Vó tép trên sông quê

Gia Viễn - miền quê được bao bọc bởi sông Hoàng Long, sông Đáy và sông Bôi - là vùng chiêm trũng ngập nước, nhiều kênh rạch với những ngọn núi đá vôi mọc lên từ những cánh đồng ngập nước. Đây chính là điều kiện thuận lợi để người dân trong vùng đi bắt cua, tát cá và riu tép, vì thế mà người Gia Viễn đã có nghề riu tép và làm mắm tép từ rất xa xưa.

Nghề riu tép và làm mắm tép không ai biết rõ có từ bao giờ, chỉ biết rằng với người dân vùng chiêm trũng Gia Viễn từ nhỏ ai cũng được chứng kiến cảnh bố mẹ, anh chị hàng ngày đi riu tép trên những kênh rạch, đầm nước gần nhà, sau đó mang tép đi bán cho những cơ sở làm mắm, hoặc mang làm mắm phục vụ nhu cầu của gia đình.

Làm mắm tép phải theo mùa, hàng năm vào khoảng tháng 11 và tháng 12 âm lịch, khi nước hơi đục một chút thì sẽ có nhiều tép hơn, khi ấy những con tép thân trong, mình béo mẩy, ngon hơn. Dụng cụ đánh bắt tép có nhiều loại, nhưng phổ biến nhất vẫn là cái riu - một dụng cụ đan bằng tre, nứa hình con tôm cong ngược, đẩy trong nước rất tiện.

Nghề riu tép và làm mắm tép không nặng nhọc, nhưng yêu cầu người riu tép phải dành nhiều tiếng đồng hồ ngâm mình trong nước, cần mẫn, chịu khó chắt chiu nhặt từng con tép, sau đó còn rửa, nhặt tép sạch cẩn thận rồi mới mang đi làm mắm.

Có lẽ vì vậy, mà món mắm tép mặn mòi, mang đậm nét dân dã của vùng đất chiêm trũng Gia Viễn lại được nhiều người ưa thích ngay khi ăn thử, và giờ đây món mắm tép đã trở thành một trong những đặc sản không thể thiếu của vùng đất Ninh Bình.

P.V