Chủ động phòng, trừ sâu bệnhbảo vệ lúa xuân

Hiện nay, các trà lúa xuân đang bước vào giai đoạn đứng cái làm đòng; lúa đại trà đang giai đoạn cuối đẻ nhánh, phân hóa đòng. Đây cũng là thời kỳ mẫn cảm với các loại sâu bệnh, đặc biệt là sâu đục thân hai chấm. Các địa phương đang tập trung phân công cán bộ bám đồng kiểm tra để kịp thời khuyến cáo nông dân biện pháp phòng, trừ sâu bệnh hiệu quả, bảo đảm lúa sinh trưởng, phát triển tốt, đạt năng suất cao.

Thời tiết những ngày qua thuận lợi cho các trà lúa sinh trưởng, phát triển nhưng cũng phát sinh các loại sâu, bệnh gây hại nhanh cho lúa xuân. Theo đánh giá của Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở Nông nghiệp và Môi trường): Hiện nay, sâu cuốn lá nhỏ lứa 2 đang vũ hóa, mật độ phổ biến 0,1-0,3 con/m², nơi cao 1-3 con/m², cục bộ 5-7 con/m²; mật độ trứng nơi cao 30-50 quả/m², cục bộ 70-100 quả/m². Dự báo, mật độ trứng và sâu non sẽ tiếp tục gia tăng trong những ngày tới; sâu non lứa 2 sẽ nở rộ từ ngày 1 đến 7/5. Sâu ra rải lứa kéo dài, mật độ sâu phổ biến 20-50 con/m², nơi cao 100-200 con/m², cục bộ có ruộng hơn 300 con/m²; mật độ sâu tương đương trung bình nhiều năm và gây hại trên diện rộng lúa đại trà. Đây là lứa sâu gây hại chính trong vụ xuân, hại trực tiếp bộ lá đòng, nếu không phun trừ kịp thời sẽ gây thiệt hại lớn đến năng suất lúa. Rầy lứa 2 (chủ yếu rầy lưng trắng) sẽ nở rộ từ ngày 30/4 đến 8/5, mật độ phổ biến 200-500 con/m², nơi cao 2.000-3.000 con/m², cục bộ  trên 3.000 con/m². Bệnh đạo ôn lá đã xuất hiện cục bộ trên giống nhiễm như Nếp, BC15, Đài thơm 8, TBR225, Bắc thơm 7...; tỷ lệ bệnh nơi cao 5-10%, cục bộ 15-20%; mức độ gây hại cao hơn cùng kỳ năm trước. Nếu không phun trừ kịp thời sẽ gây lùn lụi lúa trong những ngày tới; đồng thời bệnh khô vằn và nạn chuột sẽ tiếp tục bùng phát, gây hại trên diện rộng.

Trên cơ sở dự tính, dự báo của cơ quan chuyên ngành bảo vệ thực vật, các huyện, thành phố tập trung chỉ đạo các xã, thị trấn, các HTX dịch vụ nông nghiệp chủ động triển khai tuyên truyền, hướng dẫn và khuyến cáo nông dân các biện pháp phun phòng trừ kịp thời hiệu quả. Đồng chí Trần Đình Vang, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Vụ Bản cho biết: Hiện lúa xuân đang sinh trưởng và phát triển tốt, lúa trà sớm đã bắt đầu làm đòng, trà lúa đại trà trong giai đoạn đẻ rộ đến cuối đẻ nhánh. Tuy nhiên, sâu đục thân hai chấm phát sinh sớm và có nguy cơ gây hại lớn do một lượng sâu từ vụ mùa năm 2024 tồn tại trên gốc rạ. Khi gặp thời tiết thuận lợi, sâu phát triển nhanh, nguy cơ gây hại mạnh trên toàn bộ diện tích. Nhằm ứng phó kịp thời, Phòng đã phân công cán bộ tổ chức rà soát đồng ruộng, khoanh vùng những nơi sâu xuất hiện mật độ cao, nhanh chóng triển khai hướng dẫn người dân các địa phương phun thuốc phòng, trừ kịp thời. Các hộ dân được thông báo rõ thời điểm, loại thuốc sử dụng và kỹ thuật phun thuốc theo nguyên tắc “4 đúng”.

Để bảo đảm phòng, trừ sâu bệnh đạt hiệu quả, phát huy tác dụng của thuốc, công tác phun trừ được các HTX triển khai đồng loạt, việc phun được thực hiện vào thời điểm thích hợp, hạn chế tối đa phun thuốc gặp trời mưa. Chủ tịch Hội đồng quản trị HTX Dịch vụ Bốn Thuận Hoàng Văn Bốn, xã Hiển Khánh (Vụ Bản) cho biết: Trên cơ sở chỉ đạo của huyện, xã và hướng dẫn của cơ quan chuyên ngành, đội ngũ cán bộ kỹ thuật của HTX luôn bám sát đồng ruộng, theo dõi sát diễn biến sâu bệnh để hỗ trợ xã viên thực hiện đúng kỹ thuật. Đặc biệt, HTX khuyến khích các hộ dân sử dụng thiết bị bay không người lái để phun thuốc, nâng cao hiệu quả phun trừ và bảo vệ môi trường. Không chỉ sâu đục thân, bệnh đạo ôn cũng đang có nguy cơ lây lan nhanh trên các giống lúa như BC15, TBR225, nếp các loại... HTX yêu cầu các hộ dân kiểm tra đồng ruộng thường xuyên và phun thuốc theo đúng khuyến cáo khi thấy dấu hiệu bệnh xuất hiện từ 3-5%. HTX cũng tăng cường hướng dẫn kỹ thuật, lịch phun, thời gian cách ly sau phun nhằm bảo đảm an toàn cho người dân và lúa xuân.

Đồng chí Trần Ngọc Chính, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cho biết: Để bảo vệ an toàn lúa vụ xuân 2025, Chi cục đề nghị UBND, cơ quan chuyên môn các huyện, thành phố chỉ đạo các xã, thị trấn, HTX nông nghiệp tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn các hộ nông dân kiểm tra đồng ruộng, phân loại các trà lúa để có biện pháp chăm sóc bổ sung phù hợp, lưu ý không bón phân urê khi lúa ôm đòng - sắp trỗ nhằm giảm thiểu sự phát sinh, gây hại của các đối tượng sâu bệnh cuối vụ, nhất là bệnh bạc lá trong điều kiện gặp mưa to, gió lớn...

Tập trung phun trừ bệnh đạo ôn lá khi chớm xuất hiện và diện tích đã phun nhưng vẫn còn vết bệnh cấp tính. Phun phòng bệnh đạo ôn cổ bông lúc lúa trỗ 3-5% số bông (ruộng trỗ trước phun trước, ruộng trỗ sau phun sau) cho các giống nhiễm như: BC15, Nếp, Khang Dân 18, TBR225, QR1, Q5, Thiên ưu 8, Đài thơm 8, Phúc Thái 168... đặc biệt là trà lúa trỗ bông trước ngày 15/5 và những diện tích đã nhiễm bệnh đạo ôn lá, khi lúa trỗ gặp mưa. Sử dụng thuốc có hoạt chất Tricyclazole, hoạt chất khác, không nên sử dụng loại thuốc chỉ chứa 1 hoạt chất Isoprothiolane để phun phòng bệnh đạo ôn do hiệu lực phòng trừ kém. Phun trừ sâu cuốn lá nhỏ lứa 2 tập trung từ ngày 1 đến 7/5/2025 cho những diện tích lúa có mật độ sâu trên 20 con/m² (Trà lúa cấy sớm phun đầu lịch, trà lúa gieo cấy muộn phun cuối lịch phòng trừ). Sử dụng thuốc có hoạt chất Indoxacarb, hoạt chất khác). Sau 5 ngày phun thuốc, kiểm tra nếu mật độ sâu còn sống trên 50 con/m² cần phải phun lại. Kết hợp phun trừ rầy lứa 2 cho những diện tích có mật độ rầy trên 30 con/khóm (1.000 con/m²); sử dụng thuốc có hoạt chất Nitenpyram, Pymetrozin, hoạt chất khác như: Amira 25WP, Midan 10WP, Sectox 100WP... Sau 3 ngày phun thuốc, nếu mật độ rầy còn trên 30 con/khóm (1.000 con/m²) phải phun lại. Phun trừ bệnh khô vằn cho những diện tích bệnh chớm xuất hiện; sử dụng thuốc có hoạt chất Pencycuron, hoạt chất Hexaconazole, hoạt chất khác. Bà con nông dân cần lưu ý, nếu các đối tượng dịch hại cần phòng trừ xuất hiện cùng thời điểm có thể phối hợp các loại thuốc nhưng phải giữ nguyên nồng độ của mỗi loại. Trong thời gian 4 giờ sau phun nếu gặp mưa phải phun trừ lại.

Phun trừ kịp thời, hiệu quả các đợt sâu bệnh vào thời điểm cuối vụ sẽ có ý nghĩa quyết định tới năng suất, sản lượng lúa xuân. Vì thế, sau mỗi đợt phun tập trung cho diện tích các trà lúa xuân các địa phương cần nhanh chóng tổng hợp báo cáo và tổ chức kiểm tra thực địa để xác định hiệu quả, chuẩn bị tốt cho giai đoạn chăm sóc tiếp theo. Đồng thời, phối hợp với cơ quan chuyên ngành tiếp tục điều tra, phát hiện, dự tính, dự báo các đối tượng sâu, bệnh hại từ nay đến cuối vụ để có hướng dẫn phòng, trừ kịp thời, hiệu quả, quyết tâm phấn đấu giành vụ lúa xuân 2025 thắng lợi.

Bài và ảnh: Văn Đại