Trang bị kỹ năng sống an toàn cho học sinh

Ngày nay, cùng với sự phát triển của xã hội, học sinh cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ tiềm ẩn, từ cả môi trường học tập lẫn đời sống. Tình trạng tai nạn giao thông liên quan đến lứa tuổi học đường, những vụ cháy nổ bất ngờ, các ca tai nạn thương tích, sự gia tăng các chiêu trò lừa đảo qua mạng… đặt ra yêu cầu cấp bách phải trang bị kỹ năng sống an toàn cho thế hệ trẻ. Thực tiễn cho thấy, khi được rèn luyện kỹ năng ngay từ nhà trường, các em không chỉ biết cách phòng ngừa, xử lý tình huống mà còn hình thành ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và cộng đồng. Không chỉ dừng lại ở những buổi tập trung phổ biến quy định đơn thuần, nhiều trường học đã lựa chọn cách khởi đầu năm học bằng những buổi tập huấn kỹ năng sống thiết thực, giúp học sinh bước vào năm học mới với sự tự tin và tâm thế chủ động hơn.

Khởi động năm học 2025-2026, Trường Tiểu học, THCS và THPT FPT Hà Nam (FPT Schools) đã tổ chức tập huấn kỹ năng cứu nạn, cứu hộ, phòng chống đuối nước và tham gia giao thông an toàn cho gần 1.300 học sinh. Chương trình có sự phối hợp trực tiếp của Phòng Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy và Cứu nạn, cứu hộ (PCCC & CNCH), Phòng Cảnh sát Giao thông Công an tỉnh Ninh Bình, nằm trong Tuần định hướng đầu năm học. Trong buổi tập huấn, học sinh được tiếp cận và thực hành nhiều nội dung quan trọng: nhận diện những lỗi thường gặp khi cứu người, đặc biệt là việc lao xuống nước khi chưa có kỹ năng; áp dụng các biện pháp cứu hộ gián tiếp bằng sào, áo, khăn, dây… để hỗ trợ nạn nhân; tập huấn sơ cứu ban đầu như kiểm tra hô hấp, tim mạch, hô hấp nhân tạo và tư thế hồi phục. Các hoạt động được truyền tải thông qua mini game, tình huống giả định và diễn tập thực tế, tạo hứng thú và giúp học sinh dễ nhớ, dễ áp dụng.

Bên cạnh đó, toàn thể cán bộ, giáo viên, học sinh các khối Tiểu học, THCS, THPT đã được cán bộ Công an tỉnh tuyên truyền những quy định pháp luật về Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ; kỹ năng thoát nạn khi xảy ra sự cố cháy nổ; cách báo cháy, phân biệt và sử dụng bình chữa cháy dạng khí, dạng bột; quy trình tổ chức cứu chữa một vụ cháy cũng như cách kiểm tra, bảo quản phương tiện chữa cháy tại chỗ. Ngay sau phần lý thuyết, giáo viên và học sinh được trực tiếp thực hành với các thiết bị chữa cháy cầm tay, làm quen với xe chữa cháy và tham gia diễn tập phương án chữa cháy. Bạn Nguyễn Thị Yến Nhi (lớp 6A1) chia sẻ: “Em thấy buổi tập huấn rất bổ ích, giúp chúng em biết cách xử lý khi gặp sự cố. Qua đó, em hiểu rằng trước tiên phải biết giữ an toàn cho bản thân, sau đó mới có thể hỗ trợ, cứu giúp được người khác bằng các biện pháp đúng kỹ thuật.”

Tại Trường THPT B Nguyễn Huệ (phường Nam Định), việc giáo dục kỹ năng sống an toàn cho học sinh được quan tâm thực hiện xuyên suốt năm học, bằng những chuyên đề và hình thức giáo dục phù hợp với độ tuổi, tâm lý của học sinh. Các chuyên đề tập trung vào những nội dung thiết thực như: an toàn giao thông, PCCC, sơ cấp cứu, phòng chống bạo lực học đường, an ninh mạng, phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, sức khỏe sinh sản, phòng chống HIV/AIDS… Các chuyên đề không chỉ gắn với những tình huống mà học sinh THPT thường gặp trong cuộc sống hằng ngày, mà còn mang ý nghĩa phòng ngừa, giúp các em tránh xa những nguy cơ, tác hại luôn tiềm ẩn xung quanh. Đây cũng là lứa tuổi bắt đầu tham gia giao thông độc lập, có nhu cầu tự khẳng định bản thân và trải qua nhiều biến đổi tâm sinh lý. Các em cũng là đối tượng dễ chịu tác động từ môi trường mạng và các yếu tố xã hội xung quanh.

Hình thức tổ chức cũng được nhà trường thiết kế sinh động và gần gũi như: lồng ghép chuyên đề vào sinh hoạt dưới cờ, lớp; phối hợp với Công an phường, Chi cục Dân số, doanh nghiệp… để tăng tính thực tiễn. Bên cạnh đó, nhà trường còn thường xuyên tổ chức các cuộc thi trực tuyến dưới dạng trả lời câu hỏi trắc nghiệm, thu hút 100% học sinh tham gia hưởng ứng. Sau khi trải qua vòng thi toàn trường, 10 em học sinh có câu trả lời chính xác và nhanh nhất được lựa chọn để tham gia vòng thi thuyết trình bằng tranh minh họa, video clip... Những hoạt động này giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách trực quan và dễ ghi nhớ.

Đặc biệt, các em học sinh còn chủ động tìm kiếm và thể hiện kiến thức, sự hiểu biết về các kỹ năng sống an toàn thông qua việc tự xây dựng chuyên mục sinh hoạt hằng tuần trước toàn trường. Các kiến thức sống an toàn được khéo léo lồng ghép thông qua trò chơi hỏi - đáp nhanh, tiểu phẩm kịch, dân vũ, tiết mục văn nghệ… để truyền tải thông điệp an toàn. Từ đó, kỹ năng sống an toàn không còn là kiến thức lý thuyết khô khan mà trở thành trải nghiệm thực tiễn, gắn bó chặt chẽ với đời sống hằng ngày của các em học sinh.

Thầy giáo Phạm Văn Trung, Phó Hiệu trưởng Trường THPT B Nguyễn Huệ cho biết: Việc giáo dục kỹ năng sống an toàn không chỉ dừng lại ở việc trang bị kiến thức phòng ngừa rủi ro, quan trọng hơn, đây được xem là giải pháp trọng tâm để rèn cho học sinh thói quen ứng xử tích cực trong mọi tình huống. Khi được hướng dẫn thường xuyên, các em biết cách tự bảo vệ mình, biết chia sẻ và hỗ trợ bạn bè khi cần. Đồng thời, những hành vi đúng đắn ấy dần trở thành lối sống, góp phần lan tỏa tinh thần sống lành mạnh, văn minh trong cộng đồng học đường và cả xã hội.

Có thể thấy, việc trang bị kỹ năng sống an toàn cho học sinh đã và đang trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục. Mỗi buổi tập huấn, mỗi chuyên đề hay hoạt động trải nghiệm không chỉ là giờ học ngoại khóa bổ ích, mà còn là hành trang vững chắc theo các em trên chặng đường trưởng thành.