Bảo tồn giống cá Tràu tiến vua và cá rô Tổng Trường ở Hoa Lư

"Đi thì  nhớ cậu cùng cô,

  Về thì nhớ mãi cá rô Tổng Trường".

Cùng với giống cá Tràu tiến vua, cá rô Tổng Trường là thuỷ đặc sản quý hiếm phân bố ở các hang động, ruộng trũng, hệ sinh thái đất ngập nước vùng Hoa Lư (Ninh Bình). Cá rô Tổng Trường có hình thái giống cá rô đồng, song do sống lâu năm ở vùng đầm lầy, hang động Hoa Lư với đầy đủ thức ăn nên to con và béo vàng. Hiện nay 2 loài cá này đang có nguy cơ tuyệt chủng do khai thác quá mức.

Nhằm góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, thuần hóa thành đối tượng nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế; Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản 1 đã thực hiện đề tài bảo tồn và phát triển 2 loài cá này. Theo Th.S Ngô Sỹ Vân, Chủ nhiệm đề tài, trước những năm 1990, sản lượng khai thác cá tràu tự nhiên ở Hoa Lư khoảng 600 kg/năm, năm 2005, 2006 chỉ từ 50 - 100 kg/năm, năm 2007 chỉ được 20 - 40 kg.

Một người đi câu lâu năm ở xã Ninh Hải (Hoa Lư) cho biết: Cách đây vài năm, mỗi lần đi câu từ sáng sớm đến trưa, ông thu được chậu đầy cá Tràu khoảng 6 - 7 kg, trong đó có con nặng 0,5 kg. Bây giờ thì rất hiếm, người câu phải chịu khó, kiên trì, có khi câu cả ngày may mắn chỉ được 1 - 2 con. Đây là loài cá quý hiếm, khi câu được, người dân cũng không dám ăn mà thường nuôi làm cảnh.

Để tái tạo nguồn lợi thuỷ sản, trong năm 2007-2008, Viện Nghiên cứu NTTS 1 phối hợp với Chi cục Thuỷ sản Ninh Bình đã chuyển hơn 1.000 cá Tràu giống (120 - 200g/con) cho các hộ nuôi bổ sung, đồng thời thả 3.000 cá Tràu, 500 cá rô Tổng Trường vào các đầm tự nhiên trong tỉnh. Sau một năm kiểm tra, cá Tràu sinh trưởng và phát triển tốt, đạt trung bình 325g/con.

Nhóm tham gia đề tài đã thu mua 200 con cá Tràu tiến vua, 500 cá rô Tổng Trường ở Hoa Lư về nuôi vỗ tại Viện Nghiên cứu NTTS 1. Th.S Ngô Sỹ Vân cho biết, cá Tràu bố mẹ thành thục vào đầu tháng 4, mùa vụ sinh sản tập trung từ tháng 5, 6 và tái phát dục vào tháng 7,8.

Cá rô Tổng Trường là loài dễ cho sinh sản nhân tạo, đề tài đã cho 337 con đẻ, tỷ lệ cá đẻ đạt trung bình 85%, thụ tinh đạt 74,5%, tổng số cá bột thu 324 vạn con. Vừa qua,   Chi cục Thuỷ sản đã tiếp nhận 120 con cá Tràu tiến vua bố mẹ cỡ 0,3 - 0,5 kg/con; 730 con cá rô Tổng Trường bố mẹ cỡ 0,08 - 0,12 kg/con.

Theo Dự án "Hỗ trợ, tiếp nhận công nghệ sản xuất giống và ương nuôi cá Tràu tiến vua, cá rô Tổng Trường năm 2009", Chi cục Thuỷ sản đã phân công cán bộ điều tra, khảo sát chọn điểm, chọn hộ để xây dựng mô hình nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường và đã chọn được 2 hộ có đủ điều kiện về nguồn vốn, lao động, cơ sở vật chất và khả năng tiếp nhận công nghệ kỹ thuật để xây dựng mô hình nuôi.

Hiện tại, Chi cục Thuỷ sản đã giao giống cho 2 hộ tiến hành lưu giữ qua đông và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường. Như vậy, việc lưu giữ, bảo tồn và nhân rộng giống cá Tràu tiến vua và cá rô Tổng Trường là thiết thực và hữu ích,  bởi 2 giống cá đặc sản và quý hiếm này chỉ vùng đất cố đô Hoa Lư-Ninh Bình mới có.

Bài, ảnh: Huy Hoàng