Tăng cường thu hút, trọng dụng nhân tài, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới

Chủ trương, quan điểm của Đảng về tăng cường thu hút, trọng dụng nhân tài

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho công việc chung của chúng ta”⁽¹⁾. Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp cách mạng, Đảng ta luôn coi trọng việc phát hiện, thu hút, trọng dụng người có tài năng vào làm việc trong cơ quan, đơn vị của hệ thống chính trị. Ngay từ sớm, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, biện pháp, thể hiện trong các nghị quyết, chỉ thị, quy định của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và văn bản của cơ quan chức năng.

Nghị quyết số 03-NQ/TW, ngày 18-6-1997, của Hội nghị Trung ương 3 khóa VIII, “Về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” nhấn mạnh: “Chú trọng phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, tạo nguồn cán bộ lãnh đạo và quản lý các cấp từ Trung ương đến cơ sở; cán bộ khoa học đầu ngành; cán bộ quản lý kinh doanh các doanh nghiệp lớn”.

Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 26-3-2004, của Bộ Chính trị, “Về công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài” chỉ rõ: “Hoàn chỉnh và xây dựng mới hệ thống chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, phát huy sự đóng góp của trí thức kiều bào vào công cuộc phát triển đất nước”.

Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6-8-2008, của Hội nghị Trung ương 7 khóa X, “Về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” nhấn mạnh: “Có chính sách đặc biệt đối với nhân tài của đất nước”. Kết luận số 86-KL/TW, ngày 24-1-2014, của Bộ Chính trị, “Về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ” chỉ rõ: “Chính sách thu hút sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ nhằm bồi dưỡng nhân tài, tạo nguồn cán bộ, chuyên gia giỏi trong các lĩnh vực phục vụ lâu dài cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc; cần có cơ chế đặc thù, đầu tư thỏa đáng tạo bước đột phá về chính sách và trong tổ chức thực hiện để đủ sức thu hút người hiền tài”.

Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 19-5-2018, của Hội nghị Trung ương 7 khóa XII, “Về tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược, đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ” xác định: “Quy định khung cơ chế, chính sách ưu đãi để phát hiện, thu hút, trọng dụng nhân tài có trọng tâm, trọng điểm, nhất là các ngành, lĩnh vực mũi nhọn phục vụ cho phát triển nhanh, bền vững”; “có cơ chế phát hiện, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ tài năng và triển vọng phát triển vào vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả vượt cấp, nhất là cán bộ trẻ”.

Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22-12-2024, của Bộ Chính trị, “Về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” xác định: “Phát triển, trọng dụng nhân lực chất lượng cao, nhân tài đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”. . Trên cơ sở chủ trương, nghị quyết của Đảng, nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành⁽²⁾.

Nhìn tổng thể, chủ trương, quan điểm về phát hiện, trọng dụng nhân tài vào vị trí lãnh đạo, quản lý đã được Đảng, Nhà nước ban hành và thể chế hóa, cụ thể hóa tương đối toàn diện; bước đầu xây dựng tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp; nhấn mạnh vai trò, tầm quan trọng, sự cần thiết của công tác phát hiện, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn, trọng dụng cán bộ có đức, có tài. Công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý, chuẩn bị nguồn cán bộ cho chức danh lãnh đạo, quản lý ở các cấp được quan tâm; chú trọng rèn luyện, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ; đổi mới công tác đánh giá cán bộ; tăng cường công tác luân chuyển cán bộ, tạo cơ hội để cán bộ rèn luyện, trưởng thành trong thực tiễn; nâng cao chất lượng công tác lựa chọn, bổ nhiệm, bố trí, sử dụng cán bộ. Cơ chế, chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong một số ngành, lĩnh vực được quy định cụ thể hơn; vai trò, trách nhiệm của cơ quan, đơn vị trong xây dựng, phát triển đội ngũ nhân tài tiếp tục được tăng cường.

Bám sát đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhiều cấp ủy, tổ chức đảng đã cụ thể hóa, quán triệt, triển khai thực hiện, chủ động ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù thu hút, trọng dụng nhân tài phù hợp với tình hình thực tiễn, bước đầu đạt kết quả tốt. Công tác bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử, bố trí sắp xếp cán bộ có nhiều đổi mới. Nhiều cán bộ có năng lực tốt, nhất là cán bộ trẻ được bố trí, sử dụng; nhiều đồng chí được tín nhiệm bầu vào cấp ủy, chức danh lãnh đạo chủ chốt ở các cấp. Nhiều cán bộ tài năng được tin tưởng, giao nhiệm vụ khó, phức tạp. Phương thức bổ nhiệm cán bộ có nhiều đổi mới; mở rộng thí điểm hình thức bổ nhiệm thông qua thi tuyển, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, bước đầu tạo hiệu ứng tốt.

Chế độ, chính sách thu hút cán bộ tài năng vào làm việc trong cơ quan, tổ chức của hệ thống chính trị bước đầu được hoàn thiện. Việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về thu hút, trọng dụng nhân tài bước đầu có nhiều chuyển biến tích cực, kịp thời bổ sung cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, tạo chuyển biến về hiệu quả lãnh đạo, quản lý ở nhiều cơ quan, đơn vị.

Tuy nhiên, công tác phát hiện, lựa chọn, trọng dụng, bố trí, sắp xếp người có tài năng ở các cấp, các ngành thời gian qua còn một số khó khăn, hạn chế. Một số cấp ủy, tổ chức đảng và lãnh đạo cơ quan, đơn vị chưa nhận thức đầy đủ, toàn diện, sâu sắc về tầm quan trọng của công tác xây dựng đội ngũ cán bộ trong tình hình mới, chưa chú trọng phát hiện, lựa chọn, trọng dụng, bố trí, sắp xếp cán bộ tài năng, cán bộ trẻ ưu tú. Nhiều cán bộ tài năng chưa được quan tâm phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bố trí, sử dụng kịp thời.

Cơ chế, chính sách thu hút nhân tài vào làm việc trong cơ quan, đơn vị của hệ thống chính trị còn thiếu đồng bộ, chưa thu hút mạnh mẽ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học, kỹ thuật giỏi, người có tài năng trên các lĩnh vực; việc bố trí, sử dụng còn phần nào lúng túng; có nơi còn tư tưởng hẹp hòi, định kiến, không mạnh dạn bố trí, sử dụng. Quy trình phát hiện, lựa chọn, trọng dụng, bố trí, sắp xếp nhân tài vào vị trí lãnh đạo, quản lý các cấp trong hệ thống chính trị chậm hoàn thiện.

Một số giải pháp nhằm thu hút, trọng dụng nhân tài, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp đủ phẩm chất, năng lực và uy tín, ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới

Phát hiện, trọng dụng người có phẩm chất, tài năng để bố trí đảm nhiệm vị trí lãnh đạo, quản lý là vấn đề ưu tiên hàng đầu trong quản trị quốc gia ở nhiều nước trên thế giới. Những năm tới, sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta bước sang giai đoạn mới với nhiều thời cơ, thuận lợi và không ít khó khăn, thách thức đan xen. Hướng tới Đại hội XIV của Đảng, tinh thần dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã đề cập việc hoàn thiện đồng bộ cơ chế, chính sách đào tạo, sử dụng, đãi ngộ, tôn vinh đội ngũ chuyên gia, nhất là chuyên gia giỏi, có nhiều cống hiến cho đất nước, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; đẩy mạnh thu hút và trọng dụng nhân tài; xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp của hệ thống chính trị thực sự tiêu biểu, nhất là người đứng đầu...

Hiện nay, đất nước ta đang đứng trước yêu cầu đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới, phát triển nhanh và bền vững; tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được Đảng ta xác định là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển nhanh lực lượng sản xuất hiện đại, đưa đất nước phát triển bứt phá, giàu mạnh trong kỷ nguyên mới. Trước bối cảnh đó, yêu cầu cấp thiết là xây dựng một đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, các ngành có năng lực, tài năng, có tư duy đổi mới, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhiều lần nhấn mạnh: “Cán bộ là cái gốc của mọi vấn đề, nên trong quá trình lựa chọn nhân sự bên cạnh việc phát hiện đúng - trúng thì cố gắng không bỏ sót nhân tài bởi không tìm chọn, sử dụng nhân tài là sự lãng phí về tài nguyên và tiềm năng con người”⁽³⁾. Trên cơ sở quán triệt thật tốt chủ trương, quan điểm của Đảng, cần tiếp tục thực hiện tốt một số giải pháp sau:

Thứ nhất, quán triệt và thực hiện đầy đủ chủ trương, định hướng của Đảng về thu hút, trọng dụng nhân tài; thực hiện nghiêm, hiệu quả chính sách, pháp luật của Nhà nước về thu hút, trọng dụng nhân tài. Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của người đứng đầu các cấp, các ngành, các địa phương, của cán bộ, công chức, viên chức và toàn xã hội về vị trí, vai trò, cống hiến và đóng góp to lớn của nhân tài; về ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong xây dựng, phát triển ngành, lĩnh vực, địa phương và đất nước.

Tiếp tục đổi mới tư duy trong nhận thức và tổ chức thực hiện về chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài, trọng tâm là xây dựng cơ chế, chính sách tạo điều kiện, môi trường làm việc, bố trí, sử dụng, đãi ngộ nhân tài. Phải luôn nhận thức rõ về vai trò, tầm quan trọng của đội ngũ nhân tài và sự cần thiết của công tác thu hút, trọng dụng nhân tài.

Cấp ủy, tổ chức đảng cần tăng cường chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, chú trọng phát hiện, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, lựa chọn, trọng dụng cán bộ có tài năng gắn với triển khai thực hiện hiệu quả Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách thu hút, tuyển dụng nhân tài, tạo động lực để nhân tài cống hiến, toàn tâm, toàn ý với công việc.

Thứ hai, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách để thu hút, trọng dụng nhân tài. Nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định của Đảng về quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm, bầu cử đối với nhân tài làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị của Nhà nước, không phụ thuộc vào thâm niên, thời gian công tác, bằng cấp, vùng, miền, độ tuổi. Rà soát, sửa đổi, bổ sung, xây dựng và hoàn thiện quy định của pháp luật về thu hút, trọng dụng nhân tài; về tuyển dụng, sử dụng và quản lý cán bộ, công chức, viên chức và chính sách đãi ngộ đối với nhân tài trong các ngành, lĩnh vực, các thành phần kinh tế.

Ban hành cơ chế đặc biệt trong tuyển dụng, bố trí, sử dụng và đãi ngộ nhân tài trong hệ thống chính trị; chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực lãnh đạo, quản lý, trong doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước; đơn vị sự nghiệp công lập về khoa học và công nghệ, giáo dục, đào tạo, y tế; văn hóa, nghệ thuật, thể dục, thể thao; quân sự, quốc phòng và an ninh; bổ sung, hoàn thiện cơ chế đặc thù thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và chuyên gia nước ngoài có trình độ cao.

Thứ ba, đổi mới công tác đánh giá, quy hoạch cán bộ để cán bộ có đức, có tài được ghi nhận, đánh giá đúng và trọng dụng kịp thời. Phải coi trọng và đổi mới việc đánh giá cán bộ, trên cơ sở thống nhất quan điểm, tăng cường thông tin, bổ sung hoàn thiện quy chế, quy trình đánh giá cán bộ khoa học, dân chủ, khách quan, lấy kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ làm thước đo chủ yếu trong đánh giá. Công tác đánh giá cán bộ phải xuyên suốt, liên tục, đa chiều, theo tiêu chí cụ thể, bằng sản phẩm, thông qua khảo sát, công khai kết quả và so sánh với chức danh tương đương; gắn đánh giá cá nhân với tập thể và kết quả thực hiện nhiệm vụ của địa phương, cơ quan, đơn vị.

Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo và quản lý, chuẩn bị nguồn cán bộ thực sự có đức, có tài cho chức danh lãnh đạo, quản lý ở các cấp; chú trọng quy hoạch cán bộ có trình độ khoa học, công nghệ cao trong cấp ủy, lãnh đạo, quản lý các cấp. Tăng cường phát hiện, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí cán bộ tài năng và triển vọng phát triển vào vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả vượt cấp, nhất là cán bộ trẻ.

Thứ tư, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng gắn với rèn luyện, thử thách cán bộ qua thực tiễn. Đổi mới chương trình đào tạo, bồi dưỡng, phát triển tối đa năng khiếu chuyên biệt, khía cạnh nổi bật của tài năng. Xây dựng chương trình, kế hoạch hợp tác, liên kết với cơ sở giáo dục, đào tạo nước ngoài có uy tín cao trên thế giới để đào tạo, bồi dưỡng nhân tài. Tạo điều kiện thuận lợi học tập, nghiên cứu, tạo môi trường để tài năng trẻ có cơ hội rèn luyện, thử thách qua thực tiễn. Chú trọng rèn luyện, bồi dưỡng, thử thách cán bộ, nhất là cán bộ trẻ có triển vọng trưởng thành nhanh hơn và phát triển toàn diện hơn, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.

Tăng cường luân chuyển, điều động cán bộ, tạo cơ hội để cán bộ rèn luyện, thử thách qua thực tiễn. Đẩy mạnh luân chuyển cán bộ để rèn luyện ở lĩnh vực, địa bàn khác nhau. Luân chuyển, điều động cán bộ phải được tiến hành vừa kiên quyết, thường xuyên, vừa thận trọng, giải quyết tốt quan hệ giữa luân chuyển với ổn định và xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên môn sâu; coi trọng mục đích bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ, chuẩn bị đội ngũ cán bộ kế cận, lâu dài.

Thứ năm, đổi mới, nâng cao chất lượng công tác lựa chọn, bổ nhiệm, bố trí, sử dụng cán bộ. Chú trọng phát hiện, lựa chọn, thu hút, trọng dụng nhân tài trong từng cơ quan, tổ chức, đơn vị, cả trong và ngoài khu vực nhà nước, ưu tiên tập trung vào ngành, lĩnh vực mũi nhọn, khâu đột phá chiến lược. Đổi mới mạnh mẽ công tác quản lý, bố trí, sử dụng cán bộ, nhất là cơ chế, cách thức tuyển chọn, lấy phiếu tín nhiệm, bổ nhiệm cán bộ để chọn đúng người, bố trí đúng việc. Ưu tiên bố trí, sử dụng cán bộ được đào tạo bài bản, có phẩm chất, năng lực nổi trội, có tư duy đổi mới, nhất là cán bộ có cách làm đột phá, sáng tạo, hiệu quả cao qua thực tiễn công tác.

Mở rộng việc thí điểm đổi mới cách tuyển chọn cán bộ vào chức danh lãnh đạo cấp phòng ở tỉnh, thành phố và cấp vụ ở bộ, ngành Trung ương; có cơ chế tuyển chọn người tài năng ở khu vực ngoài nhà nước vào làm việc trong cơ quan, đơn vị của hệ thống chính trị. Mở rộng quyền đề cử, ứng cử và giới thiệu nhiều phương án nhân sự để lựa chọn gắn với xây dựng và thực hiện tốt chế độ miễn nhiệm, từ chức, cho thôi việc, kịp thời thay thế cán bộ kém phẩm chất và năng lực với phương châm “có lên, có xuống, có vào, có ra” trong công tác cán bộ.

Thứ sáu, tăng cường thẩm quyền, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong thu hút, trọng dụng nhân tài. Cấp ủy các cấp và người đứng đầu phải có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, sắp xếp, bố trí, tạo điều kiện, cơ hội phát triển cho cán bộ có tài năng. Chú ý phát hiện, thu hút sinh viên xuất sắc trong trường đại học, cán bộ khoa học, kỹ thuật trẻ có trình độ, năng lực chuyên môn cao, phẩm chất tốt; người có tài năng, kinh nghiệm làm việc trong môi trường quốc tế, trong doanh nghiệp khu vực tư nhân, các thành phần kinh tế.

Đối với cán bộ trẻ tài năng, cán bộ có trình độ khoa học, kỹ thuật cao, cần xây dựng chỉ tiêu cơ cấu phù hợp, gắn việc thực hiện chỉ tiêu với trách nhiệm của cấp ủy và người đứng đầu. Quy định trách nhiệm của lãnh đạo và cấp ủy viên các cấp trong việc tiến cử người có đức, có tài; người đứng đầu có trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng, tiến cử người thay thế mình. Phát huy dân chủ, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu, người giới thiệu, tiến cử nhân tài; bảo đảm công khai, minh bạch, đề cao trách nhiệm của người giới thiệu, tiến cử. Bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất giữa cơ quan, tổ chức, đơn vị; có chính sách khen thưởng, tôn vinh; xử lý nghiêm hành vi lợi dụng chính sách thu hút, trọng dụng nhân tài để đưa người không đủ phẩm chất, năng lực vào vị trí lãnh đạo, quản lý.

Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban thường trực Ban Tổ chức Trung ương

---------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 313

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 313
(2) Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức và Luật Viên chức; Chính phủ ban hành một số nghị định về cơ chế, chính sách đối với người có tài năng, cụ thể là: Nghị định số 140/2017/NĐ-CP, ngày 5-12-2017, của Chính phủ, “Về chính sách thu hút, tạo nguồn cán bộ từ sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ”; Nghị định số 115/2020/NĐ-CP, ngày 25-9-2020, của Chính phủ, “Quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức”; Nghị định số 138/2020/NĐ-CP, ngày 27-11-2020, của Chính phủ, “Quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức”; Nghị định số 179/2024/NĐ-CP, ngày 31-12-2024, của Chính phủ, “Quy định chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng làm việc trong cơ quan, tổ chức, đơn vị của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội”;...
(3) GS. TS. Tô Lâm: “Tổ chức tốt đại hội đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025 - 2030”, Tạp chí Cộng sản, số 1.056 (tháng 2-2025), tr. 7