Du lịch làng nghề: Để lối nhỏ thành đường

Trong dòng chảy của cuộc sống với nhiều thăng trầm, nhưng hơn 700 năm qua, người dân Văn Lâm, xã Ninh Hải (huyện Hoa Lư) vẫn bền bỉ duy trì nghề truyền thống, đồng thời bồi đắp, sáng tạo thêm mẫu mã mới để bắt nhịp với nhu cầu thị trường.

Dọc hai bên đường vào Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động là các cửa hàng san sát bày bán các sản phẩm như: khăn tay, áo, tranh… Những người phụ nữ Văn Lâm vẫn miệt mài bên những khung thêu không chỉ làm giàu cho gia đình, mà còn thả hồn vào những sản phẩm thêu độc đáo mang hình ảnh con người, non nước của vùng quê di sản.

Chị Vũ Thị Hồng Yến, Phó Giám đốc Công ty TNHH thêu Minh Trang là một người con tiêu biểu của làng Văn Lâm với tình yêu quê hương và sự đam mê với nghề thêu ren đã góp phần không nhỏ vào sự phát triển của làng nghề truyền thống. Chị đã đi tiên phong trong việc kết hợp thêu ren với thêu màu để đưa vào các sản phẩm thời trang như: Váy, áo, túi xách, giày dép…

Nhờ đó, sản phẩm thêu của làng nghề phát triển rất phong phú, đó là những tấm ga trải giường, mặt gối, bộ khăn ăn, rèm cửa, áo ki-mô-nô, áo hanbok, khăn tay, tranh, ảnh... Với sự đa dạng về mẫu mã, chất lượng và uy tín, hàng thêu Văn Lâm ngày càng tạo được lòng tin với khách hàng Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, Đức, Italia, Anh, Mỹ… Các sản phẩm thêu ren của Văn Lâm còn có mặt ở các hội chợ, các điểm du lịch, luôn được khách hàng trong nước và quốc tế ưa chuộng.

Hiện nay, Công ty thêu Minh Trang đã xây dựng xưởng thêu rộng 1.200 m2 và cửa hàng 600 m2 bán và giới thiệu sản phẩm kết hợp với dịch vụ trải nghiệm thêu thực tế tại cửa hàng. Thời điểm hiện tại, lượng khách du lịch đến tham quan cửa hàng rất đông, chủ yếu là khách quốc tế, họ rất thích thú và hào hứng muốn tìm hiểu nghề thêu của Việt Nam và tham quan du lịch làng nghề.

Dưới sự hướng dẫn của người thợ tại làng nghề thêu ren truyền thống Văn Lâm, các đoàn du khách trong và ngoài nước được tự tay làm từng công đoạn để có sản phẩm thêu ren. Từ cách tạo khung, nắn nót từng đường nét trên khung thêu, mẫu mã hoa văn đơn giản... một công việc thử thách sự kiên nhẫn, độ khéo léo và sự tỉ mỉ của du khách. Sau khi hoàn thành sản phẩm, du khách được mang về làm kỷ niệm.

Bà Barbel Maeseen, một du khách đến từ Đức cho biết lý do thích thăm làng nghề ở Việt Nam vì được ngắm nhìn phong cảnh làng quê yên bình, được tìm hiểu về các vị tổ nghề, làm quen với những nghệ nhân, nông dân và có khi còn được trực tiếp tham gia vào các quy trình sản xuất sản phẩm thủ công.

Theo dòng chảy của sự phát triển du lịch, nghệ nhân Phạm Văn Vang, người có công phục dựng lại nghề gốm cổ truyền thống Bồ Bát, làng Bạch Liên, xã Yên Thành (huyện Yên Mô) luôn xác định xây dựng và phát triển làng nghề trở thành một điểm đến cho du khách mỗi khi về vùng đất Cố đô Hoa Lư.

Các sản phẩm gốm, sứ của Bồ Bát rất đa dạng, từ những vật dụng sinh hoạt như ấm chén, bát đĩa, lọ hoa … đến những sản phẩm lưu niệm, trang trí như chuông gió, vòng cổ, tranh gốm mỹ thuật… Tất cả đều được chế tác tinh xảo, phủ màu men gan, loại men giả cổ, trắng và sâu men, độ bền cơ học tốt, độ mịn cao.

Bằng sự khéo léo và tình yêu quê hương, những người thợ của làng nghề đã thổi hồn cho các sản phẩm gốm sứ bằng những nét vẽ hoa văn, hình ảnh cách điệu của non nước Ninh Bình như: Khu du lịch sinh thái Tràng An, Tam Cốc - Bích Động, chùa Bái Đính… Nghệ nhân Phạm Văn Vang, Giám đốc Công ty TNHH gốm Bồ Bát chia sẻ: "Chúng tôi hy vọng gốm Bồ Bát trở thành món quà không thể thiếu của mỗi du khách khi về Ninh Bình".

Bà Dương Thị Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Ninh Bình đánh giá: Hiện nay, nhu cầu của khách du lịch, đặc biệt khách du lịch quốc tế muốn tìm đến các khu vực nông thôn có cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, đẹp để tham quan du lịch và tìm hiểu đời sống văn hóa của người dân địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho du lịch làng nghề phát triển. Nhiều làng nghề của Ninh Bình đã tận dụng lợi thế sẵn có của mình để khai thác du lịch và đã có những thành công bước đầu.

Đánh giá về tiềm năng phát triển du lịch làng nghề, ông Bùi Văn Mạnh, Phó Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình cho biết: Việc phát triển du lịch làng nghề ở Ninh Bình không chỉ có ý nghĩa tạo ra những sản phẩm du lịch khác biệt, mà nó còn như một phương pháp hiệu quả nhằm duy trì, bảo tồn và lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống đang phải chịu áp lực của sự phát triển kinh tế và quá trình đô thị hóa đang diễn ra phổ biến.

Tuy nhiên, du lịch làng nghề ở Ninh Bình mới chỉ dừng lại ở mức giới thiệu sản phẩm, chưa tạo thành điểm đến và có tính kết nối tour, tuyến du lịch, vì vậy chưa xứng với tiềm năng. Theo ông Bùi Văn Mạnh, phát triển du lịch làng nghề chính là một trong những giải pháp hiệu quả góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Chính vì vậy, các cơ quan chức năng cần quan tâm hơn đến công tác trùng tu, tôn tạo và khôi phục các hoạt động văn hóa dân gian trong khu vực làng nghề để tăng sức hút với du khách. Cùng với đó chúng ta cần giải quyết tốt vấn đề ô nhiễm môi trường, thiếu hụt lao động trong các làng nghề và hơn hết là có một quy hoạch tổng thể du lịch làng nghề, từ đó làm cơ sở thu hút đầu tư.

Bài, ảnh: Nguyễn Thơm