Tìm kiếm: ký ức

Tháng Chín, tiết trời đã ở giữa mùa Thu, là mùa để học sinh tựu trường. ở mỗi thế hệ, ngày tựu trường có khác nhau ở chỗ còn đơn sơ hay đủ đầy, náo nhiệt. Song, tất thảy đều là những ký ức tươi đẹp không thể nào quên về ngày đầu tiên đi học đầy háo hức, bâng khuâng và hi vọng.

75 thương, bệnh binh nặng là những người lính anh dũng năm xưa còn sống đang thực hiện điều dưỡng, chăm sóc và điều trị tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh Nho Quan. Đa số họ bị bệnh tâm thần nặng và từng không còn nhiều ký ức về người thân, gia đình. Những ngày tháng bảy, trong hành trình "thắp ngọn nến tri ân", chúng tôi có cuộc gặp gỡ, trò chuyện với những người con anh dũng của Tổ quốc ấy, để được nghe họ kể về hành trình họ đi tìm lại chính mình, tìm lại gia đình với những người thân yêu.

Với mỗi người Việt Nam, ngày 30/4/1975 là một ngày lịch sử trọng đại khi lá cờ của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Đó là ngày đoàn tụ: Non sông thu về một mối, Bắc - Nam liền một dải từ địa đầu Lũng Cú đến mũi Cà Mau. Vĩ tuyến 17 ngang dòng sông Bến Hải chỉ còn là di tích lịch sử… Với những người Ninh Bình đã từng chiến đấu, sống trong khoảnh khắc lịch sử đó thì chính là ký ức không thể nào quên; là động lực để họ tiếp tục cống hiến, viết tiếp những trang sử hào hùng của dân tộc.

Từng trải qua cuộc chiến tranh chống Mỹ, cứ mỗi dịp kỷ niệm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, trong lòng người cựu chiến binh Đàm Ngọc Bính (phường Nam Bình, thành phố Ninh Bình) lại trào dâng biết bao cảm xúc trân trọng, tự hào. Ông như sống lại thời khắc hào hùng của lịch sử dân tộc hơn 40 năm về trước.

Một mùa Xuân nữa lại về trên những rẻo cao biên giới của tỉnh Lào Cai. Sự ấm no, hạnh phúc, bình an đã hiển hiện trong từng nếp nhà của đồng bào các dân tộc Mông, Nùng, Dao, Hà Nhì... ở địa phương - nơi có con sông Hồng chảy vào đất Việt.

Mỗi cộng đồng bao giờ cũng có ký ức riêng, cũng như mỗi ngôi làng bao giờ cũng viết ký ức của mình bằng một thứ biểu tượng. Với làng nghề chế tác đá Ninh Vân, biểu tượng của làng hình như đã được ký thác vào những ngôi nhà cổ. Những ngôi nhà cổ xây bằng đá, ngói phủ rêu, hiện hữu ở đó tự bao đời. Những căn nhà chất chứa trong nó biết bao là ký ức về những cuộc đời, những số phận không ít thăng trầm của cả một cộng đồng. Câu chuyện về ngôi nhà bằng đá cổ của gia đình họ Lương là một ví dụ.

"Chiều nay, chị đã đi dọc con đường làng để cảm nhận cái không khí lành lạnh dịu nhẹ và một chút mưa xuân vương rắc trắng làn tóc. Chị thấy lòng mình xao xuyến, một chút vui, một chút lãng đãng, ký ức về ngày Tết xưa như cuộn chảy về thật gần… chỉ vậy thôi mà thấy mắt cay cay"- Lan - chị họ tôi đã nói vậy khi trò chuyện cùng tôi những ngày về quê ăn Tết.

73 năm đã trôi qua kể từ mùa thu năm 1945 - ngày Tết Độc lập - Quốc khánh 2/9 của nước Việt Nam. Trong sâu thẳm ký ức của những lão thành cách mạng, cán bộ tiền khởi nghĩa, Mẹ Việt Nam anh hùng … và nhiều người cao tuổi vẫn còn in đậm hình ảnh khắp nơi cờ đỏ sao vàng tung bay rực rỡ trong nắng gió mùa thu, người người, nhà nhà đều chung không khí sôi nổi, niềm vui dâng trào, hạnh phúc vô bờ bến khi chính quyền về tay nhân dân, đất nước được độc lập, tự do.

Theo thông báo của Ủy ban UNESCO Việt Nam, sách cổ "Hoàng hoa sứ trình đồ" vừa chính thức được ghi danh là Di sản tư liệu thế giới tại phiên họp thứ 8 của Ủy ban Chương trình ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương (MOWCAP) diễn ra chiều 30-5, tại Gwangju, Hàn Quốc.

Chiều 29/5, tại Trụ sở Chính phủ, gặp mặt Ban Chỉ đạo (BCĐ) công trình sách "Ký ức người lính", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, đây là việc làm có tính nhân văn và ý nghĩa chính trị, xã hội rộng lớn, đặc biệt là giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của nhân dân và quân đội ta.

50 năm trôi qua, kể từ khi diễn ra cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, nhưng ký ức về các trận đánh, những chiến công vang dội tại nội thành Sài Gòn năm nào vẫn in đậm trong ký ức mỗi người lính về một thời "Hoa lửa", để rồi hôm nay, khi đã vào cái tuổi "xưa nay hiếm", những cựu chiến binh (CCB) một thời "vào sinh ra tử" ấy lại cùng nhau gặp gỡ, ôn lại, nhắc nhớ nhau về những ngày tháng không thể nào quên, cùng nhau "tiếp lửa" cho thế hệ trẻ - những chủ nhân tương lai của đất nước về truyền thống yêu nước của dân tộc, hun đúc thêm tình yêu quê hương, đất nước cho các em.

Ngày 29/11, cuộc trưng bày "Tìm lại ký ức" đã được khai mạc tại di tích Nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội), nhân kỷ niệm 45 năm chiến thắng Điện Biên Phủ trên không (12/1972-12/2017).

Không có những màn múa lân hoành tráng, không có những món đồ chơi đắt tiền, không có những bộ quần áo sặc sỡ… nhưng Rằm tháng Tám bao giờ cũng là thời khắc được trẻ thơ ở huyện miền núi Nho Quan chờ đợi. Cũng tưng bừng, náo nức, nhưng ký ức về một mùa trăng đối với trẻ em vùng cao chỉ giản dị với những chiếc bánh kẹo đơn sơ, với những chiếc đèn ông sao tự làm và thời khắc đầm ấm, sum vầy trông trăng phá cỗ…

Mỗi độ thu về, trăng như sáng hơn, gió êm dịu hơn và các em nhỏ lại bắt đầu háo hức chờ đợi tới ngày Tết Trung Thu truyền thống. Hình ảnh trẻ con tíu tít xem múa lân, rước đèn ông sao và phá cỗ bên gia đình đã trở thành kỷ niệm khó phai trong ký ức tuổi thơ mỗi người. Thế nhưng vài năm gần đây, Tết Trung thu đã ít nhiều thay đổi, không còn là lễ hội của riêng các em thiếu nhi nữa mà thay vào đó là dịp để người lớn rủ nhau ăn uống linh đình, tặng nhau những hộp bánh đắt tiền gây ra sự lãng phí không nhỏ.

Một ngày đầu tháng 5, chúng tôi có cuộc gặp gỡ, trò chuyện với ông Đỗ Quý Mão- chiến sĩ Điện Biên hiện đang sống tại thôn Thành Bắc, xã Văn Phú (Nho Quan). Năm nay đã bước vào độ tuổi xưa nay hiếm nhưng những ký ức về chiến dịch Điện Biên Phủ như vẫn còn vẹn nguyên.

Trong âm hưởng của những ngày kỷ niệm Giải phóng miền Nam, chúng tôi có dịp gặp gỡ, trò chuyện với nữ cựu thanh niên xung phong (TNXP) Quách Thị Vang ở xóm 4, thôn Yên Cư 3, xã Khánh Cư (Yên Khánh) về những năm tháng tham gia mở đường Trường Sơn. Trong chiến tranh, bà cũng như nhiều cựu TNXP đã cống hiến tuổi thanh xuân cho đất nước, góp phần làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975. Với bà, những năm tháng "Xẻ dọc Trường Sơn, đi đánh Mỹ" là một phần của cuộc sống và là ký ức không phai.

Vào những ngày tháng Tư lịch sử, ký ức về một thời hào hùng trong cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước như sống lại trong lòng những người CCB phường Bắc Sơn, thành phố Tam Điệp. Chiến dịch Hồ Chí Minh như một dấu son không phai mờ đối với những người lính đã từng tham gia chiến đấu giành độc lập tự do cho dân tộc.

"Nước Nga là đất nước tươi đẹp với những con người tài hoa nhưng cũng rất đôn hậu, thủy chung. Phong cách Nga, tình cảm Nga luôn là miền ký ức khó phai trong tôi"- thầy giáo Nguyễn Văn Nhiu, Phó Hiệu trưởng Trường cao đẳng nghề Cơ giới Ninh Bình, cựu lưu học sinh tại Nga đã tâm sự với tôi như vậy khi nói về mảnh đất và con người mà 4 năm trong quãng đời tuổi trẻ ông đã gắn bó.

Vượt qua gần 20 km đồi núi, chúng tôi mới tới đỉnh Dốc Vàng, trung tâm bản Xanh, xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan đúng lúc cơn mưa rừng ập đến hối hả. Được thụ hưởng từ các dự án nên con đường trục chính của xã Kỳ Phú chạy qua bản Xanh đã được bê tông hóa rộng thênh thang, không còn cảnh lầy lội như 10 năm trước khi tôi đặt chân tới nơi đây. Núp dưới những tán cây rừng cũng không còn là những ngôi nhà gỗ, nhà lá lụp xụp, thấp lè tè như trong ký ức của tôi mà thay vào đó là nhiều ngôi nhà tầng to đẹp, kiên cố.

Chiến tranh đã lùi xa, nhưng trong tâm trí của những người lính giải phóng năm xưa, những ký ức về những năm tháng đầy gian khó nhưng rất đỗi tự hào ấy vẫn còn vẹn nguyên. Trong những ngày tháng 4 lịch sử, những ký ức hào hùng về ngày toàn thắng của dân tộc, non sông thu về một mối lại ùa về trong lòng những người cựu binh.

Cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước đã lùi xa, nhưng ký ức về cuộc chiến tranh vĩ đại này đến nay vẫn vẹn nguyên. Nhân kỷ niệm 41 năm ngày Giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, chúng tôi đã gặp và trò chuyện với những người lính bình dị đã góp phần làm nên những kỳ tích vĩ đại của dân tộc. Đánh bại đế quốc Mỹ, thống nhất giang sơn, đưa cả nước cùng đi lên CNXH.

Chiến tranh đã lùi xa song những kỷ niệm, ký ức về ngày 30/4 còn nguyên vẹn trong lòng của những người CCB. Trở về với cuộc sống thường ngày, lực lượng CCB trong tỉnh vẫn đang tiếp tục phát huy giá trị, ý nghĩa thiêng liêng của đại thắng mùa xuân năm 1975, nêu cao bản chất, phát huy truyền thống "Bộ đội cụ Hồ" cùng toàn Đảng, toàn dân tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhân dịp kỷ niệm 41 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Phóng viên Báo Ninh Bình đã có cuộc trao đổi với đồng chí Trần Tiên Sinh, Phó Chủ tịch Hội CCB tỉnh về việc phát huy ý nghĩa và giá trị của đại thắng mùa xuân năm 1975.

Một ngày cuối tháng Tư, những CCB của Sư đoàn 316 có dịp tề tựu để cùng nhau ôn lại ký ức về một thời hoa lửa. Ai có thể ngờ, những người thôn quê hồn hậu, những người nông dân chân chất ấy lại là những người đã trực tiếp hoặc gián tiếp góp phần làm nên chiến thắng 30-4 lịch sử.

Ngày 25-4-1976, cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội chung lần thứ 2 được diễn ra trên phạm vi cả nước và đã thành công rực rỡ, tỷ lệ cử tri đi bầu cử rất cao. Hơn 23 triệu cử tri (chiếm tỷ lệ 98,8%) đi bỏ phiếu; miền Bắc 99,36%; miền Nam 98,59%; Hà Nội 99,82%; Sài Gòn - Gia Định 98,14%.

Rời chiến trường Quảng Trị đầy ác liệt, những người lính Thành cổ trở về với cuộc sống đời thường. Hơn 40 năm đã đi qua kể từ sự kiện 81 ngày đêm Thành cổ Quảng Trị, nhưng ký ức về túi bom, chảo lửa "nghiêng lệch dòng Thạch Hãn" thì vẫn vẹn nguyên trong tâm khảm những cựu chiến binh ngày ấy. Và hôm nay, gặp lại khi mái tóc đã ngả bạc, dáng đi đã hơi còng… những người lính năm xưa lại cùng nhau ôn lại ký ức về một thời hoa lửa, để rồi lại lặng đi trong niềm xúc động tột cùng…