Thủy sản vùng ven biển: Đa dạng đối tượng nuôi - tăng hiệu quả sản xuất

Ông Vũ Văn Bạo ở xã Kim Đông, huyện Kim Sơn trước chỉ nuôi tôm sú, tôm thẻ nhưng vài năm trở lại đây chuyển sang nuôi thêm cá vược nhờ đó kinh tế gia đình nâng lên thấy rõ. Ông Bạo cho biết: Con tôm mấy năm nay dịch bệnh nhiều, đầu tư 30-40 triệu đồng nhưng không may bị dịch thì chỉ qua một đêm là trắng tay. Trước khó khăn đó tôi đã đi thăm quan mô hình nuôi cá vược ở Hải Phòng và về nuôi thử.

Ngay năm đầu tiên đã thắng lớn, cá dễ nuôi, lớn nhanh và hầu như không có bệnh tật gì. Để sản xuất 1 kg cá vược thương phẩm thì cần khoảng 5 kg cá tạp. Loại cá tạp này rất sẵn có ở địa phương, giá chỉ có 10-12 nghìn đồng/1kg. Trong khi đó giá bán 1kg cá vược là 120-150 nghìn đồng/1kg (tùy kích cỡ). Tính ra nuôi 1.000 con cá vược có thể thu lãi 50 triệu đồng. Tiếp đà thắng lợi, tận dụng 1,5 mẫu nuôi tôm sẵn có, 5 năm nay, năm nào tôi cũng thả 3000 con cá vược, đều đều bỏ túi 150 triệu đồng/năm. Ông Bạo cho biết thêm: Hiện tại, nhiều hộ dân trong khu vực cũng lựa chọn con cá vược này để nuôi thay thế một phần diện tích nuôi tôm, cho thu nhập ổn định.

"Lợi nhuận không bằng con tôm, con ngao, nhưng được cái ăn chắc"-đó là tâm sự của ông Phạm Văn Tam, xóm 6, Kim Trung khi nói về hiệu quả của con cá mú. Ông Tam chia sẻ: Gắn bó với nghề nuôi trồng thủy sản gần 20 năm nay rồi, nuôi tôm nuôi cua mãi, dịch bệnh hoài nên tôi chuyển sang con cá mú.

Đây là một trong những loài có giá trị kinh tế cao do thịt cá ngon, chứa nhiều dinh dưỡng và thị trường rất ưa chuộng. Cá lớn tương đối nhanh, kỹ thuật nuôi không phức tạp, khâu quản lý, chăm sóc dễ dàng. Chỉ lưu ý thời điểm cuối mùa thu đánh một đợt thuốc chống ghẻ, sang mùa đông thì vớt 1 ít rau câu thả vào ao là được. Về giá trị kinh tế, nuôi 3000 con cá mú chi phí hết 100 triệu đồng tiền giống, 150 triệu đồng thức ăn, sau 15 tháng sẽ thu được khoảng 4,5 tấn cá thương phẩm với giá bán 19-20 nghìn đồng/1kg, thu khoản lãi khoảng 600 triệu đồng.

Không chỉ đưa vào nuôi các đối tượng thủy sản mới như cá mú, cá vược, hiện nay, trên địa bàn các xã ven biển huyện Kim Sơn, nhiều hộ dân còn sử dụng hình thức nuôi kết hợp, xen ghép nhiều đối tượng trên cùng một đơn vị diện tích, nuôi luân canh các đối tượng khác nhau theo mùa vụ trong năm Cụ thể như: nuôi cá đối mục xen với tôm sú, nuôi cá diêu hồng xen với tôm thẻ, nuôi cua xanh…

Theo bà con thì hình thức nuôi này có cái lợi là: Các đối tượng ở các tầng nước khác nhau sẽ hỗ trợ cho nhau, chất thải của con này có thể làm thức ăn cho con kia, qua đó giúp làm sạch môi trường nước. Bên cạnh đó, dịch bệnh được kiểm soát, không lây chéo cho nhau.

Ông Trần Văn Kiệm, xóm 5, Kim Đông cho biết: Hình thức nuôi xen ghép cá đối mục với tôm sú trong cùng một ao mà ông đang áp dụng đã mang lại "lợi ích kép" vừa nâng cao giá trị kinh tế vừa giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Mỗi năm, gia đình ông thả trung bình 20 vạn con giống tôm sú và 1.000 con giống cá đối mục, doanh thu trung bình mỗi năm khoảng 250 triệu đồng, hiệu quả kinh tế gấp 2 lần so với nuôi độc canh tôm sú.

Có thể nhân rộng

Những năm qua, nghề nuôi trồng thủy sản ở vùng ven biển huyện Kim Sơn có những bước phát triển khá. Tuy nhiên, thực tế vài năm trở lại đây cho thấy tình hình dịch bệnh trong nuôi trồng thủy sản diễn biến phức tạp, đặc biệt trên con tôm. Vấn đề này liên quan đến nhiều yếu tố như chất lượng giống, diễn biến phức tạp của thời tiết khí hậu, tình trạng lạm dụng thuốc thú y, hóa chất, trình độ thâm canh, các chất thải từ sinh hoạt, nông nghiệp làm ảnh hưởng đến nguồn nước, sự phát triển của các đối tượng thủy sản.

Ngoài các biện pháp như quy hoạch lại các vùng nuôi trồng thủy sản, nâng cao các biện pháp kỹ thuật canh tác, ban hành lịch thời vụ hợp lý cho từng đối tượng, đẩy mạnh quản lý cộng đồng trong nuôi trồng thủy sản, tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh…thì đa dạng hóa nuôi trồng thủy sản là điều cần thiết để phát triển nuôi trồng thủy sản một cách bền vững.

Ông Phạm Văn Hải, Trạm trưởng Trạm thủy sản Kim Sơn - Yên Khánh cho biết: Đa dạng hóa đối tượng nuôi trồng thủy sản là hình thức nuôi kết hợp, xen ghép nhiều đối tượng trên cùng một đơn vị diện tích, nuôi luân canh các đối tượng khác nhau theo mùa vụ trong năm nhằm tận dụng những đặc điểm sinh học của các đối tượng đó để hạn chế dịch bệnh, giảm chi phí đầu tư, tăng hiệu quả sản xuất.

Bên cạnh đó, phục hồi môi trường các vùng nuôi thường xuyên bị dịch bệnh, kém hiệu quả. Trong hình thức nuôi xen ghép, việc kết hợp các đối tượng nuôi có đặc tính hỗ trợ lẫn nhau đã tận dụng hết thức ăn từ tầng mặt, tầng giữa đến tầng đáy, hạn chế sử dụng các loại thuốc xử lý môi trường, nâng cao hiệu quả kinh tế theo hướng sản xuất bền vững. Đặc biệt, đa dạng hóa sản phẩm sẽ tránh được việc "được mùa, mất giá".

Với những lợi ích như vậy, thời gian qua, Chi cục Thủy sản đã triển khai xây dựng nhiều mô hình để định hướng cho bà con vùng ven biển Kim Sơn nuôi đa con, đa canh như: mô hình nuôi cá vược, cá mú, mô hình nuôi cá diêu hồng xen với tôm thẻ, cá đối mục xen với tôm sú …

Nhìn chung, các mô hình nuôi thử nghiệm đã khai thác tốt lợi thế điều kiện tự nhiên, lao động ở địa phương và trị kinh tế cao hơn khoảng 30%. Đây là cơ sở để các hộ nuôi trên địa bàn tỉnh có thể nhân rộng trong thời gian tới. Tuy nhiên, điều lưu ý của hình thức nuôi này là phải đúng thời điểm mùa vụ, nuôi đúng yêu cầu kỹ thuật từ khâu chọn giống, phòng bệnh và chăm sóc. Đồng thời, người dân cần tìm hiểu đặc điểm, điều kiện tự nhiên của từng vùng để kết hợp đối tượng nuôi trồng cho phù hợp. Bên cạnh đó là vấn đề đầu ra cho sản phẩm, bởi hiện nay đa phần các đối tượng nuôi mới này chưa có đầu ra ổn định mà phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái nên phải hết sức thận trọng.

Hà Phương