu HĐQT trước, tài sản không chia là cái gì, định giá tài sản ra sao; làm thế nào để tăng mức vốn góp tối thiểu của các thành viên HTX để các HTX giải quyết tình trạng thiếu vốn hoạt động như hiện nay....

Những khó khăn khi chuyển đổi theo Luật mới trong hơn 1 năm qua của các HTX trên địa bàn tỉnh không chỉ bởi các văn bản quy phạm pháp luật chậm ban hành, mà còn do chính nội dung các chương, điều quy định trong Luật HTX năm 2012 khó vận dụng trong thực tế và có những cách hiểu khác nhau. Thiết nghĩ, các cấp, các ngành cần quan tâm hơn nữa đến hoạt động của các thành phần kinh tế tập thể, tăng cường công tác tuyên truyền đến các tầng lớp nhân dân về Luật HTX năm 2012; các cơ quan quản lý nhà nước cần sớm có sự hướng dẫn, hỗ trợ cụ thể, tháo gỡ vướng mắc để sớm đưa Luật vào cuộc sống.

Kiều Ân