Để ngành chăn nuôi phát triển

Thực trạng chăn nuôi kém hiệu quả

Theo thống kê, hiện nay toàn tỉnh có khoảng 14 nghìn con trâu, gần 35 nghìn con bò, 402 nghìn con lợn, 22 nghìn con dê và gần 3.651 nghìn con gia cầm. Toàn tỉnh hiện có 267 trang trại, gia trại với tổng diện tích 535,65 ha, trong đó 28 trang trại nuôi bò, 175 trang trại nuôi lợn, 30 trang trại nuôi gia cầm còn lại 34 trang trại nuôi các vật nuôi khác. Quy mô các trang trại này còn khá khiêm tốn; trang trại nuôi bò phổ biến ở mức 10-20 con, trang trại nuôi lợn 100-200 con, gia cầm quy mô nuôi phổ biến dưới 1.000 con. Như vậy số lượng gia súc, gia cầm chăn nuôi nhỏ lẻ chiếm 85%; ngay tại Nho Quan, mặc dù có lợi thế về đất đai để phát triển các khu chăn nuôi quy mô công nghiệp nhưng ở đây mới chỉ hình thành 41 trang trại với diện tích chưa đầy 244 ha.

Về phương thức chăn nuôi thì chăn nuôi quảng canh, tận dụng trong nông hộ với quy mô nhỏ vẫn là phương thức chủ đạo, chăn nuôi bán công nghiệp quy mô vừa và chăn nuôi công nghiệp quy mô lớn, tập trung chỉ chiếm khoảng 8-9% số hộ chăn nuôi lợn và 20-25% số hộ nuôi gia cầm.

Hệ quả của chăn nuôi nhỏ lẻ, phân tán, đặc biệt là chăn nuôi thả rông là khó khăn trong công tác quản lý, tiêm phòng dịch bệnh, tiêu độc, khử trùng và bảo vệ môi trường.

Bên cạnh khó khăn trong kiểm soát dịch bệnh thì chăn nuôi nông hộ quy mô nhỏ thường có năng suất, tỷ lệ sản phẩm hàng hóa thấp, dẫn đến hiệu quả kinh tế không cao. Theo kết quả phân tích hiệu quả kinh tế một số con nuôi chính thì: Thu nhập bình quân 1 tháng trong chăn nuôi bò là 293 nghìn đồng/con, lợn là 95 nghìn đồng/con, nuôi gà đẻ là 5 nghìn đồng/con.

Hiện toàn tỉnh chỉ có 15 trại sản xuất giống gia súc, gia cầm đó là: Trung tâm Giống cây trồng Đồng Giao, Trạm nghiên cứu nuôi giữ giống lợn hạt nhân ở thị xã Tam Điệp, 2 trại giống lợn tại Yên Khánh, 2 trại giống trâu, bò, 6 trại giống lợn và các trại giống dê, hươu, thỏ ở Nho Quan với số lượng con giống vào khoảng 12.312 con. Còn lại phần lớn con giống là do nhân dân tự nhân, tự tìm. Việc chăm sóc, nuôi dưỡng, phòng bệnh, khai thác giống không đúng theo quy trình kỹ thuật nên chất lượng truyền giống kém.

Thức ăn chăn nuôi chiếm 65-70% chi phí giá thành sản phẩm chăn nuôi. Tuy nhiên hiện nay nguồn cung thức ăn đang thiếu, giá thành ở mức khá cao và không được kiểm soát triệt để đang làm khó người chăn nuôi. Anh Hoàng Trung Anh, một hộ chăn nuôi ở thị xã Tam Điệp cho biết: Giá cám tăng cao nên chăn nuôi không có lãi. Chăn nuôi lợn đã vậy, chăn nuôi bò còn khó hơn vì thực tế diện tích cỏ tự nhiên đang ngày càng bị thu hẹp theo tốc độ đô thị hóa. Theo số liệu tổng hợp từ các huyện, năm 2009 toàn tỉnh chỉ có khoảng 52 ha cỏ trồng chuyên canh, 563 ha cỏ trồng xen và ước khoảng 550 nghìn ha thảm cỏ tự nhiên. Nguồn lợi phụ phẩm công, nông nghiệp tuy dồi dào nhưng khả năng tận dụng làm thức ăn chăn nuôi chỉ khoảng trên dưới 30%.

Ngoài các vấn đề nêu trên thì nạn ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi, thiếu các khu giết mổ tập trung, yếu kém trong khâu kiểm soát vận chuyển gia súc, gia cầm, trình độ hiểu biết hạn chế về kỹ thuật, giống, thức ăn, thuốc thú y, thị trường của một số người chăn nuôi, đặc biệt là việc thiếu vốn, thiếu đất đai... là những yếu tố làm cản trở sự phát triển của ngành chăn nuôi tỉnh ta.

Khắc phục khó khăn để chăn nuôi phát triển

Trước thực trạng kém phát triển của ngành chăn nuôi, vừa qua, Sở Nông nghiệp & PTNT đã có đề án quy hoạch tổng thể phát triển chăn nuôi tỉnh Ninh Bình đến năm 2015, định hướng đến năm 2020. Theo đó phấn đấu giá trị sản xuất chăn nuôi năm 2015 sẽ đạt 3.086 tỷ đồng, năm 2020 là 4.512 tỷ đồng, đưa tỷ trọng của ngành chăn nuôi lên mức trên 41% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên để ngành chăn nuôi có bước phát triển "nhảy vọt" như vậy sẽ phải giải quyết hàng loạt những khó khăn, vướng mắc.

Theo ông Đinh Văn Bích, Trưởng Phòng chăn nuôi, Sở Nông nghiệp & PTNT thì chỉ có chăn nuôi theo hướng công nghiệp mới có điều kiện kiểm soát, khống chế dịch bệnh, thực hiện sản xuất hàng hóa phục vụ chế biến và xử lý được môi trường. Trước mắt, từ nay đến năm 2015 cần quy hoạch 10-15 khu chăn nuôi tập trung với quy mô 5-300 ha/khu, tại thị xã Tam Điệp, huyện Gia Viễn, huyện Nho Quan, huyện Yên Khánh. Bên cạnh chăn nuôi theo hướng công nghiệp thì chăn nuôi nông hộ vẫn đóng một vai trò quan trọng, do vậy cần có giải pháp để sắp xếp và nâng cao hiệu quả của hình thức chăn nuôi này. Theo đó nên tạo điều kiện về giống, vốn để các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ nâng quy mô lên mức 10 con bò trở lên, lợn thịt thì từ 50 đến 500 con, gia cầm trên 1.000 con. Đồng thời bố trí các diện tích đất hoang hóa, đất đồi rừng, đất trồng kém hiệu quả để các hộ này đưa chăn nuôi ra khỏi khu dân cư và phát triển theo mô hình chăn nuôi gia trại. Tăng cường tập huấn kỹ thuật, xây dựng mô hình để các hộ chăn nuôi tiếp cận được với các thông tin thị trường, kỹ thuật và quản lý sản xuất tiên tiến.

Về con giống cần sử dụng giống có năng suất, chất lượng cao với con vật nuôi chính. Với đàn bò phải phát triển nhanh mạng lưới thụ tinh nhân tạo, sử dụng đàn bò đực giống tốt đã qua chọn lọc cho nhân giống ở những nơi chưa có điều kiện làm thụ tinh nhân tạo. Đối với giống lợ, thời gian tới sẽ phải củng cố lại hệ thống quản lý sản xuất, kinh doanh đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng giống tại các trại lợn giống trên địa bàn tỉnh. Trên đàn gia cầm, chọn lọc và nâng cao chất lượng những giống gia cầm địa phương như gà Ri, gà Mía, gà chọi. Bảo tồn và phát triển mạnh các giống dê núi hiện có như giống dê núi Hoa Lư. Xây dựng và củng cố các vùng nhân giống trọng điểm đảm bảo cung cấp giống dê cao sản cho các huyện miền núi.

Riêng thức ăn, đến năm 2020, quy hoạch diện tích trồng cỏ chuyên canh lên trên 500 ha, diện tích trồng cỏ xen canh là 675 ha tập trung ở các huyện Nho Quan, Yên Khánh, Gia Viễn, Yên Mô và Kim Sơn. Bên cạnh đó bố trí lại cơ cấu cây trồng, chuyển một số diện tích trồng lúa kém hiệu quả sang trồng ngô. Tập trung thâm canh tăng năng suất, mở rộng cây vụ đông lấy thức ăn cho chăn nuôi. Khuyến khích các trang trại lớn đầu tư trang thiết bị máy móc và mua nguyên liệu về tự chế biến thức ăn để đảm bảo cung cấp ổn định về số lượng, chất lượng với giá cả hợp lý.

Cần có một cơ chế "thoáng" trong việc hỗ trợ vốn đầu tư, giao quyền sử dụng đất, xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu là yếu tố quyết định đến sự thành công của kế hoạch phát triển chăn nuôi.

Nguyễn Lựu