Nhân kỷ niệm 72 năm ngày truyền thống lực lượng Thanh niên xung phong (TNXP) Việt Nam (15/7/1950 - 15/7/2022), phóng viên Báo Ninh Bình có cuộc trò chuyện với ông Ngô Trọng Cảnh, Chủ tịch Hội Cựu TNXP tỉnh để hiểu thêm về lịch sử, truyền thống của TNXP, những hoạt động cũng như vai trò của Hội Cựu TNXP Việt Nam trong thời kỳ mới.
Sáng mãi tinh thần thanh niên xung phong
Phóng viên:Trải qua hành trình 72 năm lịch sử, những mốc son đáng tự hào mà lực lượng TNXP Việt Nam nói chung và TNXP Ninh Bình nói riêng đã để lại là gì, thưa ông?
Ông Ngô Trọng Cảnh: TNXP Việt Nam được thành lập vào ngày 15/7/1950, với tiền thân là Đội TNXP công tác Trung ương. Lực lượng này là những thanh niên trẻ, khỏe, là con em bần cố nông và trí thức lao động, có phẩm chất tốt, có tinh thần hăng hái được Đảng đoàn Thanh vận Trung ương và Ban Thường vụ Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam huy động và tổ chức.
Với đội ngũ ban đầu chỉ có 225 cán bộ, đội viên, ngay sau đó đã lên đến ba, bốn chục ngàn người. Trong suốt những năm tháng chiến tranh, lực lượng TNXP ở tiền tuyến cũng như hậu phương đã vượt muôn vàn khó khăn, thử thách. Họ mang trong mình khí phách hiên ngang xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước và tinh thần "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh". TNXP đã góp phần làm nên những chiến công hiển hách lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu.
Có thể nói rằng, cống hiến của TNXP không chỉ nằm ở số lượng, mà còn ở hiệu quả, năng suất, chất lượng phục vụ chiến đấu. TNXP cả nước đã mở được 102 con đường chiến lược với tổng chiều dài hơn 4.100 km, vận chuyển 10 vạn tấn vũ khí, đạn dược, lương thực cho chiến trường; trực chiến, chốt giữ, bảo đảm trên 3.000 trọng điểm giao thông quan trọng thường xuyên bị địch đánh phá ác liệt; san lấp trên 100 nghìn hố bom; đào hơn 1.100 km hầm hào, xây dựng 8 bệnh viện dã chiến và 272 kho tàng; phá, dỡ thu gom trên 100 nghìn quả bom các loại.
Lực lượng TNXP tỉnh Ninh Bình được thành lập vào khoảng năm 1952. Đoàn Thanh niên cứu quốc tỉnh đã phối hợp với các đơn vị tổ chức tuyển 425 thanh niên để thành lập 4 đơn vị TNXP. Nhiệm vụ chủ yếu là vận chuyển vũ khí, quân trang quân dụng, đảm bảo giao thông tại một số điểm trọng yếu trên đường 41 và đón tiếp dẫn đường cho bộ đội, dân công từ các tỉnh miền xuôi lên tham gia chiến trường Điện Biên Phủ.
Trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ có đóng góp của hơn 1 vạn cán bộ, đoàn viên thanh niên tình nguyện của tỉnh Ninh Bình, họ đã có mặt trên hầu hết các cung đường, các trọng điểm ác liệt nhất. Trên tuyến lửa Quảng Bình và đường Trường Sơn huyền thoại, TNXP Ninh Bình góp mặt trong đội hình trên 40 nghìn TNXP của 15 tỉnh phía Bắc cùng với lực lượng ngành Giao thông - Vận tải, bộ đội công binh Đoàn 559 làm nhiệm vụ mở đường Trường Sơn.
Lực lượng TNXP đã chiến đấu ngoan cường với tinh thần địch phá ta sửa ta đi, địch cứ phá, ta cứ đi, đường lại thông, xe pháo lại nối đuôi nhau hướng ra tiền tuyến chi viện cho chiến trường, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Sau này, 2 đơn vị TNXP tỉnh ta là Đội 25 và C2 K53 đã được Chủ tịch nước ký Quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng.
Hội Cựu TNXP tỉnh thăm hỏi, động viên gia đình cựu TNXP Lã Minh Tụng, xóm 8B, xã Cồn Thoi, huyện Kim Sơn đã tự nguyện hiến giác mạc sau khi qua đời. Ảnh: Mạnh Tuấn
Phóng viên: Xin ông cho biết đôi nét về Hội Cựu TNXP tỉnh Ninh Bình và những hoạt động trọng tâm của Hội trong thời gian gần đây?
Ông Ngô Trọng Cảnh: Hội Cựu TNXP tỉnh được thành lập từ năm 2005. Qua 17 năm hình thành và phát triển, Hội luôn làm tốt công tác động viên, giúp đỡ hội viên phấn đấu vượt lên hoàn cảnh để có cuộc sống khỏe, sống vui, sống có ích cho bản thân, cho gia đình và xã hội; đẩy mạnh các hoạt động nghĩa tình đồng đội, giúp nhau xóa tình trạng đói nghèo trong gia đình cựu TNXP; rà soát, phát hiện các trường hợp tồn đọng về chính sách đối với cựu TNXP, giúp chính quyền thẩm định và xác lập hồ sơ đề nghị các cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Trong những năm qua, Hội đã tặng hàng nghìn suất quà cho hội viên, đặc biệt là hội viên có hoàn cảnh khó khăn nhân dịp lễ, Tết. Hỗ trợ xây dựng gần 200 ngôi nhà tình nghĩa, sửa chữa và nâng cấp gần 300 ngôi nhà; phối hợp với cơ quan có thẩm quyền hỗ trợ hơn 2.600 cựu TNXP hưởng trợ cấp một lần, hơn 2.000 cựu TNXP được cấp thẻ khám chữa bệnh...
Bên cạnh đó, Hội tích cực thu thập thông tin về nơi đồng đội đã hy sinh, tổ chức đi tìm và quy tập hài cốt về nghĩa trang liệt sĩ. Phối hợp với Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiến hành các biện pháp giáo dục truyền thống cách mạng và truyền thống của lực lượng TNXP đối với thanh, thiếu niên.
Phóng viên:Chiến tranh đã lùi xa, quê hương, đất nước đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Vậy theo ông, lực lượng hội viên cựu TNXP có vai trò như thế nào trong giai đoạn hiện nay?
Ông Ngô Trọng Cảnh: Tiếp tục phát huy truyền thống anh hùng của TNXP Việt Nam nói chung và TNXP tỉnh nói riêng, hội viên cựu TNXP luôn trung thành với sự nghiệp cách mạng do Đảng, Bác Hồ và nhân dân lựa chọn. Với ý chí và quyết tâm thực hiện theo lời Bác Hồ dạy, cựu TNXP luôn xác định "Lúc trẻ xung phong, về già gương mẫu", trở thành những hạt nhân tích cực trong thực hiện các phong trào thi đua tại địa phương và xây dựng gia đình hạnh phúc, gương mẫu.
Hiện nay, toàn tỉnh còn hơn 4.300 hội viên cựu TNXP, trong đó nhiều hội viên cựu TNXP đang đảm nhiệm công tác tại địa phương, hoặc làm chủ các mô hình kinh tế hiệu quả. Qua đó góp phần tham gia xây dựng Đảng và chính quyền vững mạnh, phát triển kinh tế hộ gia đình, làm giàu cho quê hương.
Về phía Hội, chúng tôi luôn nỗ lực làm tốt công tác tuyên truyền, vận động hội viên tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động xã hội góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng các cấp; đẩy mạnh các hoạt động vì nghĩa tình đồng đội, đền ơn đáp nghĩa, uống nước nhớ nguồn; giúp đỡ nhau vượt khó vươn lên thoát nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống...
Trong thời gian tới, các cấp Hội sẽ phát huy, làm tốt hơn nữa vai trò nhân chứng lịch sử, tham gia giải quyết chế độ, chính sách đối với cựu TNXP hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến theo đúng quy định, phấn đấu không để trường hợp cựu TNXP nào đủ tiêu chuẩn mà không được hưởng chế độ chính sách ưu đãi của Đảng và Nhà nước; phối hợp với tổ chức Đoàn các cấp trong công tác giáo dục truyền thống cách mạng, truyền thống TNXP cho thế hệ trẻ; vận động thanh thiếu niên tham gia tôn tạo, trùng tu, bảo vệ các di tích lịch sử, văn hóa.
Đoàn kết, tập hợp thêm nhiều cựu TNXP vào Hội, nâng cao vai trò, chất lượng hoạt động của tổ chức Hội; tích cực tham gia các phong trào do địa phương phát động, nghiêm túc chấp hành đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, cùng chung sức chung lòng xây dựng Hội là ngôi nhà chung của hội viên cựu TNXP, góp sức vào sự phát triển chung của tỉnh.