Bí ẩn phía sau đà tăng kỷ lục của giá vàng thời gian qua

Giới đầu tư vàng đang gặp không ít khó khăn trong việc dự đoán xu hướng và diễn biến giá kim loại quý này trong một thị trường mà lực mua từ các ngân hàng trung ương ngày càng tăng và có mức chi phối ngày càng lớn hơn.

Những năm gần đây, các ngân hàng trung ương đã mua vào lượng vàng khổng lồ, góp phần đẩy giá vàng vượt mốc 4.300 USD/ounce. Theo số liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), trong thập kỷ qua, tỷ trọng vàng trong dự trữ toàn cầu bên ngoài nước Mỹ đã tăng từ 10% lên 26%, khiến vàng trở thành tài sản dự trữ lớn thứ 2 sau USD.

Tuy nhiên, ngày càng ít thương vụ mua bán vàng được báo cáo lên IMF - tổ chức thu thập số liệu một cách tự nguyện. Trong quý gần đây nhất, chỉ khoảng 1/3 lượng mua vàng chính thức được công bố, giảm đáng kể so với 90% trong 4 năm trước, theo ước tính của WGD dựa trên số liệu của Metals Focus.

Các ngân hàng trung ương có thể không báo cáo hoạt động mua vàng để tránh bị thị trường đón đầu hoặc vì lý do chính trị. Một số lo ngại việc công khai mua vàng - vốn thường được xem là tài sản phòng hộ đối với dự trữ USD - có thể làm xấu đi quan hệ với chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Chuyên gia phân tích Nicky Shields tại MKS Pamp cho rằng, việc chỉ báo cáo lượng vàng mua vào ở mức tối thiểu là hợp lý, nếu cần, để tránh bị Mỹ trả đũa. Vàng được xem là công cụ phòng hộ rủi ro. Tại nhiều thị trường mới nổi, các ngân hàng trung ương có lợi khi không công bố đầy đủ thông tin.

Bên bán cũng có động cơ giữ kín lượng vàng giao dịch để tránh bất lợi về giá. Việc cựu Bộ trưởng Tài chính Anh Gordon Brown công bố rộng rãi năm 1999 rằng, Ngân hàng Anh sẽ bán một nửa dự trữ vàng đã góp phần đẩy giá xuống thấp hơn và thương vụ này chỉ thu về trung bình 275 USD/ounce, chỉ bằng 1/15 mức giá ngày nay.

Michael Haigh, nhà phân tích tại Société Générale, cho rằng "tính chất mờ" khiến thị trường vàng “độc nhất và khó đoán” so với dầu mỏ, nơi OPEC điều tiết sản lượng. Điểm khác biệt của vàng là lượng giao dịch ra vào từ ngân hàng trung ương rất có ảnh hưởng. Không có sự rõ ràng, mọi thứ trở thành vấn đề lớn.

Trung Quốc là nhà sản xuất và tiêu thụ vàng lớn nhất thế giới. Chương trình mua vàng chính thức - do Cơ quan Quản lý Ngoại hối Nhà nước (Safe) thuộc Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PboC) quản lý - mới chỉ mua vào 25 tấn trong năm nay. Vàng dự trữ của Trung Quốc thường được cất tại Thượng Hải hoặc Bắc Kinh.

Một cách tính toán gián tiếp hoạt động mua vàng chính thức của Bắc Kinh là theo dõi lượng vàng Anh xuất khẩu sang Trung Quốc, vì các thỏi lớn mà ngân hàng trung ương ưa chuộng chủ yếu giao dịch tại London.

Theo số liệu được công bố, lượng vàng mua vào của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc trong năm nay khá thấp - chỉ 1,9 tấn mua vào trong tháng 8 năm nay, 1,9 tấn trong tháng 7 và 2,2 tấn trong tháng 6.

Tuy nhiên, theo giới phân tích, lượng vàng mua vào chưa được công bố của Trung Quốc có thể lớn hơn nhiều lần so với số liệu chính thức khi Bắc Kinh âm thầm nỗ lực đa dạng hóa nhằm phần nào giảm phụ thuộc vào đồng USD.

Dựa vào số liệu thương mại, các nhà phân tích tại Générale ước tính, tổng lượng vàng mua vào của Trung Quốc trong năm nay có thể lên tới 250 tấn, tương đương hơn 1/3 nhu cầu vàng của các ngân hàng trung ương toàn cầu.

Giới giao dịch vàng cho biết, họ đang phải chuyển sang các nguồn dữ liệu thay thế khác để tính toán nhu cầu của thị trường, chẳng hạn như số đơn hàng vàng miếng 400 ounce có số series nối tiếp nhau - thường được đúc tại Thụy Sỹ hoặc Nam Phi, vận chuyển qua London và cập đến quốc gia tích trữ.