Phát triển kinh tế nông thôn gắn với du lịch làng nghề

Ninh Bình là địa phương nổi tiếng có nhiều làng nghề truyền thống, tiêu biểu như: chạm khắc đá Ninh Vân, cói Kim Sơn, thêu ren Văn Lâm, gốm Gia Thủy, gốm Bồ Bát, gốm Quyết Thành, mộc Phúc Lộc, dược liệu Sinh Dược Gia Sinh, mây tre đan Ngọc Động, mây tre đan Thạch Cầu, lụa Nha Xá, trống Đọi Tam, hoa cây cảnh Vị Khê, chạm khắc gỗ La Xuyên, đúc đồng Tống Xá, khảm trai Ninh Xá, sơn mài Cát Đằng, ươm tơ dệt lụa Cổ Chất, nón lá An Khoái - Văn Quán…

Sản phẩm hàng hoá, dịch vụ của các làng nghề truyền thống ở tỉnh Ninh Bình kết tinh những giá trị sáng tạo, đường nét tinh xảo, thể hiện sự khéo léo và tài hoa của nghệ nhân có sức hấp dẫn cao đối với du khách. Đây là nguồn lực quan trọng cho phát triển công nghiệp - dịch vụ, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Nhằm duy trì, bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống gắn với xây dựng nông thôn mới, các địa phương đã lồng ghép các nguồn vốn để đào tạo nghề, hỗ trợ xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, phát triển thị trường và đầu tư hạ tầng. Với nguồn nguyên liệu sẵn có và kỹ năng của thợ lành nghề, nghệ nhân, các sản phẩm làng nghề ngày càng đa dạng về mẫu mã, chất lượng được nâng cao, được khách hàng ưa chuộng, không chỉ đáp ứng nhu cầu phục vụ thị trường trong nước mà còn xuất khẩu, góp phần tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân và khẳng định thương hiệu địa phương.

Trước khi sáp nhập, ba tỉnh: Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình cũ đều có những chính sách cụ thể nhằm bảo tồn, phát triển nghề, làng nghề truyền thống. Sau khi hợp nhất thành tỉnh Ninh Bình mới, các làng nghề truyền thống của ba vùng đã tạo nên nguồn lực kinh tế - văn hóa dồi dào, gắn với phát triển du lịch và chương trình OCOP.

Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Ninh Bình, địa phương đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới, trở thành điểm sáng trong phong trào phát triển nông nghiệp - nông dân - nông thôn. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, du lịch nông thôn với các sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch nông nghiệp đã hình thành và phát triển nhanh gắn với các khu, điểm du lịch lớn của tỉnh.

Hiện tỉnh có 6 mô hình du lịch nông thôn của các doanh nghiệp, hợp tác xã được công nhận là sản phẩm OCOP trong lĩnh vực dịch vụ - du lịch cộng đồng, gồm: Khu du lịch sinh thái Núi Ngăm (xã Minh Tân) đạt OCOP 3 sao; Dịch vụ du lịch sinh thái cộng đồng Giao Xuân (xã Giao Phúc) đạt OCOP 3 sao; Ecohost Hải Hậu (xã Hải Hậu) đạt OCOP 5 sao; Dịch vụ du lịch Vân Long (xã Gia Vân) đạt OCOP 4 sao; Khu du lịch Hang Múa (phường Hoa Lư) đạt OCOP 4 sao; Mô hình du lịch cộng đồng Quèn Thờ (phường Trung Sơn). Đây là minh chứng sinh động cho sự chuyển mình của các vùng nông thôn trong tỉnh, nơi du lịch trở thành động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế, gắn với chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, kiểu mẫu.

Nhiều làng nghề truyền thống được khôi phục, đầu tư và khai thác như: thêu ren Văn Lâm, đá mỹ nghệ Ninh Vân, gốm cổ Bồ Bát, dược liệu Sinh Dược Gia Sinh… Mỗi làng nghề không chỉ là không gian sản xuất mà còn là “bảo tàng sống” của văn hóa bản địa, góp phần quảng bá hình ảnh con người Ninh Bình hiếu khách, cần cù, sáng tạo.

Các hợp tác xã du lịch sinh thái như Giao Phúc, Giao Ninh, Hải Hậu... thu hút ngày càng đông du khách đến trải nghiệm, nghỉ dưỡng. Nơi sản xuất những sản phẩm đặc trưng như: rối nước Hồng Quang, đèn ông sao Báo Đáp, hoa cây cảnh Vị Khê, kèn đồng Phạm Pháo, muối Bạch Long, nước mắm Sa Châu, phở Vân Cù… ngày càng thu hút du khách dừng chân tham quan, trải nghiệm, mua sắm và tiêu dùng dịch vụ, khơi dậy tinh thần làm du lịch trong cộng đồng dân cư nông thôn.

Sản phẩm du lịch nông thôn của Ninh Bình ngày càng đa dạng, không chỉ dừng ở hoạt động tham quan, nghỉ dưỡng mà còn mở rộng sang du lịch nông nghiệp, sinh thái, tâm linh và trải nghiệm nghề truyền thống. Từ khu nông nghiệp công nghệ cao ở Thụy Lôi, mô hình nông nghiệp hữu cơ tại Nhân Bình - Xuân Khê, đến làng nghề dệt lụa Nha Xá, khu vực chùa Đọi Tam (phường Tiên Sơn) hay vùng nông thôn ven sông Châu… đều trở thành những không gian du lịch trải nghiệm đặc sắc, nơi du khách có thể khám phá, tương tác và cảm nhận sâu sắc văn hóa nông thôn Bắc Bộ.

Thực tế cho thấy, du lịch nông thôn phát triển đã và đang làm thay đổi diện mạo các vùng quê, góp phần nâng cao thu nhập, tạo việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, giúp người dân gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa bản địa, bảo vệ môi trường sinh thái, hướng tới xây dựng nông thôn mới xanh - sạch - đẹp - văn minh.

Để phát triển du lịch làng nghề trong giai đoạn mới, thời gian tới, tỉnh tập trung nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp gắn với bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề truyền thống. Tập trung hỗ trợ các cơ sở sản xuất nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển sản phẩm đặc trưng mang thương hiệu địa phương, đẩy mạnh mô hình doanh nghiệp, hợp tác xã liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, gắn với phát triển du lịch làng nghề. Hoàn thiện cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển nghề và sản phẩm OCOP; tăng cường xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm làng nghề tới thị trường trong nước và quốc tế.

Cùng với đó, quan tâm đầu tư hạ tầng, bảo vệ môi trường, ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất, phát triển sản phẩm thủ công mỹ nghệ thân thiện môi trường, xây dựng thương hiệu gắn với du lịch nông thôn. Các sở, ngành, địa phương đẩy mạnh công tác khuyến công, chuyển giao khoa học - công nghệ, ứng dụng công nghệ số trong quảng bá sản phẩm và quản lý làng nghề; xây dựng cơ sở dữ liệu số phục vụ phát triển du lịch làng nghề.

Đồng thời, khuyến khích nghệ nhân sáng tạo mẫu mã mới, mở lớp đào tạo nâng cao tay nghề cho lao động, thu hút đầu tư vào các hoạt động bảo tồn, phát triển làng nghề, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững.

Phát triển kinh tế nông thôn gắn với du lịch làng nghề đã và đang là hướng đi mới, góp phần gìn giữ, lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của Ninh Bình. Khi các làng nghề được đầu tư đúng hướng, sản phẩm được nâng tầm thương hiệu và gắn với hoạt động du lịch trải nghiệm, đời sống người dân nông thôn sẽ được nâng cao, quê hương ngày càng khởi sắc. Đây là bước phát triển quan trọng, cần thiết để Ninh Bình trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn du khách trong nước, quốc tế và là “điểm sáng” về mô hình kinh tế nông thôn, giàu bản sắc trong thời kỳ hội nhập và phát triển.