Hiệu quả mô hình cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa ở Thanh Tân
Những năm gần đây, xã Thanh Tân (Thanh Liêm) tập trung xây dựng mô hình cơ giới hóa đồng bộ tất cả các khâu sản xuất lúa. Đây là bước đột phá mới giúp phát huy và nâng cao hiệu quả trên đồng ruộng, hình thành vùng sản xuất tập trung.
Mô hình cơ giới hóa đồng bộ tại Thanh Tân được xây dựng trên diện tích 21 ha, nằm trong cánh đồng mẫu của thôn Đức Hòa – Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp (HTXDVNN) Bắc Tân. Toàn bộ diện tích sản xuất trong mô hình được áp dụng cơ giới hóa ở tất cả các khâu, từ làm đất, gieo cấy, làm cỏ, đến bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) và thu hoạch. Trong đó, một số khâu mới được áp dụng, như: làm cỏ, sục bùn bằng máy dắt tay; bón phân bằng máy bay điều khiển từ xa...
Mô hình được Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường) hỗ trợ trong quá trình triển khai, gồm: 50% chi phí tiền giống lúa, phân bón, thuốc BVTV; 100% chi phí thuê cấy máy, máy làm cỏ sục bùn, thiết bị bay không người lái để phun thuốc BVTV và bón phân (giai đoạn bón thúc); tập huấn cho người dân tham gia mô hình kỹ thuật áp dụng cơ giới hóa vào các khâu sản xuất...
Bà Bùi Thị Thư, trưởng thôn Đức Hòa, cơ sở triển khai mô hình cho biết: Mô hình cơ giới hóa đồng bộ được xây dựng tại địa phương cho thấy rõ ưu điểm của việc hiện đại hóa các khâu trong sản xuất 2 vụ lúa. Người dân trong thôn đã tiếp cận và áp dụng nhanh với hình thức sản xuất mới này. Diện tích sản xuất trong mô hình đã phát huy tốt hiệu quả về nhiều mặt, cả về khoa học – kỹ thuật, kinh tế và xã hội.
Qua đánh giá, mô hình cơ giới hóa đồng bộ đã thể hiện được nhiều ưu điểm. Với máy cấy, giúp giảm khoảng 10 - 15% lượng giống (do mật độ cấy thưa) giúp cây lúa sử dụng hiệu quả ánh sáng mặt trời, hạn chế sâu bệnh so với phương pháp sản xuất lúa thông thường. Việc dùng máy bay điều khiển từ xa bón phân và phun thuốc BVTV bảo đảm độ đồng đều, phòng trừ sâu, bệnh đạt hiệu quả cao. Sử dụng máy làm cỏ sục bùn giúp tăng cường hoạt động trao đổi chất, các chất dinh dưỡng được lưu thông, bộ rễ lúa thông thoáng, diệt cỏ dại và thu dọn những lá lúa bị héo, chết, hạn chế dịch bệnh, tạo điều kiện thuận lợi để cây lúa phát triển... Năng suất lúa trong mô hình cơ giới hóa đồng bộ tại Thanh Tân đạt 62 tạ/ha/vụ, cao hơn khoảng 7 - 10% ngoài mô hình. Theo tính toán, tổng chi phí sản xuất 1 ha lúa áp dụng cơ giới hóa ở tất cả các khâu khoảng gần 25,5 triệu đồng, đạt giá trị 52,7 triệu đồng/vụ. Như vậy, lợi nhuận thu được từ mô hình đạt hơn 27 triệu đồng/ha/vụ, cao hơn 10 – 12% ngoài mô hình chỉ áp dụng 1 phần cơ giới hóa (chủ yếu khâu làm đất và thu hoạch).
Cùng với lợi ích về kinh tế, hiệu quả xã hội từ mô hình cơ giới hóa đồng bộ tại Thanh Tân cũng được khẳng định. Cơ giới hóa tháo gỡ khó khăn về lao động thời vụ khi phần lớn lao động trẻ tại địa phương đã chuyển sang làm công nhân cho các doanh nghiệp. Cơ bản các hộ chỉ cần 1 lao động ra giao ruộng, giám sát từng khâu khi máy móc hoạt động và nhận thóc chở về nhà giai đoạn thu hoạch; các khâu sản xuất nặng nhọc, độc hại (làm đất, phun thốc BVTV, thu hoạch) được giải phóng, sức khỏe của người dân được nâng cao. Đặc biệt lợi nhuận từ mô hình góp phần nâng cao thu nhập, giảm nghèo cho người dân địa phương.
Hộ bác Đào Văn Liêm có 6,6 sào áp dụng cơ giới hóa đồng bộ. Cả vụ sản xuất bác Liêm bỏ ra tổng cộng khoảng 5 ngày công để san ruộng, nhận ruộng đã cấy và nhận thóc. Thời gian nông nhàn bác làm thêm nghề xây dựng để nâng cao thu nhập. Bác Liêm chia sẻ: Gia đình có 5 lao động nhưng hiện nay chỉ còn duy nhất tôi ở nhà làm ruộng. Cơ giới hóa sản xuất giúp giải quyết khó khăn về lao động mỗi khi mùa vụ (gieo cấy, thu hoạch) đến. Ở hầu hết các khâu, chi phí dịch vụ làm bằng máy rẻ hơn nhiều so với thuê thủ công, thời gian giảm trên 70% so với trước đây.
Tuy nhiên, quá trình áp dụng cơ giới hóa đồng bộ vào đồng ruộng trong sản xuất lúa ở Thanh Tân vẫn còn những khó khăn, hạn chế. Cụ thể, ruộng đất tại địa phương tuy đã được dồn đổi trong quá trình xây dựng nông thôn mới, nhưng vẫn còn tình trạng manh mún, nhỏ lẻ. Mô hình được triển khai không quá rộng nhưng có đến 228 hộ tham gia gây khó khăn cho công tác hướng dẫn chỉ đạo, thực hiện. Giá dịch vụ của máy nông nghiệp ở một vài khâu vẫn còn cao (khâu cấy hơn 3,3 triệu đồng/ha) dẫn đến người dân phải bỏ ra chi phí lớn đầu vụ...
Nhìn tổng thể, mô hình cơ giới hóa đồng bộ trong sản xuất lúa ở Thanh Tân đã chứng minh được tính vượt trội so với sản xuất thủ công. Nhu cầu dịch vụ cơ giới hóa trong sản xuất lúa ngày càng tăng lên. Để lan tỏa mô hình các địa phương cần chú trọng tháo gỡ khó khăn về tình trạng manh mún ruộng đất; khuyến khích các cá nhân có nhu cầu tập trung ruộng đất bằng hình thức mượn, thuê lại ruộng của những hộ không còn nhu cầu để tạo thành thửa ruộng lớn hơn. Cùng với đó, tạo điều kiện để hình thành thêm các HTX, Tổ hợp tác hay cá nhân đầu tư các loại máy nông nghiệp làm dịch vụ trên địa bàn, tạo sự cạnh tranh về giá phục vụ...
Hiệu quả của mô hình cơ giới hoá đồng bộ ở Thanh Tân là cơ sở để các địa phương khác trong tỉnh học hỏi, áp dụng và nhân rộng, tạo điều kiện thúc đẩy chuyển đổi việc làm cho lao động ở nông thôn, nâng cao thu nhập và đời sống người dân.
