Đổi mới và phát triển kinh tế tập thể

Phát triển đa dạng loại hình HTX

Trong quá trình xây dựng, đổi mới, các tổ chức kinh tế tập thể trên địa bàn tỉnh đã chủ động khắc phục khó khăn, năng động, sáng tạo, biết lựa chọn bước đi phù hợp. Đặc biệt, từ khi khi Luật HTX năm 2003 có hiệu lực, nhiều HTX được thành lập đã đáp ứng được nhu cầu phát triển của nền kinh tế với nhiều loại hình HTX mới như: HTX tiểu thủ công nghiệp, HTX sản xuất vật liệu xây dựng, HTX thủy sản, HTX giao thông vận tải, HTX cựu chiến binh, HTX trang trại, HTX dịch vụ điện. Khu vực kinh tế tập thể đã có những chuyển biến tích cực cả về số lượng và chất lượng. Hiện nay, toàn tỉnh có 374 HTX và 2.795 tổ hợp tác đang hoạt động trên tất cả các ngành, lĩnh vực và các vùng miền với trên 226 nghìn xã viên.

Doanh thu bình quân trên 1 HTX năm 2011 đạt 380 triệu đồng/năm, lợi nhuận bình quân đạt 30 triệu đồng/năm, thu nhập bình quân của xã viên HTX là 8 triệu đồng/năm. Trên lĩnh vực nông nghiệp, các HTX nông nghiệp đã xây dựng nhiều mô hình cây trồng mới đưa vào sản xuất như: lúa chất lượng cao, ngô ngọt, bí xanh, đậu tương, ớt xuất khẩu… Các mô hình phát triển rau màu, hoa, các mô hình kinh tế vườn đồi tổng hợp tiếp tục được duy trì và mở rộng. Các HTX ở vùng chiêm trũng đã có những mô hình chuyển đổi ruộng trồng lúa năng suất thấp sang nuôi trồng thủy sản. Các mô hình chăn nuôi con đặc sản phát triển khắp các vùng miền, góp phần tăng hiệu quả kinh tế cho xã viên như: Nuôi baba, cá sấu, ếch, thỏ, nhím, hươu, ong... Phần lớn các HTX đã đảm nhiệm tốt một số khâu dịch vụ chủ yếu: Dịch vụ tưới tiêu, thủy lợi; bảo vệ thực vật; thú y; giống cây trồng; vật tư nông nghiệp; làm đất; khuyến nông. Chất lượng dịch vụ ngày càng được nâng lên, giá dịch vụ luôn thấp hơn tư thương. Có những HTX thực hiện một số khâu dịch vụ với tinh thần phục vụ nhu cầu sản xuất của xã viên hơn là vì mục tiêu lợi nhuận.

Tiêu biểu như các HTX Đồng Hướng, Đại Phú, Yên Quang, Tân Thành, Hợp Tiến. Nhiều HTX đã tích cực thực hiện công tác "dồn điền đổi thửa", tạo điều kiện cho các hộ dân trong quá trình canh tác, khai thác tiềm năng đất đai, từng bước đưa cơ giới vào phục vụ sản xuất nông nghiệp, hình thành các vùng chuyên canh sản xuất hàng hóa. Do đó đã xuất hiện nhiều HTX có cánh đồng thu hoạch trên 50 triệu đồng/ha/năm và nhiều hộ nông dân có thu nhập từ 50 đến 100 triệu đồng/năm, tiêu biểu như các HTX Bạch Cừ, Yên Phúc. Một số HTX như Đại Phú, Vân Trà, Đại Thành, Yên Quang đã mạnh dạn liên kết với các doanh nghiệp để hỗ trợ về vật tư giống, vốn, chuyển giao công nghệ và bao tiêu sản phẩm cho xã viên. Ngoài ra, các HTX còn tổ chức chuyển giao khoa học kỹ thuật cho xã viên về cây trồng, vật nuôi, phòng trừ sâu bệnh cho lúa và hoa màu, phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm.

Các HTX trong các làng nghề, ngành nghề truyền thống đã tổ chức tốt hơn các mối liên kết giữa các hộ sản xuất, đảm bảo cung ứng vật tư, nguyên liệu, kỹ thuật, cải tiến mẫu mã và tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm. HTX vận tải đã tập trung hoạt động dịch vụ hỗ trợ, trong đó HTX đảm bảo cung ứng những khâu dịch vụ quan trọng cho xã viên như: Đăng ký lưu hành, bến bãi, luồng tuyến, tìm nguồn hàng, nguồn khách, xử lý rủi ro. HTX dịch vụ điện nông thôn đã ổn định tổ chức, mở thêm các dịch vụ phục vụ xã viên; vận hành, quản lý tốt các thiết bị hiện có, đồng thời đầu tư cải tạo nhiều hệ thống đường điện hạ thế, nhiều trạm biến thế, nâng cao chất lượng điện, giảm tổn thất điện năng, bình ổn giá điện, cung ứng kịp thời phục vụ sản xuất và đời sống trong nông thôn. Hiện nay, các HTX điện lực đã tích cực tuyên truyền cho nhân dân thực hành tiết kiệm điện trong sinh hoạt, đồng thời bán điện cho khách hàng đúng theo quy định của Nhà nước. Các quỹ tín dụng nhân dân cơ sở đã có bước tăng trưởng khá, chất lượng hoạt động tốt, thông qua việc cho vay đối với các thành viên, các cá nhân, hộ gia đình trên địa bàn nông thôn, đã góp phần vào công tác phát triển nông nghiệp, nông thôn, từng bước thu hẹp khoảng cách giữa thành thị và nông thôn. Hiện nay, tổng dư nợ cho vay của các quỹ tín dụng thành viên cơ sở đạt 947 tỷ đồng. Như vậy, nhờ đa dạng hóa các loại hình dịch vụ, sản xuất, kinh doanh có hiệu quả nên doanh thu và lợi nhuận hàng năm của nhiều HTX đạt khá cao, đời sống của xã viên ngày càng được cải thiện.

Nâng cao chất lượng hoạt động của HTX

Bên cạnh những kết quả mà kinh tế tập thể đã đạt được, còn không ít khó khăn, yếu kém cần được khắc phục trong thời gian tới như: Phần lớn các HTX hiện nay quy mô còn nhỏ, thiếu vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật nghèo nàn, công nghệ sản xuất, nguồn nhân lực yếu. Một số HTX tuy hoạt động có lãi nhưng lãi ít; hoạt động của các HTX còn thiếu gắn bó với nhau, chưa có sự liên kết hệ thống kể cả về kinh tế, xã hội và tổ chức; các hoạt động liên doanh, liên kết giữa các HTX với nhau còn ít, nội dung còn hạn chế. Trình độ, năng lực quản lý HTX, nhất là HTX nông nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu thời kỳ mới; cán bộ HTX không ổn định và một số chưa thực sự gắn bó với HTX...

Để kinh tế tập thể phát huy hiệu quả hơn, các cấp ủy Đảng, chính quyền, các đoàn thể, các ngành, các cấp cần thường xuyên quan tâm chỉ đạo tiếp tục đổi mới, củng cố, phát triển các HTX đã chuyển đổi; phát triển đa dạng các loại hình tổ hợp tác và HTX phù hợp với đặc điểm của từng địa phương. Cần tạo điều kiện thuận lợi, tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hướng dẫn thực hiện đầy đủ, kịp thời và vận dụng sáng tạo các chính sách hỗ trợ của Nhà nước để kinh tế tập thể hoạt động có hiệu quả, đủ sức cạnh tranh, phát triển với tốc độ cao. Tăng cường liên kết giữa các HTX với nhau, giữa HTX và doanh nghiệp, HTX với kinh tế hộ gia đình để tạo thêm sức mạnh, củng cố, mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX. Phát triển rộng rãi các mô hình hợp tác như: Tổ liên kết sản xuất, trang trại, hợp tác xã; đồng thời nâng cao chất lượng hoạt động của các mô hình này. Liên minh HTX tỉnh cần có kế hoạch để từng bước thực hiện đào tạo và đào tạo lại số cán bộ HTX theo kế hoạch của UBND tỉnh. Đồng thời tập trung mở rộng các hình thức dạy nghề cho nông dân và xã viên HTX.

Về vấn đề vốn, đây là khó khăn lớn của hầu hết các HTX, đặc biệt là HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Do vậy, cần có cơ chế, chính sách phù hợp để các HTX tiếp cận được nguồn vốn vay từ các tổ chức tín dụng, ngân hàng để đầu tư, mở rộng sản xuất. Đồng thời các HTX cũng phải biết phát huy nội lực, chú trọng đầu tư có trọng điểm, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích của HTX và xã viên.

Hồng Giang