OCOP-động lực thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn

Đòn bẩy thúc đẩy hoạt động sản xuất, kinh doanh

Khởi động từ năm 2018, chương trình OCOP tại Ninh Bình ban đầu chỉ có 54 sản phẩm được công nhận đạt chuẩn.

Sau hơn 5 năm thực hiện, số lượng các sản phẩm đạt chứng nhận OCOP tăng gấp gần 4 lần. Toàn tỉnh hiện có 209 sản phẩm OCOP, trong đó có 67 sản phẩm đạt hạng 4 sao và 6 sản phẩm tiềm năng 5 sao.

Các sản phẩm OCOP Ninh Bình thuộc đa dạng các nhóm: Thực phẩm, thảo dược, lưu niệm, nội thất, trang trí, dịch vụ du lịch nông thôn… Trong đó, các sản phẩm được chú trọng sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ, thủ công hoàn toàn, góp phần xây dựng chuỗi giá trị theo hướng kinh tế tuần hoàn, gắn kết giữa truyền thống và đổi mới.

Nhiều sản phẩm đã phát huy được thế mạnh, tiềm năng vùng miền, mang “câu chuyện riêng” về văn hóa đặc trưng, nghề truyền thống, gây dựng thương hiệu gắn liền với địa danh như: Gốm Gia Thủy (xã Gia Thủy, huyện Nho Quan); mắm tép Gia Viễn; nem chua Yên Mạc (Yên Mô); cói Kim Sơn; rau Khánh Thành (Yên Khánh)... Đặc biệt, nguồn nguyên liệu đều được tận dụng, sẵn có tại địa phương, tạo nên những sản phẩm OCOP là đặc sản, mang vai trò là “đại sứ” chuyển tải những câu chuyện sản xuất, chuyện khởi nghiệp ý nghĩa.

Với khát vọng khởi nghiệp từ nguồn nông sản dồi dào của quê hương, tạo việc làm cho người dân, chị Nguyễn Thị Lành, Giám đốc Công ty TNHH Bảo Sơn Foods (xã Hùng Tiến, huyện Kim Sơn) có 5 năm phát triển sản phẩm nông sản nhiều ấn tượng.

Từ sản phẩm ban đầu là trà túi lọc, Công ty hiện sản xuất 12 sản phẩm nông sản đặc trưng của vùng đất Kim Sơn như: mật ong sú vẹt, rượu, mắm cáy sông Đáy… trong đó có 5 sản phẩm đã được chứng nhận OCOP, 100% nguồn nguyên liệu được thu mua từ người dân và các Hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh.

Chị Lành cho biết: Để phục vụ sản xuất và hỗ trợ nông dân bao tiêu nông sản, Công ty ký hợp đồng với khoảng 10 HTX nông nghiệp trong tỉnh. Trung bình tiêu thụ khoảng 100 tấn nông sản tươi mỗi năm cho thành viên HTX.

Trong quá trình xây dựng các sản phẩm OCOP, người dân cũng dần thay đổi tư duy sản xuất kinh doanh từ thụ động, ỷ lại chuyển sang năng động, sáng tạo, tạo nên những thay đổi lớn về mặt thương mại. Bán hàng trực tuyến ngày càng phổ biến, sản phẩm OCOP được phân phối ổn định trong các hệ thống cửa hàng lớn và có sự hoàn thiện, nâng cấp rõ rệt về bao bì, mẫu mã.

Chị Phạm Thị Hòa, Giám đốc HTX Yến sào Huân Hòa cho biết: Trước đây, cơ sở chỉ kinh doanh nhỏ lẻ, chủ yếu bán yến thô, chưa có thương hiệu, tem nhãn hay máy móc để phục vụ việc tinh chế yến nên giá bán thấp, khách hàng khá e dè khi quyết định sử dụng.

Sau khi tham gia chương trình OCOP, được địa phương tạo điều kiện tham gia xúc tiến thương mại, tư vấn bài bản từ quy trình sản xuất cho tới thiết kế mẫu mã, bao bì và cả định hướng kinh doanh, từ đó hàng hóa bán chạy hơn, cơ sở tạo việc làm cho hơn 10 lao động địa phương.

Thành công trong việc gây dựng thương hiệu, uy tín sản phẩm, kéo theo sản lượng, doanh thu tăng đáng kể, chương trình OCOP đã góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập để người dân ổn định cuộc sống và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn.

Duy trì và nâng chất sản phẩm OCOP

Dựa trên điều kiện tự nhiên thuận lợi và lực lượng lao động dồi dào, Ninh Bình được xác định có tiềm năng lớn để phát triển đa dạng sản phẩm nông nghiệp, làng nghề theo Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Nhất là kết hợp với du lịch, đưa sản phẩm OCOP làm quà biếu tặng và phục vụ dịch vụ du lịch của tỉnh.

Đồng chí Nguyễn Thị Lan Anh, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường cho biết: Về bản chất, các sản phẩm OCOP có thể giống nhau về tên gọi nhưng sản phẩm của địa phương này vẫn khác địa phương khác, khác về yếu tố lịch sử, câu chuyện sản phẩm hay cơ duyên tạo ra nó. Bởi vậy, Chương trình OCOP Ninh Bình xác định không chạy theo số lượng mà đi sâu tạo ra sự khác biệt cho các sản phẩm của tỉnh.

Những sản phẩm đã đạt OCOP phải phản ánh được tính đặc sắc của nông thôn Ninh Bình, có sức sống tồn tại lâu dài và tạo được dấu ấn riêng tốt. Đó cũng chính là mục tiêu tỉnh phát triển các sản phẩm OCOP gắn với định dạng, bản sắc của Cố đô”.

Tuy nhiên, cũng theo đồng chí Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, mặc dù đạt được nhiều thành tựu nhưng Chương trình OCOP Ninh Bình vẫn đối mặt với nhiều thách thức như: Hạn chế trong năng lực của chủ thể, sự đòi hỏi ngày càng cao về tiêu chuẩn sản xuất, quảng bá và xúc tiến thương mại thay đổi linh hoạt…

Để tiếp tục phát huy hiệu quả chương trình OCOP và khắc phục những hạn chế, năm 2025 và những năm tiếp theo, cơ quan chuyên môn sẽ tập trung vào các chính sách, giải pháp hỗ trợ để thúc đẩy các chủ thể phát triển sản phẩm, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng lực sản xuất, từng bước tiếp cận thị trường gắn với chuỗi giá trị, hướng đến xây dựng sản phẩm OCOP đặc sắc, gia tăng giá trị và bền vững trong phát triển kinh tế nông thôn.