Theo thống kê, hiện toàn xã Ninh Vân có 90 doanh nghiệp và khoảng 500 hộ sản xuất chế tác đá mỹ nghệ. Hiện nay nhiều doanh nghiệp, hộ cá thể trong xã đã đầu tư xây dựng nhà xưởng, máy móc thiết bị và công nghệ sản xuất lên đến hàng chục tỷ đồng. Làng nghề Ninh Vân đã thu hút, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho hơn 3.000 lao động của xã và 1.000 lao động ở các địa phương khác. Đi đôi với sự phát triển, mở rộng quy mô, làng nghề đá Ninh Vân đang đối mặt với nhiều khó khăn, bất cập. Ông Vũ Ngọc Tuyên, Phó Chủ tịch UBND xã Ninh Vân cho biết: Phần lớn mặt bằng của các cơ sở sản xuất trong xã nhỏ hẹp do tận dụng đất sinh hoạt của gia đình cho nên nhiều cơ sở không đủ điều kiện để đầu tư, đổi mới công nghệ và thiết bị để mở rộng sản xuất, không có mặt bằng để xây dựng khu trung tâm trưng bày, giới thiệu sản phẩm, bãi đỗ xe, khu vệ sinh...
Do lịch sử để lại đường đi chật hẹp, cốt nền yếu, khó vận chuyển lượng hàng hóa lớn nên người dân phải thường xuyên dùng xe tự chế để vận chuyển hàng. Bên cạnh đó, thiết bị công nghệ của nhiều cơ sở lạc hậu, khiến cho năng suất thấp, giá thành cao, chất lượng kém. Đặc biệt, tình trạng ô nhiễm môi trường khói bụi, tiếng ồn, chất thải rắn... làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống của người dân nơi đây.
Để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường và tạo động lực cho làng nghề đá mỹ nghệ Ninh Vân tiếp tục phát triển bền vững, thời gian qua huyện Hoa Lư đã triển khai nhiều giải pháp để bảo vệ môi trường tại làng nghề.
Ông Vũ Vĩnh Thụy, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hoa Lư cho biết: UBND huyện Hoa Lư đã chỉ đạo xã Ninh Vân phối hợp với Cục Chế biến thương mại, nông, lâm, thủy sản và nghề muối (thuộc Bộ Nông nghiệp & PTNT) trong việc triển khai dự án nghiên cứu, tổ chức, áp dụng các giải pháp khoa học, công nghệ, y học để cải thiện môi trường lao động, phòng ngừa tai nạn và bệnh nghề nghiệp cho người lao động.
Các cán bộ dự án đã kết hợp với Liên đoàn Lao động tỉnh, Trung tâm quan trắc và phân tích môi trường, Chi cục Môi trường tỉnh tổ chức các lớp tập huấn cho các chủ xưởng sản xuất trong xã nhằm nâng cao nhận thức của người lao động về công tác an toàn lao động, bệnh nghề nghiệp và bảo vệ môi trường. UBND xã Ninh Vân cũng giao cho Trạm y tế xã tổ chức hội thảo, tập huấn về các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho người lao động.
Dự án cũng đã hỗ trợ các hộ sản xuất các thiết bị bảo hộ lao động như quần áo, ủng, kính, khẩu trang... Đối với xưởng chọn làm điểm các cán bộ dự án đã hỗ trợ lắp đặt hệ thống hút bụi, làm nhà xưởng bằng phông bạt, hệ thống phun hơi nước, trồng cây xanh... nhằm cải thiện môi trường làm việc cho người lao động.
Bên cạnh đó, UBND huyện Hoa Lư phối hợp với xã Ninh Vân tăng cường xử lý nghiêm các cơ sở gây ô nhiễm và lấn chiếm vỉa hè, lòng đường để tập kết nguyên vật liệu, sản phẩm. Ngoài ra, các cơ sở đủ điều kiện được thành lập mới trước khi đi vào hoạt động bắt buộc phải lập đánh giá tác động môi trường, kế hoạch bảo vệ môi trường.
Qua thời gian tuyên truyền vận động, các cơ sở sản xuất đã triển khai áp dụng các biện pháp như lắp đặt hệ thống hút bụi tại khu vực sản xuất, đầu tư trang thiết bị dẫn nước tới khu vực mài, cắt để hạn chế bụi, xây dựng hệ thống xử lý nước thải, che chắn khu vực sản xuất bằng lưới chắn bụi, tăng cường trồng cây xanh...
Nhiều cơ sở sản xuất đã áp dụng các mô hình sáng kiến khoa học trong quá trình sản xuất như việc lắp đặt máy móc thiết bị CNC và đi vào hoạt động. Máy CNC hoạt động tự động, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, chất lượng sản phẩm làm ra đảm bảo độ chính xác cao, quy cách đồng nhất, giảm được công đoạn sản xuất, đảm bảo an toàn lao động trong sản xuất, tiết kiệm nguyên liệu, thay thế hàng chục lao động thủ công...
Cùng với các giải pháp khoa học, UBND xã Ninh Vân đã xây dựng quy chế và đề án thu gom rác thải. Theo đó 13/13 thôn đã thành lập tổ thu gom rác thải, tổ chức thu gom rác tại các hộ gia đình đến nơi tập kết rác. UBND xã ký hợp đồng với Trung tâm Vệ sinh môi trường huyện Hoa Lư để vận chuyển rác đến bãi rác tập trung ở thành phố Tam Điệp để xử lý.
Để tiếp tục thực hiện Đề án về giảm thiểu ô nhiễm môi trường do cộng hưởng khói bụi từ sản xuất xi măng, khai thác đá, vận chuyển vật liệu xây dựng và sản xuất chế tác đá mỹ nghệ, UBND xã đã giao cho doanh nghiệp tư nhân Tuấn Thành tổ chức quét dọn đường giao thông và cho xe chuyên dùng phun nước hằng ngày tại các đoạn đường từ ngã 5 nối vào đường Đài Loan đến cầu Khánh Dương và đường vào núi Mả Vối, bước đầu thực hiện đạt kết quả tốt.
Bài, ảnh: Bảo Yến