Khơi dậy sức mạnh hội tụ, kiến tạo khát vọng tương lai: (Kỳ II): Ba sắc thái-Một nền tảng phát triển toàn diện

Ninh Bình-Trung tâm di sản và động lực đổi mới sáng tạo

TS. Phan Chí Hiếu, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đánh giá: Ninh Bình có vị trí chiến lược quan trọng cả về chính trị, kinh tế và quốc phòng-an ninh, đặc biệt là tiếp giáp giao thoa quan trọng của Vùng Đồng bằng Sông Hồng-Vùng núi Tây Bắc và Vùng duyên hải Bắc Trung Bộ. Hoa Lư Ninh Bình là kinh đô của Việt Nam vào thế kỷ thứ X; là vùng đất gắn với sự nghiệp của 6 vị Vua thuộc ba triều đại Đinh-Tiền Lê-Lý; nơi có nhiều dấu ấn đậm nét trong lịch sử dựng nước và giữ nước.

Đồng thời, Ninh Bình còn có nhiều lợi thế đặc thù về giá trị tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên và hệ sinh thái; trong đó có Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới đầu tiên và duy nhất ở Việt Nam và khu vực Đông Nam Á; Rừng ngập mặn Kim Sơn thuộc Khu dự trữ sinh quyển châu thổ Sông Hồng được UNESCO công nhận năm 2004; Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long được Ủy ban Danh lục Xanh toàn cầu (IUCN) chứng nhận là Danh lục xanh đầu tiên của Việt Nam và Đông Nam Á năm 2020 và là khu Ramsar thứ 9 của Việt Nam; Vườn quốc gia Cúc Phương, Vườn quốc gia đầu tiên của Việt Nam với 6 năm liền được Tổ chức Giải thưởng du lịch thế giới (World Travel Awards) vinh danh là Vườn quốc gia hàng đầu châu Á…, là điều kiện để Ninh Bình phát triển các ngành du lịch, dịch vụ toàn diện.

Trên cơ sở những tiềm năng và lợi thế đặc biệt, riêng có, nổi trội, những năm qua, Ninh Bình đã và đang thực hiện chiến lược phát triển kinh tế với bản sắc riêng: Lấy công nghiệp làm nền tảng, lấy du lịch và công nghiệp văn hóa là cụm ngành kinh tế mũi nhọn, lấy nông nghiệp sinh thái làm trụ đỡ. Trong giai đoạn 2020-2025, Ninh Bình được xác định là một trong ba trung tâm công nghiệp ô tô lớn nhất cả nước, với đầu tàu là Liên doanh Hyundai Thành Công. Công nghiệp phụ trợ, chế biến nông sản, thiết bị năng lượng và vật liệu xây dựng phát triển mạnh, góp phần tạo giá trị gia tăng cao cho nền kinh tế địa phương. Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 8%/năm, đủ sức đóng vai trò hạt nhân công nghiệp khi hình thành tỉnh mới.

Đáng chú ý, Ninh Bình là một trong những tỉnh đầu tiên của cả nước ban hành Nghị quyết về phát triển công nghiệp văn hóa (Nghị quyết số 22- NQ/TU về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa trên địa bàn tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2025-2035, định hướng đến năm 2050) và đề xuất trở thành Trung tâm công nghiệp văn hóa quốc gia, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế địa phương, đồng thời xác lập hướng đi khác biệt trong việc kết hợp bản sắc văn hóa với sáng tạo đương đại, một tiềm năng rất lớn cho mô hình kinh tế mới. Năm 2025, tỉnh dự kiến đón 9 triệu lượt khách, doanh thu từ du lịch đạt 10.000 tỷ đồng, chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu dịch vụ.

Tại Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đề ra mục tiêu căn bản: “Đến năm 2030 là tỉnh khá, cực tăng trưởng các tỉnh phía Nam đồng bằng Sông Hồng, cơ bản đạt tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo…” và “đến năm 2035 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo; một trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản của cả nước và khu vực châu Á-Thái Bình Dương; một trung tâm hàng đầu đất nước về công nghiệp cơ khí giao thông hiện đại; một trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của các tỉnh phía Nam đồng bằng Sông Hồng”.

Phát biểu tại Hội nghị công bố Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tin tưởng giao nhiệm vụ: “Ninh Bình sẽ tiếp tục phát triển vươn lên mạnh mẽ, hướng tới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương văn minh, hiện đại, thông minh, có bản sắc riêng, ngang tầm các đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo trên thế giới”.

Nam Định-Trung tâm văn hóa, giáo dục và tiềm năng kinh tế biển

Tỉnh Nam Định, đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển đột phá nhờ vào các lợi thế đặc thù đã được xác lập rõ trong các văn kiện chiến lược như Quy hoạch tỉnh Nam Định thời kỳ 2021-2030, Nghị quyết 30-NQ/ TW của Bộ Chính trị và Quy hoạch vùng Đồng bằng Sông Hồng.

Trước hết, về lĩnh vực giáo dục, Nam Định là địa phương có truyền thống khoa bảng, là vùng đất sản sinh nhiều danh nhân từ thời phong kiến đến hiện đại. Trong 30 năm qua, ngành Giáo dục và Đào tạo Nam Định duy trì thành tích xuất sắc, luôn nằm trong tốp đầu cả nước về chất lượng giáo dục; Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, niềm tự hào của chất lượng giáo dục phổ thông liên tục nằm trong nhóm các trường dẫn đầu cả nước về thành tích học sinh giỏi Quốc gia, quốc tế và tỷ lệ đỗ đại học. Mạng lưới trường học của tỉnh được quy hoạch đồng bộ, với tỷ lệ đạt chuẩn quốc gia cao, tạo điều kiện thuận lợi cho phổ cập và nâng cao chất lượng giáo dục.

Tỉnh cũng có nhiều cơ sở đào tạo nghề và đại học quan trọng như Đại học Sư phạm Kỹ thuật Nam Định, Trường Đại học Điều dưỡng, nơi được định hướng trở thành trung tâm nghiên cứu và đào tạo chuyên sâu về y học điều dưỡng của vùng Đồng bằng Sông Hồng. Theo Nghị quyết 30-NQ/TW, Nam Định sẽ là một cực phát triển giáo dục, y tế chất lượng cao của vùng Đồng bằng Sông Hồng, đặc biệt trong đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật, điều dưỡng và công nghệ.

Song song với giáo dục, Nam Định còn sở hữu lợi thế chiến lược về kinh tế biển và thương mại nhờ bờ biển dài trên 72 km, được xác định là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển miền Bắc, là đầu mối quan trọng kết nối kinh tế biển và khu vực nội địa. Khu kinh tế Ninh Cơ, đang được quy hoạch và đầu tư phát triển, là một điểm nhấn quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển, được xác định là khu kinh tế tổng hợp công nghiệp, cảng biển, dịch vụ, đô thị. Đây là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cảng biển vùng Đồng bằng Sông Hồng, góp phần kết nối với cụm cảng Hải Phòng- Quảng Ninh và hỗ trợ phát triển logistics biển. Vùng ven biển của Nam Định được quy hoạch là khu kinh tế trọng điểm, gắn với các hành lang kinh tế ven biển và các cảng biển nước sâu trong tương lai, góp phần định hình “bản đồ kinh tế biển” mới cho tỉnh sau sáp nhập.

Bên cạnh đó, Nam Định cũng là cửa ngõ thương mại khu vực phía Nam vùng đồng bằng, với hệ thống hạ tầng giao thông đang được đầu tư mạnh giúp tỉnh có tiềm năng trở thành trung tâm logistics cấp vùng, nhất là trong trung chuyển hàng hóa nông sản, thủy sản và sản phẩm công nghiệp nhẹ từ các tỉnh lân cận ra biển.

Về công nghiệp, Nam Định có nền tảng lâu đời và truyền thống bền vững, đặc biệt trong ngành dệt may. Thành phố Nam Định từng được gọi là “thành phố dệt” với nhà máy Dệt Nam Định nổi tiếng, biểu tượng của công nghiệp miền Bắc thế kỷ XX. Hiện nay, Tập đoàn Toray (Nhật Bản) cũng đã đưa vào hoạt động nhà máy sản xuất vải công nghệ cao tại KCN Dệt may Rạng Đông, công suất 60 triệu mét vải/năm, hướng tới 120 triệu mét vải vào năm 2025, góp phần nâng cao giá trị xuất khẩu, khẳng định Nam Định là trung tâm dệt may hàng đầu miền Bắc và hỗ trợ sự phát triển bền vững của ngành dệt may Việt Nam.

Từ năm 2021 đến nay, Nam Định đẩy mạnh thu hút đầu tư xây dựng và phát triển các KCN: Dệt may Rạng Đông, Mỹ Thuận; các CCN: Thanh Côi, Giao Thiện, Thịnh Lâm, Yên Bằng, Yên Dương... tạo mặt bằng, thu hút nhà đầu tư thứ cấp sản xuất đa dạng các ngành nghề.

Có thể thấy, sự hiện diện của các dự án quy mô lớn từ các nhà đầu tư chiến lược, kết hợp với sự chuyển mình mạnh mẽ từ công nghiệp truyền thống sang công nghiệp công nghệ cao, đang chứng tỏ tiềm năng rất lớn của Nam Định trở thành một trung tâm công nghiệp quan trọng trong vùng Đồng bằng Sông Hồng.

Hà Nam-Trung tâm công nghiệp công nghệ cao

Với vị trí địa lý chiến lược nằm tiếp giáp Thủ đô Hà Nội, đồng thời là điểm nút trên hành lang cao tốc Bắc-Nam, tỉnh Hà Nam đang từng bước khẳng định vai trò là cực tăng trưởng mới của vùng Đồng bằng Sông Hồng. Những năm qua, tỉnh đã không ngừng đổi mới tư duy phát triển, lấy công nghiệp công nghệ cao làm đột phá, đồng thời phát triển song song các lĩnh vực như du lịch, y tế chất lượng cao và đào tạo nguồn nhân lực. Đặc biệt, sau khi Quy hoạch tỉnh Hà Nam thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, tỉnh có bước chuyển mạnh về tư duy quy hoạch và thu hút đầu tư. Quy hoạch đồng bộ đã giúp Hà Nam chủ động trong phát triển hạ tầng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và tạo dựng niềm tin lớn với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Chỉ trong quý I năm 2025, Hà Nam đã thu hút được 32 dự án đầu tư, tăng 88,2% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, trong số này có 14 dự án FDI với tổng vốn đăng ký đạt 411,3 triệu USD, tăng 637% về vốn, một con số ấn tượng thể hiện sức hút ngày càng lớn của tỉnh. Vốn đầu tư trong nước cũng tăng mạnh, với 18 dự án đạt 5.802,4 tỷ đồng, tăng hơn 300%. Tổng cộng đến nay, Hà Nam đã có 1.317 dự án còn hiệu lực, trong đó có 428 dự án FDI với tổng vốn đăng ký hơn 7,3 tỷ USD, đã cho thấy tiềm năng mạnh mẽ của môi trường đầu tư và tầm nhìn phát triển dài hạn của địa phương.

Một điểm nhấn đặc biệt trong hành trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng của Hà Nam chính là việc thành lập Khu Công nghệ cao Hà Nam theo Quyết định số 1541/QĐTTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 10/12/2024. Với quy mô 663 ha đặt tại huyện Lý Nhân, khu công nghệ cao này được quy hoạch đồng bộ và hiện đại, định hướng phát triển các ngành công nghệ lõi của thế kỷ XXI như trí tuệ nhân tạo, điện tử-bán dẫn, công nghệ sinh học, y dược và vật liệu mới. Đây là khu công nghệ cao thứ năm trên cả nước và là minh chứng rõ ràng cho sự chuyển mình mạnh mẽ của Hà Nam từ một tỉnh nông nghiệp, công nghiệp truyền thống sang phát triển công nghiệp công nghệ cao, có hàm lượng chất xám và giá trị gia tăng cao.

Sự hiện diện của nhà đầu tư chiến lược VSIP Group, đơn vị vận hành chuỗi khu công nghiệp kiểu mẫu tại Việt Nam càng khẳng định sức hút và tiềm năng phát triển lâu dài của dự án. Theo kế hoạch, Khu Công nghệ cao Hà Nam sẽ được khởi công cuối năm 2025. Bên cạnh việc thu hút đầu tư trong lĩnh vực công nghệ tiên tiến, dự án còn là hạt nhân để tỉnh phát triển các dịch vụ phụ trợ như nhà ở xã hội, hạ tầng y tế, giáo dục, cảng sông, nhà máy nước sạch, hướng tới hình thành một hệ sinh thái thông minh, xanh, hiện đại và bền vững. Tại các cuộc làm việc với Đại sứ Singapore và đại diện VSIP Group, lãnh đạo tỉnh Hà Nam đã chủ động đề xuất nhiều giải pháp hợp tác, trong đó có xúc tiến đầu tư tại Singapore, liên kết đào tạo nhân lực, nghiên cứu phát triển năng lượng tái tạo và quản lý khu công nghệ cao bằng công nghệ số.

Đáng chú ý, trong khuôn khổ chuyến thăm Singapore đầu tháng 3/2025, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Trương Quốc Huy đã cùng lãnh đạo Tập đoàn Sembcorp và VSIP ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác chiến lược nhằm phát triển toàn diện khu vực Lý Nhân theo mô hình đô thị thông minh và công nghiệp công nghệ cao. Các dự án trọng điểm như Khu đô thị phía Bắc Nhân Mỹ, cảng sông, nhà máy nước sạch, phân phối điện và phát triển năng lượng tái tạo đang được nghiên cứu triển khai bài bản, kỳ vọng sẽ tạo ra đột phá lớn về chất lượng tăng trưởng và nâng cao đời sống người dân.

Với quyết tâm chính trị cao, tầm nhìn quy hoạch rõ ràng và sự đồng hành tích cực của các đối tác chiến lược quốc tế, Hà Nam đang đi những bước vững chắc trên con đường chuyển mình thành trung tâm công nghệ, công nghiệp hiện đại của vùng Đồng bằng Sông Hồng và cả nước. Việc đẩy mạnh đầu tư hạ tầng kết nối với khu công nghệ cao, phát triển nhà ở xã hội, và quy hoạch logistics đường thủy cho thấy Hà Nam không chỉ thu hút đầu tư bằng lợi thế địa lý mà còn bằng chiến lược phát triển bài bản, linh hoạt và mang tầm nhìn dài hạn.

Có thể khẳng định, ba địa phương, ba bản sắc, ba thế mạnh, kết nối đúng cách, sẽ tạo nên một không gian phát triển lý tưởng, một hệ sinh thái kinh tế, văn hóa toàn diện: nơi có công nghiệp hiện đại, dịch vụ chất lượng cao, di sản văn hóa-thiên nhiên đặc sắc, nhân lực chất lượng cao và một vị trí địa lý chiến lược bậc nhất miền Bắc

* Kỳ III: Phấn đấu xây dựng tỉnh Ninh Bình xanh, hiện đại và đáng sống